19 ἰουνίου, ἀποστόλου ᾿Ιούδα (ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα)
Ὁ ἀδελφόθεος Ἰούδας
19 Ἰουν., Ἰούδα ἀδελφ., ᾿Ιδ 1-25
Ὁ Ἰούδας εἶναι ἀδερφὸς τοῦ Ἰακώβου, ποὺ ἔγραψε τὴν ὁμώνυμη Ἐπιστολή. Πατέρας τους εἶναι ὁ Ἰωσὴφ ὁ μνήστωρ ἀπὸ γυναῖκα ποὺ εἶχε, πρὶν νὰ μνηστευθεῖ τὴν παρθένο Μαρία. Μέσα στὴν Καινὴ Διαθήκη οἱ δυὸ αὐτοὶ ἀναφέρονται γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ ὡς «ἀδελφοὶ Κυρίου». Ὁ Ἰούδας ἦταν παντρεμένος. Στὸ Χριστὸ πίστεψε μετὰ τὴν ἀνάσταση. Μετὰ τὸ μαρτυρικὸ θάνατο τοῦ ἀδερφου του κατέφυγε στὴ Βαβυλῶνα τῆς Αἰγύπτου (= Κάιρο) μαζὶ μὲ τοὺς ἀποστόλους Πέτρο, Ἰωάννη, Μᾶρκο, καὶ ἄλλους, διότι εἶχε κηρυχθεῖ διωγμός, κατὰ τὸν ὁποῖο ἀπειλοῦνταν ὅλα τὰ ἡγετικὰ στελέχη τῆς ἐκκλησίας μὲ θάνατο.
Τὴν Ἐπιστολή του ὁ Ἰούδας τὴν ἔγραψε γύρω στὸ 66-69 καὶ τὴν ἔστειλε στὶς ἐκκλησίες τῆς Μικρᾶς Ἀσίας γιὰ τὴν καταπολέμηση τῶν ἀσελγῶν νικολαϊτῶν. Εἶναι μικρὴ καὶ γραμμένη σύμφωνα μὲ τὸ πνεῦμα τῆς διδασκαλίας τῶν ἀποστόλων. Τὸ ὕφος της εἶναι αὐστηρὸ καὶ ἐπιτιμητικό. Ἔχει χαρακτῆρα ὄχι τόσο διδακτικὸ ὅσο ἀντιαιρετικὸ καὶ ἀμυντικό. Ὑψώνει τεῖχος καὶ ξεχωρίζει τὴν ἐκκλησία ἀπὸ τοὺς αἱρετικούς. Στὴ μνήμη τοῦ Ἰούδα (19 Ἰουνίου) διαβάζεται σὰν ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα ὁλόκληρη ἡ Ἐπιστολή του.
Δίνεται ἐδῶ τὸ περιεχόμενο ὅλης της Ἐπιστολῆς σὲ περίληψη καὶ στὴ συνέχεια σὲ μεταφραστικὴ ἀπόδοση. Μετὰ τὸ χαιρετισμὸ ὁ Ἰούδας ἀφήνει νὰ ἐννοηθεῖ ὅτι ἀποβλέπει στὴν καταπολέμηση τῶν αἱρετικῶν ποὺ διαπράττουν δυὸ κυρίως μεγάλα κακά· ἀρνοῦνται τὸν Κύριο καὶ μετατρέπουν τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ σὲ ἀσέλγεια. Παραλληλίζει τὴν πτώση τους μὲ τὴν πτώση τοῦ Ἰσραὴλ στὴν εἰδωλολατρία στὴν ἔρημο, μὲ τὴν πτώση τῶν πονηρῶν ἀγγέλων καὶ μὲ τὴν κατάκαυση τῶν Σοδόμων. Μιλάει ἀνοιχτὰ γιὰ τὴν ξετσίπωτη διάθεση τῶν ἀκολάστων ὁμοφυλοφίλων νικολαϊτῶν, καθὼς καὶ γιὰ τὴν κακία τοῦ Κάιν, τὴν ἔκφυλη «συμβουλὴ τοῦ Βαλαάμ», καὶ τὴν ἀνταρσία τοῦ Κορέ. Χαρακτηρίζει τοὺς αἱρετικοὺς κηλῖδες τυχοδιῶκτες ψυχικοὺς κτηνώδεις καὶ προειδοποιεῖ ὅτι ὁ Κύριος θὰ τοὺς κρίνει μαζὶ μὲ τοὺς ἀσεβεῖς τῆς γῆς. Γιὰ νὰ προφυλάξει τοὺς πιστούς, θυμίζει τὶς προφητεῖες τοῦ Πέτρου καὶ τοῦ Παύλου, ποὺ εἶπαν ὅτι στοὺς ἔσχατους καιροὺς θὰ ἔρθουν ἀσεβεῖς, καὶ τοὺς συμβουλεύει πῶς θ’ ἀποφύγουν τὴ μόλυνση, γιὰ νὰ παρουσιαστοὺν καθαροὶ στὸ Θεό. Ἂς δοῦμε αὐτούσια τὰ λόγια τοῦ ἀποστόλου Ἰούδα σὲ ἁπλὴ γλῶσσα.
(1) Ὁ Ἰούδας, ὁ δοῦλος τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ ἀδερφὸς τοῦ Ἰακώβου, γράφω τὴν ἐπιστολὴ αὐτὴ σ’ ἐσᾶς τοὺς πιστοὺς ποὺ ἔχετε ἀφιερωθεῖ στὸ Θεὸ πατέρα καὶ διαφυλαχθεῖ στὴν καθαρότητα ἀπὸ τὸν Ἰησοῦ Χριστό. (2) Εἴθε νὰ πληθυνθοῦν σ’ ἐσᾶς τὸ ἔλεος ἡ εἰρήνη καὶ ἡ ἀγάπη.
(3) Ἀγαπητοί, λαμβάνοντας κάθε φροντίδα νὰ σᾶς γράψω κι ἐγὼ κάτι γιὰ τὴν κοινὴ σ’ ὅλους μας πίστη, αἰσθάνθηκα τὴν ἀνάγκη νὰ σᾶς προτρέψω μὲ τὸ γράμμα μου αὐτὸ νὰ συνεχίσετε νὰ ἀγωνίζεστε γιὰ τὴν πίστη ποὺ παραδόθηκε στοὺς Χριστιανοὺς μιὰ γιὰ πάντα. (4) Διότι κάποιοι ἀσεβεῖς ἄνθρωποι μπῆκαν λαθραῖα ἀπαρατήρητα καὶ ὕπουλα στὴν ἐκκλησία, αὐτοὶ ποὺ ἀπὸ παλιὰ ἔχουν σημειωθεῖ στὴ Γραφὴ ὅτι θὰ πέσουν στὸ ἁμάρτημα γιὰ τὸ ὁποῖο θὰ μιλήσω. Πρόκειται γι’ αὐτοὺς ποὺ μεταβάλλουν τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ σὲ ἀσέλγεια καὶ ἀρνοῦνται τὸ μόνο Δεσπότη καὶ Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό.
(5) Θέλω λοιπὸν μιὰ γιὰ πάντα νὰ θυμίσω σ’ ἐσᾶς ποὺ γνωρίζετε ὅτι ὁ Κύριος ποὺ ἔσωσε τὸ λαὸ τοῦ Ἰσραὴλ ἀπὸ τὴ χώρα τῆς Αἰγύπτου, τὴ δεύτερη φορὰ αὐτοὺς ποὺ δὲν ἔμειναν σταθεροὶ στὴν πίστη, τοὺς ἀφάνισε. (6) Ἐπίσης νὰ σᾶς θυμίσω ὅτι τοὺς κακοὺς ἀγγέλους ποὺ δὲν φύλαξαν τὴν ἀγγελική τους ἰδιότητα, ἀλλ’ ἐγκατέλειψαν τὸ κατοικητήριό τους, τοὺς φύλαξε γιὰ νὰ καταδικαστοῦν σὲ δεσμὰ αἰώνια μέσα σὲ πυκνὸ ἠθικὸ σκοτάδι κατὰ τὴ μεγάλη ἡμέρα τῆς δευτέρας παρουσίας του.
