συμβολή

᾿Εργαστήριον Τυπικοῦ 2019-2020

Στὰ Σεμινάρια ᾿Εκκλησιαστικοῦ Τυπικοῦ «Γεώργιος Βιολάκης» στὴν ᾿Αθήνα πραγματοποιήθηκαν τὸν περασμένο μῆνα ᾿Ιανουάριο 2020 τρεῖς συναντήσεις στὰ πλαίσια τοῦ ᾿Εργαστηρίου Τυπικοῦ 2019-2020. Στὰ ἐργαστήρια αὐτὰ συμμετεῖχαν μὲ μεγάλο ἐνδιαφέρον οἱ σπουδαστὲς Α΄ καὶ Β΄ ἔτους ποὺ παρακολουθοῦν τακτικῶς τὰ ἑβδομαδιαῖα μαθήματα Τυπι­κοῦ τῆς τρεχούσης χρονικῆς περιόδου. Εὐχάριστη ἔκπληξι ἀποτέλεσε τὸ γεγονὸς ὅτι ὑπῆρξαν καὶ κάποιες ἔκτακτες συμμετοχὲς ῾Ελλήνων ψαλτῶν ἀπὸ Κύπρο καὶ ῾Ρωσία.

Τόσο κατὰ τὴν προηγούμενη ἐμπειρία τῶν μαθημάτων τοῦ ἔτους 2018-2019, ὅσο καὶ στὰ παρόντα ἐργαστήρια, διαπιστώθηκε ὅτι στὰ πρῶτα μα­θήματα τυπικοῦ, καὶ εἰδικὰ στὸ πρῶτο ἔτος, ὁ ῥυθμὸς διδασκαλίας ὀφείλει νὰ εἶναι ἀργός. Πρέπει νὰ εἰπωθοῦν καὶ νὰ διδαχθοῦν ὅλα ἐξ ἀρχῆς λε­πτομερῶς, μὲ βάσι τὴν παραδοχὴ ὅτι ὁ μαθητὴς δὲν ξέρει σχεδὸν τίποτε. Διότι ἀκόμη καὶ ὅσοι ξέρουν κάποιες διατάξεις τυπικοῦ, συνήθως τὶς ἔχουν μάθει ἐλλιπῶς ἢ ἐσφαλμένως καὶ αὐτὸ εἶναι χειρότερο ἀπὸ τὴν ἄγνοια.

Σήμερα τὸ νὰ μὴν ξέρῃ καθόλου τυπικὸ ὁ μαθητευόμενος εἶναι πλεονέ­κτημα! Διότι διαπιστώθηκε ὅτι συχνὰ ὄχι μόνον ἀρχάριοι μαθητὲς ἀλλὰ ἀκόμη καὶ ψάλτες μὲ σχετικὴ ἐμπειρία ἀγνοοῦν θεμελιώδεις κανόνες τοῦ Τυπικοῦ, ὅπως ἐπὶ παραδείγματι ὅτι τὸ θεοτοκίον πρέπει νὰ εἶναι ὁμόηχο μὲ τὸν προηγηθέντα ὕμνο (πλὴν συγκεκριμένων ἐξαιρέσεων).

Ὁ ἀργὸς ῥυθμὸς λοιπὸν στὸ ἀρχικὸ στάδιο διδασκαλίας εἶναι ἀπαραί­τητος, στοὺς σημερινοὺς καιροὺς μάλιστα εἶναι πιὸ ἀπαραίτητος ἀπ᾿ ὅ,τι παλαιότερα. Τὸ τυπικὸ εἶναι σὰν τὸν οἶνο· ὅσο πιὸ ἀργὰ καὶ μακροχρό­νια γίνεται ἡ ζύμωσι, τόσο πιὸ καλὸ εἶναι τὸ τελικὸ ἀποτέλεσμα.

Στὸ ᾿Εργαστήριον Τυπικοῦ διδάσκεται ἡ σωστὴ χρῆσι τῶν λειτουργικῶν βιβλίων τῆς ᾿Ορθοδόξου ᾿Εκκλησίας, ἐνῷ ἔγινε καὶ πρακτικὴ ἐφαρμογὴ τῶν τυπικῶν διατάξεων, ποὺ εἶχαν διδαχθῆ μέχρι σήμερα οἱ μαθητές. Μά­λιστα ὅλοι σχεδὸν οἱ συμμετέχοντες ἀνέλαβαν καὶ εἰδικὲς ἀτομικὲς ἐργα­σίες, ὥστε νὰ συνεχίζουν καὶ κατ᾿ οἶκον τὴν μελέτη καὶ ἐφαρμογὴ τῶν λειτουργικῶν διατάξεων καὶ νὰ ἀποκτοῦν ἐμπειρία στὴν χρῆσι τῶν τυπι­κῶν. Μέχρι τὸ τέλος τοῦ διδακτικοῦ ἔτους ἔχουν προγραμματιστῆ νὰ γίνουν συνολικῶς γύρω στὰ 20 ἐργαστήρια τυπικοῦ.

