συμβολή

Παιδιὰ τῆς Σάρρας οἱ Χριστιανοί 

25 Ἰουλ., Ἄννης (Γα 4, 22-27)

    Στὴ μνήμη τῆς ἁγίας Ἄννης, μητέρας τῆς παρθένου Μαρίας, ἡ ἐκκλησία ὅρισε νὰ διαβάζεται περικοπὴ ἀπὸ τὴν πρὸς Γαλάτας Ἐπιστολὴ τοῦ ἀποστόλου Παύλου. Ὅπως ἔχουμε πεῖ καὶ ἄλλοτε, στὴν ἐκκλησία τῆς Γα­λα­τίας, ποὺ εἶχε ἱδρύσει ὁ ἀπόστολος, μπῆκαν ὡς μονιοὶ οἱ ἰουδαΐ­ζοντες, οἱ ὁποῖοι ἐπέβαλαν στοὺς Χριστιανοὺς παράλληλα πρὸς τὴ χριστιανικὴ πίστη νὰ τηροῦν καὶ τὴν περιτομὴ καὶ τὸ σάββατο. Διότι χωρὶς αὐτά, τοὺς ἔλεγαν, δὲν μποροῦν νὰ σωθοῦν. Καὶ οἱ ἄνθρωποι μπερδεύτηκαν. Δὲν ἤξεραν τί νὰ κάνουν. Ἄλλοι ἔτσι, ἄλλοι ἀλλιῶς.

    Ὁ ἀπόστολος στὴν Ἐπιστολή του ἀναπτύσσει ἐπιχειρήματα, μὲ τὰ ὁ­ποῖα ἀποδεικνύει ὅτι οἱ ἰουδαϊκὲς αὐτὲς συνήθειες ὄχι μόνο δὲν τοὺς σῴ­ζουν, ἀλλὰ καὶ τοὺς γυρίζουν πίσω στὴ θρησκεία τοῦ μωσαϊκοῦ νόμου. Τοὺς ὑποβιβάζουν. Τοὺς ξαναφέρνουν στὴ δουλεία, ἐνῷ ὁ Χριστὸς τοὺς ἐλευθέρωσε. Τὸ σπουδαῖο ἐπιχείρημα τοῦ Παύλου εἶναι ὅτι καὶ ὁ ἴδιος ὁ νόμος συνιστᾷ τὴ ζωὴ τῆς πίστεως καὶ ὄχι τὴ ζωὴ τοῦ νόμου, τὴ ζωὴ τῆς ἐλευθερίας καὶ ὄχι τὴ ζωὴ τῆς δουλείας, τὴ ζωὴ τῆς ἀνωτέρας καταγωγῆς καὶ ὄχι τῆς κατωτέρας. Καὶ ἐρωτᾶ· «Πέστε μου ἐσεῖς ποὺ θέλετε νὰ εἶστε κάτω ἀπὸ τὸ νόμο, δὲν ἀκοῦτε τί λέει ὁ νόμος;»

    «Ἔχει γραφεῖ», λέει, «στὸ νόμο ὅτι ὁ Ἀβραὰμ ἀπέκτησε δύο γιούς, τὸν Ἰσμαὴλ ἀπὸ τὴ δούλη του Ἄγαρ, καὶ τὸν Ἰσαὰκ ἀπὸ τὴν ἐλεύθερη Σάρ­ρα». Θέλει νὰ πεῖ ὅτι δὲν ἦταν τῆς ἴδιας ἀξίας αὐτὰ τὰ δυὸ παιδιά του, διότι ὁ γιὸς τῆς δούλης ἦταν δοῦλος καὶ ὁ γιὸς τῆς ἐλευθέρας ἦταν ἐλεύ­θε­ρος καὶ κληρονόμος. Καὶ συνεχίζει· «Ἀλλ’ ὁ μὲν γιὸς τῆς δούλης γεννήθηκε μὲ φυσικὸ τρόπο, σύμφωνα μὲ τὸ νόμο τῆς σάρκας, ἐνῷ ἀντιθέτως ὁ γιὸς τῆς ἐλευθέρας γεννήθηκε μὲ τὴ δύναμη μιᾶς ὑποσχέσεως ποὺ ἔδωσε ὁ Θεὸς στὸν Ἀβραάμ».

    Ὁ Ἰωάννης χρυσόστομος ἐξηγεῖ ὅτι ὁ Ἰσαὰκ ἦταν γνήσιος γιὸς τοῦ Ἀβραάμ, παρ᾿ ὅλο ὅτι δὲν γεννήθηκε μὲ τὴ φυσικὴ ἀκολουθία οὔτε μὲ τὸ νόμο τῶν γάμων κατὰ τὴ δύναμη τῆς σάρκας… ἀλλ’ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ τὸν ἔπλασε μέσα στὴ νεκρὴ λόγῳ ἡλικίας καὶ βλάβης μήτρα τῆς Σάρρας. Δὲν συμβαίνει τὸ ἴδιο καὶ μὲ τὸν Ἰσμαήλ, ποὺ ἦταν δοῦλος, ἀφοῦ ἐκεῖνος γεν­νιέται ἀπὸ τὰ δεσμὰ τῆς φύσεως καὶ ἀπὸ τὴ φυσικὴ συνήθεια τοῦ γάμου. Τιμιότερος… καὶ θαυμαστότερος… καὶ πνευματικότερος ἦταν ἐκεῖνος ποὺ δὲν γεννήθηκε ἀπὸ σάρκα ἀπὸ ἐκεῖνον ποὺ γεννήθηκε κατὰ σάρκα.

    Καὶ συνεχίζει ὁ ἀπόστολος· «Αὐτὰ ὅμως, τὸ πῶς δηλαδὴ γεννήθηκε ὁ Ἰσαὰκ καὶ ὁ Ἰσμαήλ, ἔχουν ἀλληγορικὴ σημασία. Παρ᾿ ὅλο ποὺ εἶναι ἱστο­ρικὰ γεγονότα, ἐντούτοις προεικονίζουν γεγονότα τῆς νέας διαθήκης. Διότι οἱ δυὸ αὐτὲς γυναῖκες, ἡ Ἄγαρ ποὺ γέννησε τὸν Ἰσμαὴλ καὶ ἡ Σάρρα ποὺ γέννησε τὸν Ἰσαάκ, προεικονίζουν τὶς δύο διαθῆκες. Ἡ μία προεικονίζει τὴ διαθήκη ποὺ δόθηκε στὸ ὅρος Σινὰ καὶ γεννάει παιδιά-δούλους. Καὶ αὐτὴ εἶναι ἡ Ἄγαρ. (Ἂς σημειωθεῖ δὲ ὅτι Ἄγαρ εἶναι τὸ ὄρος Σινά. Τὸ Σινά, τὸ γνωστὸ βουνὸ τῆς Ἀραβίας, πάνω στὸ ὁποῖο δόθηκε ὁ νόμος τοῦ Μωϋσῆ, λέγεται καὶ Ἄγαρ σὲ μιὰ ἐπιχώρια διάλεκτο. Ἀντιστοιχεῖ δὲ μὲ τὴν ἐπίγεια ᾿Ιερουσαλήμ, στὴν ὁποία δόθηκε ὁ νόμος τοῦ Σινά. Ἡ δὲ ἐπίγεια ᾿Ιερου­σα­λὴμ εἶναι δούλη μαζὶ μὲ τοὺς κατοίκους της, ὅπως καὶ ἡ ἴδια ἡ Ἄγαρ ἦταν δούλη).

    Ἀντιθέτως ἡ ἄνω ᾿Ιερουσαλήμ, δηλαδὴ ἡ Ἐκκλησία, ποὺ τὰ μέλη της εἶναι ἄλλα ἐδῶ στὴ γῆ καὶ ἄλλα πάνω στὸν οὐρανό, εἶναι ἐλεύθερη. Αὐτὴ εἶναι ἡ μητέρα ὅλων μας ὅσοι εἴμαστε Χριστιανοί. Τὴ λέω μητέρα μας, λέει ὁ Παῦλος, διότι ἔτσι τὴν ὀνομάζει ὁ προφήτης Ἠσαΐας. Νὰ εἶσαι, λέει, γε­μά­τη ἀπὸ χαρὰ καὶ εὐφροσύνη ἐσύ, ποὺ πρὶν ἔρθει ὁ Χριστός, ἤσουνα στεῖρα καὶ δὲν γεννοῦσες. Κρᾶξε ἀπὸ χαρὰ καὶ φώναξε ἐσύ, ποὺ δὲν γνώ­ρισες τὸν πόνο τῆς γέννας. Διότι τὰ παιδιὰ τὰ δικά σου εἶναι περισ­σότερα ἀπὸ τὰ παιδιὰ τῆς ἐπίγειας ᾿Ιερουσαλήμ, ποὺ εἶχε ἄντρα».

    Στὰ λόγια αὐτὰ τοῦ προφήτου Ἠσαΐα ἡ ἰουδαϊκὴ θρησκεία καὶ ἡ χρι­στιανικὴ ἐκκλησία ἐμφανίζονται σὰν δυὸ γυναῖκες. Ἡ μία, ἡ ἰουδαϊκή, στὴν περίοδο ἀπὸ τὸν Ἀβραὰμ μέχρι τὸ Χριστὸ εἶχε ἄντρα τὸ Θεό, διότι ὁ Θεὸς ἦταν πάντα κοντά της καὶ τὴ στήριζε. Ἡ ἄλλη, ἡ Ἐκκλησία, ποὺ στὰ χρό­νια ἐκεῖνα ἦταν ἀκόμη ἄγνωστη, ἢ μᾶλλον ὑπῆρχε στὴ σκέψη τοῦ Θεοῦ σὰν ἰδέα, δὲν εἶχε ἄντρα τὸ Θεὸ καὶ δὲν εἶχε παιδιά. Ἀλλὰ ἀπὸ τὴν ὥρα ποὺ ἦρθε ὁ Χριστός, ἡ ἐκκλησία ἀπέκτησε πολὺ περισσότερα ἀπὸ τὰ παιδιὰ ποὺ ἀπέκτησε ἡ ἰουδαϊκὴ θρησκεία. Ἡ μὲν συναγωγή, σχολιάζει ὁ Ἰωάννης χρυσόστομος, κράτησε σὰν παιδιά της μόνο τοὺς Ἰουδαίους, ἡ δὲ ἐκκλησία ἔκανε παιδιά της καὶ τοὺς Ἕλληνες καὶ τοὺς βάρβαρους καὶ τὴ γῆ καὶ τὴ θάλασσα καὶ ὅλη τὴν οἰκουμένη τὴ γέμισε μὲ παιδιά.

    Μὲ τὸ βιβλικὸ παράδειγμα τῆς Ἄγαρ καὶ τῆς Σάρρας ὁ ἀπόστολος Παῦ­λος εἶναι σὰ νὰ ρωτάει τοὺς Γαλᾶτες· Ποιᾶς μάννας παιδιὰ θέλετε νὰ εἶστε; τῆς Ἄγαρ ἢ τῆς Σάρρας; Παιδιὰ τῆς Ἄγαρ εἶναι οἱ Ἰουδαῖοι καὶ οἱ Ἰουδαΐζοντες. Παιδιὰ τῆς Σάρρας εἶναι οἱ Χριστιανοί. Διαλέξτε καὶ πᾶρτε.

    Ἀθανάσιος Γ. Σιαμάκης, ἀρχιμανδρίτης

    (δημοσίευσις 23/7/2010)