(7) Ἔτσι καὶ τὰ Σόδομα καὶ ἡ Γόμορρα καὶ οἱ γύρω τους πόλεις ποὺ ἐκτροχιάστηκαν στὸ εἶδος ἐκεῖνο τῆς πορνείας, τὸ ὅμοιο μὲ ἐκεῖνο τῶν αἱρετικῶν νικολαϊτῶν, καὶ ὅρμησαν μὲ διάστροφη ἐπιθυμία πάνω στὴν ἄλλη σάρκα, τὴν ἀντρική, εἶναι μπροστά μας παράδειγμα πρὸς ἀποφυγήν, καθὼς τιμωροῦνται στὸ πῦρ τὸ αἰώνιο. (8) Τὰ ἴδια κάνουν καὶ αὐτοὶ (οἱ νικολαΐτες)· βλέποντας ὄνειρα μολύνουν μὲν τὸ σῶμα μὲ τὶς ἀσέλγειες, ἀπορρίπτουν δὲ τὴν κυριότητα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ βλαστημοῦν τοὺς ἀγαθοὺς ἀγγέλους. (9) Ἐνῷ ὁ ἀρχάγγελος Μιχαὴλ σὲ μία διαμάχη του μὲ τὸ διάβολο γιὰ τὸν ἰσραηλιτικὸ λαὸ τοῦ Θεοῦ, δὲν τόλμησε νὰ ἐκφέρει καμμιὰ ἐξυβριστικὴ φράση ἐναντίον του, ἀλλ’ ἀρκέστηκε νὰ πῆ· Ὁ Κύριος νὰ σὲ πατάξει, (10) ἀντίθετα αὐτοὶ οἱ αἱρετικοὶ ὅσα μὲν θεῖα δὲν γνωρίζουν τὰ βλαστημοῦν μὲ λόγια ἀσεβῆ, ὅσα δὲ φυσικὰ καὶ ἐνστικτώδη σαρκικὰ πράγματα γνωρίζουν σὰν τὰ ἄλογα ζῷα εἶναι αὐτὰ μέσα στὰ ὁποῖα διαφθείρονται.
(11) Ἀλίμονο σ’ αὐτοὺς (τοὺς αἱρετικοὺς νικολαΐτες), διότι μιμήθηκαν τὸν Κάιν στὸ φθόνο καὶ στὴν κακία καὶ ἐπιδόθηκαν στὴν ἀπάτη τῆς σαρκικῆς ἀκολασίας τοῦ Βαλαὰμ γιὰ οἰκονομικὰ ὀφέλη καὶ καταστράφηκαν ἐφαρμόζοντας τὴν ἀνταρσία τοῦ Κορέ. (12) Οἱ αἱρετικοὶ αὐτοὶ εἶναι στὰ κοινὰ δεῖπνα τῆς ἐκκλησίας κηλῖδες ποὺ κατασπιλώνουν τὴν καθαρότητά της. Τρῶνε στὸ ἴδιο τραπέζι μαζὶ μὲ τοὺς ἄμωμους πιστοὺς χωρὶς ντροπή, καθὼς δὲ τρῶνε ἱκανοποιοῦν σὰν ἡδονοβλεψίες τὰ σαρκικὰ πάθη τους ρίχνοντας πονηρὲς ματιὲς καὶ θηρεύοντας τὰ ἀστήρικτα θύματά τους. Εἶναι σύννεφα κούφια ἀπὸ νερὸ ποὺ παρασύρονται εὔκολα ἀπὸ τοὺς ἀνέμους πέρα δῶθε. Εἶναι δέντρα φθινοπωρινὰ χωρὶς φύλλα καὶ καρπό, ἐντελῶς νεκρά, ξερριζωμένα. (13) Εἶναι ἄγρια κύματα τῆς θαλάσσης ποὺ φέρουν πάνω πάνω σὰν ἀφρὸ τὶς ἀκολασίες τους καὶ καυχῶνται γι’ αὐτές. Εἶναι ἀστέρια μὲ ἄτακτη τροχιά, τῶν ὁποίων ἡ πυκνότητα τῆς σκοτεινότητος μένει γιὰ πάντα.
(14) Προφήτευσε δὲ καὶ γι’ αὐτοὺς (τοὺς αἱρετικοὺς νικολαΐτες) ὁ Ἐνὼχ ὁ ἕβδομος γενεαλογικὰ μετὰ τὸν Ἀδὰμ λέγοντας· Νά, ἔρχεται ὁ Κύριος μὲ τοὺς πολυάριθμους ἁγίους ἀγγέλους, (15) γιὰ νὰ τοὺς κρίνει ὅλους καὶ νὰ ἐλέγξει ὅλους τοὺς ἀσεβεῖς γιὰ ὅλα τὰ πονηρὰ ἔργα τους ποὺ ἔπραξαν ἀσεβῶς καὶ γιὰ ὅλα τὰ αὐθάδη λόγια ποὺ εἶπαν ἐναντίον του. (16) Αὐτοὶ οἱ αἱρετικοὶ εἶναι ἀντάρτες, ἀχάριστοι. Ζοῦν σύμφωνα μὲ τὶς ἄνομες σαρκικὲς ἐπιθυμίες τους, κολακεύουν πρόσωπα γιὰ λόγους αἰσχροῦ κέρδους.
(17) Σεῖς ὅμως, ἀγαπητοί, θυμηθεῖτε τὰ λόγια ποὺ ἤδη ἔχουν λεχθεῖ ἀπὸ τοὺς ἀποστόλους τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. (18) Σᾶς ἔλεγαν οἱ ἀπόστολοι ὅτι στοὺς ἔσχατους καιροὺς θὰ ἐμφανιστοῦν ἐμπαῖκτες ποὺ θὰ ζοῦν σύμφωνα μὲ τὶς ἀσεβεῖς ἐπιθυμίες τους. (19) Αὐτοὶ (οἱ νικολαΐτες αἱρετικοὶ) εἶναι ποὺ κάνουν διακρίσεις, κρίνοντας ἀλαζονικὰ τοὺς ἄλλους ὡς χοϊκούς, ἐνῷ τοὺς ἑαυτούς των ὡς πνευματικούς. Στὴν πραγματικότητα ὅμως οἱ ἴδιοι εἶναι ψυχικοὶ καὶ ἀπνευμάτιστοι. (20) Σεῖς λοιπόν, ἀγαπητοί, οἰκοδομώντας τοὺς ἑαυτούς σας πάνω στὴν ἁγιότατη πίστη, στὴν ὁποία ἀνήκετε, καὶ προσευχόμενοι μὲ Πνεῦμα ἅγιο, (21) φυλάξτε τοὺς ἑαυτούς σας στὴν ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ, περιμένοντας νοσταλγικὰ τὸ ἔλεος τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, γιὰ ζωὴ αἰώνια. (22) Καὶ ἄλλους μὲν ἀπ’ αὐτοὺς τοὺς αἱρετικούς, τοὺς μὴ διορθώσιμους, νὰ τοὺς ἐλέγχετε σκληρά, (23) ἄλλους δέ, τοὺς διορθώσιμους, νὰ τοὺς σῴζετε μὲ φόβο ἀρπάζοντάς τους ταχύτατα ἀπὸ τὴ φωτιὰ τῆς ἁμαρτίας, διατηρώντας ἀπέχθεια πρὸς τὴ μολυσμένη μὲ ἀκόλαστα σαρκικὰ ἁμαρτήματα ζωή τους, μήπως ἀντὶ νὰ τοὺς σώσετε χάσετε τοὺς ἑαυτούς σας.
(24) Στὸν δὲ μόνο σοφὸ Θεό, τὸ σωτῆρα μας, ποὺ μπορεῖ νὰ σᾶς διαφυλάξει χωρὶς πτώσεις καὶ νὰ σᾶς καθίσει ἀκηλίδωτους μπροστὰ στὸ βῆμα τῆς μεγαλειότητός του μὲ ἀγαλλόμενη διάθεση (25) ἀνήκει δόξα καὶ μεγαλοσύνη, δύναμη καὶ ἐξουσία καὶ τώρα καὶ σ’ ὅλους τους αἰῶνες. Ἀμήν.
Σχόλιο. Ὅταν τόσο νωρὶς παρουσιάστηκαν τόσο ἐπικίνδυνες αἱρέσεις, καὶ οἱ ἀπόστολοι καὶ ὁ Ἰούδας τὶς ἀντιμετώπισαν μὲ τόσο αὐστηρὸ καὶ ἀσυμβίβαστο τρόπο, γιὰ νὰ μὴ μολυνθεῖ ἡ ἐκκλησία, πῶς κάποιοι μεγαλόσχημοι κληρικοὶ σήμερα δὲν βλέπουν αἱρέσεις, ὕστερα ἀπὸ δυὸ χιλιάδες χρόνια, ἐνῷ ὑπάρχουν καὶ πολλὲς καὶ ἐπικίνδυνες; Καὶ πῶς ἡ τακτική τους εἶναι τόσο χαλαρὴ καὶ ἄφοβη, ἀντίθετα μὲ ἐκείνην τῶν ἀποστόλων; Τί εἴδους διάδοχοί τους εἶναι;
Ἀθανάσιος Γ. Σιαμάκης, ἀρχιμανδρίτης
Ἀντλήθηκε ἀπὸ τὸ Ὑπόμνημα εἰς τὴν Ἐπιστολὴν τοῦ Ἰούδα, Θεσσαλονίκη 1970, τοῦ Κ. Σιαμάκη (βλ. τοῦ ἰδίου Ἀπομνημονεύματα, §69).
(δημοσίευσις 17/6/2010)