συμβολή

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΩΣ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Κυρ. ιζ΄ ἐπιστολῶν (Β΄ Κορ 6:16 - 7:1)

1. «῾Υμεῖς ναὸς Θεοῦ ἐστε ζῶντος»

Προοίμιον. Ναούς, τεμένη καὶ βωμοὺς οἰκοδομοῦσαν καὶ οἰκοδομοῦν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἀπὸ τὴν αὐγὴ τῆς ἱστορίας. ῾Ωστόσο οἱ ἱεροὶ αὐτοὶ χῶροι ἦσαν κυρίως λίθινα οἰκοδομήματα, στὰ ὁποῖα οἱ ἄνθρωποι θεωροῦσαν ὅτι ἐπικοινωνοῦν μὲ τὸν Θεό. ῾Ο Χριστιανισμὸς ὅμως διαφέρει ἀπὸ ὅλα τὰ θρησκεύματα κατὰ τοῦτο, στὸ ὅτι ναὸ τοῦ Θεοῦ θεωρεῖ κυρίως τὸν κάθε ἄνθρωπο. Πρόκειται γιὰ μιὰ μετάβαση ἀπὸ τὸν τύπο στὴν οὐσία, ἀπὸ τὴν στοιχειώδη θρησκευτικότητα τοῦ λίθινου ναοῦ στὴν ἐξελιγμένη καὶ τέλεια μορφὴ τῆς χριστιανικῆς πίστεως καὶ πνευματικότητος, ὅπου ὁ Θεὸς ἐπικοινωνεῖ κατευθεῖαν μὲ τὸν ἴδιο τὸν ἀνθρωπο.

α. Οἱ λίθινοι ναοί. ῾Η ἐπικοινωνία μὲ τὸν Θεὸ ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα γινόταν διὰ μέσου τύπων καὶ συμβόλων. ῾Ο ναὸς τῶν ᾿Ιουδαίων καὶ οἱ ναοὶ τῶν ἀρχαίων ῾Ελλήνων εἶναι οἱ πιὸ τέλειοι τύποι τῆς ἀρχαίας θρησκευτικότητος. Στὸν ἀρχαῖο ναὸ ὁ ἀνθρωπος ἐπικοινωνοῦσε μὲ τὸν Θεό. Μέσα στὸν ναὸ οἱ ᾿Ιουδαῖοι, ἔξω ἀπὸ τὸν ναὸ οἱ ἀρχαῖοι ῞Ελληνες πρόσφεραν θυσίες καὶ τελοῦσαν τὰ διάφορα εἴδη τῆς λατρείας τους. Στὶς περιπτώσεις αὐτὲς ὁ ἄνθρωπος ἔπρεπε νὰ μεταβεῖ ὁπωσδήποτε στὸν καθιερωμένο ἱερὸ τόπο, γιὰ νὰ λατρεύσει τὸν Θεό. ῾Ο Χριστὸς ὅμως ἐγκαινίασε τὴν τέλεια μορφὴ ἀληθινῆς πίστεως καὶ λατρείας, κατήργησε τὴν ἐξάρτηση τῆς λατρείας τοῦ Θεοῦ ἀπὸ τὸν ὁρισμένο τόπο (᾿Ιωάν. δ΄ 21) καὶ καθιέρωσε τὴν «ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ» λατρεία τοῦ θεοῦ (᾿Ιωάν. δ΄ 23-24).

β. ῾Ο ἄνθρωπος ὡς κατοικητήριον τοῦ Θεοῦ. ῾Ο Κύριος ὅμως προχώρησε καὶ πιὸ πέρα. μὲ τὴν ἀποστολὴ τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος στὴν ᾿Εκκλησία ἀνέδειξε τὸν κάθε πιστὸ ὡς κατοικητήριο τοῦ Θεοῦ. ῾Η σχέση καὶ ἐπικοινωνία τοῦ Θεοῦ μὲ κάθε ἄνθρωπο εἶναι πιὰ ἄμεση, χωρὶς ἡ ὕπαρξη τῶν ἱερῶν τόπων νὰ εἶναι ὑποχρεωτικὴ καὶ ἀπαραίτητη. ῾Ο θεὸς ἐπικοινωνεῖ μὲ τὸν ἄνθρωπο σὲ κάθε τόπο καὶ σὲ ὁποιοδήποτε χρόνο. Κατὰ τὸ ἅγιο βάπτισμα τὸ ἅγιον Πνεῦμα σφραγίζει, ἐγκαινιάζει καὶ καθιερώνει τὸν ἀνθρωπο σὲ «ναὸ τοῦ Θεοῦ», στὸν ὁποῖο κατοικεῖ μονίμως ἡ θεϊκὴ χάρη. μὲ τὸν τρόπον αὐτὸ πραγματοποιεῖται ἡ ὑπόσχεση τοῦ Θεοῦ ποὺ εἶπε· «᾿Ενοικήσω ἐν αὐτοῖς» (Ἔξοδ. κθ΄ 45. πρβλ. καὶ «ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντὸς ὑμῶν ἐστι», Λουκ. ιζ΄ 21).

᾿Επίλογος. ῾Υπάρχουν βέβαια καὶ χριστιανικοὶ ναοί. ῾Ωστόσο τὰ οἰκοδομήματα αὐτὰ ἔχουν δευτερεύουσα σημασία, ὅπως λόγου χάρι γιὰ νὰ προστατεύονται οἱ πιστοὶ ἀπὸ τὶς καιρικὲς συνθῆκες. ῾Ο ῥόλος ἑπομένως τῶν χριστιανικῶν ναῶν εἶναι ἔμμεσος καὶ ὄχι ἄμεσος. ᾿Εξάλλου ὅλες οἱ ἀκολουθίες τῆς ᾿Εκκλησίας, καὶ αὐτὴ ἀκόμη ἡ θεία λειτουργία, τελοῦνται σὲ ὁποιοδήποτε τόπο καὶ σὲ ὁποιοδήποτε χρόνο. ῾Η χριστιανικὴ λατρεία ὑπερβαίνει κάθε τοπικὸ καὶ χρονικὸ περιορισμὸ καὶ πραγματώνει τὴν κοινωνία τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ ἀνθρώπου στὸ ἐπίπεδο τοῦ προσώπου τοῦ κάθε πιστοῦ.

(*1999)

2. Τὸ σῶμα ναὸς τοῦ Θεοῦ

Προοίμιον. Τὸ σῶμα στὴν ἐποχή μας ἔχει γίνει ἕνα σύγχρονο εἴδωλο, στὸ ὁποῖο πολλοὶ ἄνθρωποι προσφέρουν λατρεία. ῾Η θεοποίηση καὶ ἡ λατρεία τοῦ σώματος ὁδηγεῖ στὶς διάφορες «μανίες» τῆς ἐποχῆς μας, ὅπου ἡ δύναμη καὶ ἡ ὀμορφιὰ τοῦ σώματος θεωροῦνται ὕψιστες ἀξίες. ῾Η ἴδια νοοτροπία ὁδηγεῖ ἕνα πλῆθος ἀνθρώπων σὲ μία ἄσωτη ζωή, ὅπου πλέον ὁ ἀνθρωπος ἀντιμετωπίζεται μόνο ὡς σάρκα.