Στὴν συνέχεια παρατίθενται ἀπόψεις καὶ ἐντυπώσεις μαθητῶν ποὺ συμμετεῖχαν στὰ ἐργαστήρια τυπικοῦ τοῦ μηνὸς ᾿Ιανουαρίου.

Ι.Μ. (31/1/2020). Μεγάλο τὸ ὄφελος κατὰ τὸ ᾿Εργαστήριον Τυπικοῦ γιὰ τὸν καθένα. Γίνεται οὐσιαστικὰ ἡ ἐμπέδωση, ἡ ἐπανάληψη καὶ ἡ ἀξι­ολόγηση τῆς μαθησιακῆς διαδικασίας.

Α.Α. (31/1/2020). Ὅσον ἀφορᾶ τὸ 1ο Ἐργαστήριο Τυπικοῦ, οἱ πρῶ­τες μου ἐντυπώσεις εἶναι ἀπόλυτα θετικές. Μέσα ἀπὸ αὐτὴ τὴν διαδικα­σία οὐσιαστικὰ κάναμε μία γενικὴ ἐπανάληψη περὶ τῶν εἰδῶν τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν, ποὺ θεωρῶ ὅτι ὅλους μᾶς βοήθησε στὸ ἔπακρο. Προσωπικὰ εἶμαι πολὺ εὐχαριστημένος, καὶ γιὰ νὰ μὴν πολυλογῶ, περιμένω μὲ πολὺ ἐνδιαφέρον τὸ 2ο Ἐργαστήριο.

Π.Π. (31/1/2020). Σχετικὰ μὲ τὶς ἐντυπώσεις μου γιὰ τὸ Ἐργαστήριο Τυπικοῦ, μὲ ἐφαρμογὴ πλέον τῆς θεωρίας τοῦ τυπικοῦ στὴν πράξη, ἦταν ἐντυπωσιακὰ καλές, τουλάχιστον γιὰ μένα ποὺ παρακολουθῶ γιὰ πρώτη φορὰ τυπικό. Ἡ παρατήρησή μου εἶναι νὰ μπορέσουμε νὰ καλύψουμε τὰ κενὰ λόγῳ ἀπουσιῶν ποὺ ἔχουν δημιουργηθεῖ.

Μ.Β. (31/1/2020). Τὸ χθεσινὸ ᾿Εργαστήριο τοῦ Τυπικοῦ μᾶς αἰφνιδία­σε θετικὰ καὶ ἀπεδείχθη πολλαπλῶς ἡ σημασία του, διότι ἀφ' ἑνὸς μὲν μᾶς ἔδωσε τὴν ὤθηση τοῦ πῶς πρέπει νὰ σκεφτόμαστε, καὶ ἀφ' ἑτέρου ἔγιναν οἱ ἀπαραίτητες ἐπισημάνσεις σὲ ὅτι ἀφορᾷ τὶς ὁμοιότητες ἢ δια­φορὲς ποὺ μπορεῖ νὰ ἔχουν οἱ διαφορετικὲς μεταξύ τους ἐκδόσεις, κάτι ποὺ εἶναι σημαντικὸ ὡς πρὸς τὴν τήρηση καὶ σωστὴ ἐφαρμογὴ τοῦ τυπι­κοῦ σύμφωνα μὲ τὸ Τυπικὸν τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ ᾿Εκκλησίας.

Τὸ χθεσινὸ ἐργαστῆρι ἀφοροῦσε τὸ μηναῖον τοῦ Φεβρουαρίου σὲ συνδυασμὸ μὲ τὸ Μέγα Ὡρολόγιον. Μέσα ἀπὸ τὴν σύνδεση καὶ σύγκρι­ση αὐτὴ διαπιστώθηκαν ὄχι μόνο διαφορές, ἀλλὰ καὶ σοβαρὰ λάθη στὶς διάφορες ἐκδόσεις τῶν λειτουργικῶν βιβλίων.

Μὲ τὴν σειρά μου εὔχομαι μία γόνιμη καὶ καρποφόρα συνεργασία. Σᾶς εὐχαριστῶ πολύ.

Κ.Τ. (31/1/2020). Σὲ ὅ,τι ἀφορᾷ τὸ Ἐργαστήριο Τυπικοