συμβολή

Ὅταν ὁ Θεὸς εἶναι μαζί μας,
ποιός μπορεῖ νὰ εἶναι ἐναντίον μας;

1 Φεβρουαρίου, Τρύφωνος (῾Ρω 8, 28-39)

    Ἐπειδὴ ὁ μάρτυρας Τρύφων, ὅπως λένε τὰ συναξάρια, πρὶν νὰ ὑποστεῖ διάφορα μαρτύρια δέχτηκε τὴν πρόκληση νὰ ἀρνηθεῖ τὸ Χριστὸ καὶ δὲν τὸν ἀρνήθηκε καὶ ὑπέστη ὀδυνηρὰ μαρτύρια, γι’ αὐτὸ καὶ ἡ ἐπιλεγμένη ἀποστολικὴ περικοπὴ γιὰ τὴν ἐτήσια μνήμη του ἀπὸ τὴν πρὸς ῾Ρωμαίους μιλάει γι’ αὐτοὺς ποὺ ἀγαπήθηκαν καὶ ἀγάπησαν τὸ Χριστὸ μὲ ἰσχυρὴ ἀγάπη, μιὰ ἀγάπη ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ τὴ διασπάσει κανένας οὔτε καὶ ὁ θάνατος. Εἶναι ὡραία ἡ εὐκαιρία νὰ ἀπολαύσουμε τὰ δυνατὰ λόγια τοῦ ἀ­ποστόλου Παύλου ἀλλὰ καὶ νὰ καθρεφτιστοῦμε μέσα σ’ αὐτά.

    Τὸ γενικότερο πλαίσιο τῆς πρὸς ῾Ρωμαίους Ἐπιστολῆς, στὸ ὁποῖο ἐν­τάσ­σεται ἡ περικοπή μας (8ο κεφάλαιο), ἀνήκει στὴν ἑνότητα στὴν ὁποία ὁ ἀπόστολος θεωρεῖ ὅτι ἡ ὅλη ψυχικὴ κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου ποὺ πί­στε­ψε καὶ ζεῖ τὴ νέα ἐν Χριστῷ ζωὴ εἶναι κατάσταση πνευματικῆς καὶ ἀ­λη­θινῆς εὐτυχίας. Εἰδικὰ στοὺς στίχους 19-39 ὁ ἀπόστολος μὲ ὅσα λέει δί­νει τὴ βεβαιότητα ὅτι οἱ θλίψεις ποὺ ὑπομένει ὁ πιστὸς γιὰ τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ ἐξασφαλίζουν τελικὰ τὴν αἰώνια δόξα του. Καὶ ἐρχόμαστε στὸ ἀποστολικὸ κείμενο.

    Μπορεῖ, λέει ὁ ἀπόστολος, οἱ θλίψεις νὰ προκαλοῦν πόνο, ἀλλὰ ξέ­ρου­με πάντως ὅτι γιὰ ὅσους ἀγαποῦν τὸ Θεὸ ὅλα τὰ γεγονότα τῆς ζωῆς καὶ τὰ εὐχάριστα καὶ τὰ δυσάρεστα συνεργοῦν γιὰ τὸ καλὸ τῶν ἁγίων (ἔτσι ὀ­νο­μάζει τοὺς Χριστιανούς), γιὰ τὴν πνευματική τους εὐδοκίμηση. Τὰ πρό­σω­πα αὐτὰ οὔτε ἄγνωστα οὔτε τυχαῖα εἶναι στὸ Θεό. Ἀντιθέτως ὅλοι αὐ­τοὶ εἶναι γνωστοὶ στὸ Θεὸ προαιωνίως καὶ δέχτηκαν τὸ κάλεσμα τῆς σω­τη­ρίας ποὺ τοὺς ἔστειλε. Ὁ Θεὸς ὡς παντογνώστης καὶ καρδιογνώστης ποὺ γνώριζε προαιωνίως ὅτι αὐτοὶ εἶναι οἱ ἄξιοι, αὐτοὺς καὶ ὅρισε ἀπὸ τότε νὰ γίνουν ὅμοιοι μὲ τὴν εἰκόνα τοῦ Γιοῦ του, δηλαδὴ νὰ τείνουν νὰ ὁμοιάσουν πρὸς τὴν τέλεια ἠθικὴ προσωπικότητα τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Γιοῦ του, ποὺ εἶναι σὲ ὅλα τὸ πρότυπό τους, ἔτσι ὥστε ὁ μονογενὴς φυσικὸς Γιός του νὰ εἶ­ναι ὁ πρωτότοκος ἀνάμεσα σὲ πολλοὺς κατὰ χάριν ἀδελφούς του.