α. Σεβασμὸς στὸ σῶμα. Μὲ πόσο σεβασμὸ καὶ ἱερὸ δέος ἀντιμετωπίζομε τὸν ναὸ τοῦ Θεοῦ! ῞Εναν μεγαλοπρεπῆ ναό, ἀλλὰ καὶ ἕνα ταπεινὸ ἐξωκλήσι. ῞Εναν ἀκέραιο, ἀλλὰ καὶ ἕναν γκρεμισμένο ναό. Τὸ σῶμα μας καὶ τὸ σῶμα τῶν ἄλλων ἀνθρώπων εἶναι κατοικητήριο τοῦ Θεοῦ. ῾Υπάρχουν ἄνθρωποι μὲ ἕνα ῥωμαλέο καὶ ὄμορφο σῶμα. ῾Υπάρχουν ὅμως καὶ ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν ἀσθενικό, παραμορφωμένο ἢ ἀνάπηρο σῶμα. Σὲ ὅλες αὐτὲς τὶς περιπτώσεις βρισκόμαστε μπροστὰ σὲ ἕναν ναό, στὸν ὁποῖο ὁφείλομε τιμὴ καὶ σεβασμό. τὸ σῶμα ποὺ εἶναι καχεκτικὸ καὶ δύσμορφο, τὸ ἄρρωστο σῶμα, εἶναι ἕνας ραγισμένος ναὸς τοῦ Θεοῦ, στὸν ὁποῖο ὀφείλομε ἀπεριόριστο σεβασμὸ καὶ τιμή. Οἱ γέροντες γονεῖς μας, οἱ ἄρρωστοι, οἱ κατάκοιτοι τῶν νοσοκομείων καὶ τῶν ἀσύλων εἶναι ναοὶ τοῦ Θεοῦ, τοὺς ὁποίους πρέπει νὰ διακονοῦμε μὲ ἐπιμέλεια καὶ προσοχή.

β. ῾Η διακονία τοῦ σώματος. ᾿Αποτελεῖ ἰδιαίτερη τιμὴ νὰ διακονεῖ κανεὶς στὸν ναὸ τοῦ Θεοῦ. νὰ φροντίζει γιὰ τὴν ἀνέγερση καὶ τὸν ἐξωραϊσμό του. νὰ τὸν καθαρίζει, ἢ νὰ ἀναστηλώνει ἕναν ἐρειπωμένο ναό. ῾Η ᾿Εκκλησία τιμᾶ ἰδιαίτερα ὅσους διακονοῦν στὸν ναό. «῾Αγίασον τοὺς ἀγαπῶντας τὴν εὐπρέπειαν τοῦ οἴκου σου»! ῞Οταν ἀσχολούμαστε μὲ τὴν διατροφή, τὴν συντήρηση, τὴν περίθαλψη καὶ νοσηλεία τοῦ σώματος, ἂς μὴ λησμονοῦμε ὅτι διακονοῦμε τὸν ναὸ τοῦ Θεοῦ. (Παραδείγματα). ῾Η σκέψη αὐτὴ εἶναι πολὺ βοηθητικὴ γιὰ τὴν σωστὴ ἀντιμετώπιση τοῦ σώματός μας, καθώς καὶ τοῦ σώματος τῶν ἄλλων ἀνθρώπων.

᾿Επίλογος. ῾Ο Θεὸς ὅμως κατοικεῖ στὸν ναό, διότι εἶναι καθαρός, ἅγιος καὶ ἀμόλυντος. Γιὰ νὰ κατοικήσει λοιπὸν ὁ Θεὸς στὸ σῶμα μας, γιὰ νὰ «σκηνώσῃ ἐν ἡμῖν» τὸ ῞Αγιον Πνεῦμα, πρέπει τὸ κατοικητήριο αὐτὸ νὰ εἶναι καθαρό, ἅγιο καὶ ἀμόλυντο. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἐκεῖνο ποὺ πρέπει νὰ προσέχει κάθε πιστὸς εἶναι νὰ καθαρίζει συνεχῶς τὸ σῶμα του καὶ τὴν ψυχή του ἀπὸ κάθε μολυσμὸ ἁμαρτίας. ῾Ο ἁγιασμὸς σώματος καὶ ψυχῆς εἶναι ἡ βασικὴ ἐπιδίωξη κάθε πιστοῦ.

(1963)

Εὐθυμίου Κ. Στύλιου, μητροπολίτου ᾿Αχελῴου, «Λόγος ζωῆς» (ὀρθόδοξο κηρυγματικὸ θεματολόγιο), ᾿Αθήνα 2001.

Διασκευὴ καὶ ἀναδημοσίευσις· Συμβολή, σεπτέμβριος 2012.