    Ἡ κλήση ποὺ ἀπηύθυνε ὁ Θεὸς πρὸς τοὺς ἁγίους ἔχει καὶ ἄλλα εὐερ­γε­τικὰ ἐπακόλουθα. Διότι αὐτοὺς ποὺ ὅρισε προαιωνίως νὰ γίνουν ὅμοιοι μὲ τὸ πρότυπο τοῦ Γιοῦ του, αὐτοὺς καὶ κάλεσε μὲ τὸ κήρυγμα στὴν πίστη. Καὶ αὐτοὺς ποὺ κάλεσε καὶ δέχτηκαν τὴν πρόσκληση νὰ γίνουν παιδιά του, αὐτοὺς καὶ τοὺς ἀθῴωσε ἀπὸ τὴ λύμη τῆς ἁμαρτίας. Καὶ αὐτοὺς ποὺ ἀθῴωσε, αὐτοὺς καὶ τοὺς δόξασε μὲ τὴν οὐράνια δόξα.

    Σχόλιο. Τὸ «προώρισε» καὶ τὸ «ἐκάλεσε» δὲν ἔχουν τὴν ἔννοια τοῦ ἀ­πό­λυτου προορισμοῦ, ὅπως τὴν ἐννοεῖ ὁ Αὐγουστῖνος Ἰππῶνος. ῾Ο Αὐ­γου­στῖνος ἔφτασε στὴν παρεξήγηση αὐτή, προκειμένου νὰ ἀντιμετωπίσει τὴν αἵρεση τῶν πελαγιανῶν*. Ἔτσι σφαλερῶς ἐμφανίζει τὸ Θεὸ νὰ κάνει δια­κρίσεις ἀνάμεσα στοὺς ἀνθρώπους, ἀφοῦ ἄλλους τοὺς προορίζει καὶ ἄλ­λους ὄχι γιὰ τὴ σωτηρία, καὶ ἀφοῦ κατὰ συνέπεια οἱ δεύτεροι εἶναι ἀδύ­να­το νὰ σωθοῦν. Αὐτὸ ἔρχεται σὲ ἀντίθεση μὲ τὸν ἄλλο λόγο τῆς Ἁγίας Γραφῆς ὅτι ὁ Θεὸς θέλει ὅλοι οἱ ἄνθρωποι νὰ σωθοῦν. Ἡ ἔννοια λοιπὸν τοῦ «ἐκάλεσεν», ὅπως τὴ χρησιμοποιεῖ ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἐδῶ, εἶναι περι­ληπτική, περιέχει δηλαδὴ καὶ τὴν ἔννοια τῆς ἀποδοχῆς τῆς κλήσεως ἀπὸ τοὺς καλεσμένους. Διότι ἐδῶ εἶναι τὸ κλειδὶ τῆς σωστῆς ἐννοίας τῆς κλή­σεως, ὅτι ὁ Θεὸς καλεῖ ὅλους τους ἀνθρώπους, ἀλλ’ ὅλοι οἱ ἄνθρωποι δὲν ἀ­ποδέχονται τὴν τιμητικὴ πρόσκληση τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸ τὸ ἴδιο τὸ διδάσκει ὁ Κύριος καὶ μὲ παραβολές.

    Τί θέλει νὰ μᾶς πεῖ ὁ ἀπόστολος Παῦλος μὲ τὰ παραπάνω; Ὅτι οἱ τυχὸν θλίψεις ποὺ ἔρχονται στὴ ζωὴ τῶν ἁγίων ἀπὸ τὸ διάβολο καὶ τὸν κόσμο, δὲν μποροῦν νὰ ματαιώσουν τὸ σκοπὸ τῆς κλήσεως τῆς δικαιώσεως καὶ τῆς δόξης τους. Ὁ Θεὸς θὰ ἐνεργήσει, ὥστε καὶ νὰ νικήσουν τὶς θλίψεις καὶ ν’ ἀπολαύσουν τὴν τριττὴ κλιμακωτὴ ἀπόλαυση. Διότι ὁ Θεὸς εἶναι παν­τογνώστης καὶ παντοδύναμος. Καὶ ἂν ὁ Θεός, ποὺ τὰ γνωρίζει ὅλα καὶ τὰ μπορεῖ ὅλα, εἶναι μαζί μας, ποιός μπορεῖ νὰ εἶναι ἐναντίον μας, γιὰ νὰ ματαιώσει τὸ σχέδιό του; Ὁ Θεὸς ποὺ δὲν λυπήθηκε οὔτε τὸ μονάκριβο Γιό του, ἀλλὰ τὸν παρέδωσε στὸ θάνατο γιὰ τὴ σωτηρία ὅλων μας, πρᾶγμα ποὺ εἶναι τὸ μεγαλύτερο ἀπ’ ὅλα ὅσα ἔκανε ὁ Θεὸς γιὰ μᾶς, πῶς δὲν θὰ κάνει καὶ ἄλλα, ποὺ εἶναι πιὸ μικρὰ δῶρα του, ὅπως εἶναι ἡ κλήση ἡ δι­καίωση καὶ ἡ δόξα; Μαζὶ μὲ τὸ μεγάλο δῶρο, τὸ Γιό του, εἶναι σίγουρο ὅτι θὰ μᾶς χαρίσει καὶ τὰ μικρότερα ποὺ ἀπαιτοῦνται γιὰ τὴ σωτηρία μας.

    Ποιός θὰ τολμήσει νὰ κατηγορήσει αὐτοὺς ποὺ διάλεξε ὁ Θεός; Προ­φα­νῶς κανένας. Διότι ἡ ἀθῴωση καὶ ἡ σωτηρία τῶν ἀνθρώπων εἶναι στὰ χέρια του, ὅσο βαριὲς καὶ ἂν εἶναι οἱ κατηγορίες. Ποιός μπορεῖ νὰ βγάλει καταδικαστικὴ ἀπόφαση ἐναντίον μας; Καὶ πάλι κανένας. Διότι ὁ Χριστὸς πέθανε γιὰ τὴ σωτηρία μας. Δὲν πέθανε κανένας ἄλλος. Καὶ δὲν πέθανε μόνο, ἀλλὰ καὶ ἀναστήθηκε γιὰ μᾶς, καὶ κάθεται στὰ δεξιὰ τοῦ Πατέρα του, καὶ μεσιτεύει εὐμενῶς μὲ ζεστὸ καὶ ἀμέριστο ἐνδιαφέρον σ’ αὐτὸν συνεχῶς καὶ ἀκαταπαύστως γιὰ τὴ σωτηρία μας. Τόσο μεγάλη εἶναι ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ γιὰ μᾶς!

    Ποιός λοιπὸν εἶναι ἱκανὸς νὰ μᾶς χωρίσει ἀπὸ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ; Ἡ θλίψη ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὶς φυλακίσεις τὶς συκοφαντίες τὶς ἐξορίες καὶ τὶς ἄλλες κακουχίες ἢ ἡ στενοχώρια ἢ ὁ διωγμὸς ἢ ἡ πεῖνα ἢ ἡ ἔλλειψη ρούχων ἢ ὁ καθημερινὸς κίνδυνος ἢ τὸ μαχαῖρι τοῦ δημίου; Σωστὰ γρά­φτη­κε στοὺς Ψαλμοὺς ὁ λόγος ποὺ παρουσιάζει τοὺς ἁγίους νὰ λένε στὸν Κύριο· Γιὰ σένα, Κύριε, ὅλη τὴν ἡμέρα καὶ κάθε μέρα ἀπειλούμαστε νὰ χάσουμε τὴ ζωή μας. Ἔχουμε λογαριαστεῖ σὰν πρόβατα ποὺ ὁδηγοῦνται στὴ σφαγὴ χωρὶς τὴν παραμικρὴ διαμαρτυρία. Ἀλλ’ ὅλους αὐτοὺς τοὺς κιν­δύνους τοὺς ξεπερνοῦμε νικηφόρως, καὶ θὰ τοὺς ξεπερνούσαμε, κι ἂν οἱ ἀπειλὲς ἦταν ἀκόμη μεγαλύτερες. Τοὺς ξεπερνοῦμε μὲ τὴ βοήθεια ποὺ παίρνουμε ἀπὸ τὸ Χριστὸ ποὺ μᾶς ἀγάπησε μὲ τὸ παραπάνω, χωρὶς νὰ τὸ ἀξίζουμε.

    Ἔχω τὴ σιγουριά, λέει ὁ Ἀπόστολος, ὅτι ὁ Χριστὸς δὲν μᾶς ἀφήνει μό­νους στοὺς πειρασμοὺς τοῦ μαρτυρίου. Κι ἔτσι, Κύριε, οὔτε ὁ θάνατος ποὺ μᾶς ἀπειλοῦν οὔτε ἡ ζωὴ ποὺ μᾶς ὑπόσχονται οἱ διῶκτες οὔτε οἱ ἄγγελοι οὔτε οἱ ἀρχὲς οὔτε οἱ δυνάμεις (ἂν εἶναι δυνατὸν οἱ ἄγγελοι νὰ μᾶς ἀπο­τρέ­πουν ἀπὸ τὸ Θεὸ) οὔτε οἱ δυσκολίες τῆς παρούσης ζωῆς οὔτε ὅσα ἀπει­λού­μαστε νὰ πάθουμε στὸ μέλλον οὔτε τὰ ἐμπόδια ποὺ προβάλλουν μπρο­στά μας σὰν ψηλὰ βουνὰ οὔτε ἐκεῖνα τὰ βάθη ποὺ χαίνουν σὰν ἀπύθμενο βά­θος οὔτε ἄλλη δημιουργία, ἂν ὑπῆρχε τέτοια, θὰ μπορέσει νὰ μᾶς χωρί­σει ἀπὸ τὴν ἀγάπη μὲ τὴν ὁποία μᾶς περιβάλλει ὁ Θεὸς μὲ ὅλα ὅσα ἔκανε γιὰ μᾶς ὁ Χριστός.

    Ματαιοπονοῦν λοιπὸν ὅσοι τὰ βάζουν μὲ τοὺς ἁγίους ποὺ μαζί τους εἶναι ὁ Θεός.

    * Πελαγιανοὶ λέγονται οἱ ὀπαδοὶ τοῦ Πελαγίου, ἑνὸς αἱρετικοῦ Ἄγγλου ποὺ ἔζησε γύρω στὸ 400. Αὐτὸς ἀρνοῦνταν τὸ προπατορικὸ ἁμάρτημα καὶ ἔλεγε ὅτι δὲν εἶναι ἀπαραίτητη ἡ θεία χάρη γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου οὔτε ἡ ἐναν­θρώ­πηση τοῦ Χριστοῦ. Ὁ ἄνθρωπος, ἔλεγε, πλάστηκε ἀπὸ τὴν ἀρχὴ θνητός, καὶ μπορεῖ νὰ κάνει τὸ ἀγαθὸ χωρὶς τὴ θεία χάρη. Γι’ αὐτὸ καὶ πρὶν ἔρθει ὁ Χριστὸς κάποιοι ἄνθρωποι ζοῦσαν ζωὴ ἀναμάρτητη. Ὁ Αὐγουστῖνος στὴν προσπάθειά του μὲ δύο ἐπιστολές του νὰ ἀντιμετωπίσει τὶς ἀκρότητες αὐτὲς τῶν Πελαγιανῶν, φθάνει ὁ ἴδιος ἀσυναίσθητα στὴν ἀκρότητα τοῦ ἀπολύτου προορισμοῦ. Τελικὰ ὁ Πελάγιος καὶ οἱ κακοδοξίες του καταδικάστηκαν ἀπὸ τὴν Γ΄ σύνοδο στὴν Καρ­θαγένη τῆς Β. Ἀφρικῆς (= Καρχηδόνα, λατ. Carthago).

    ᾿Αθανάσιος Γ. Σιαμάκης, ἀρχιμανδρίτης

(δημοσίευσι 4/2/2010)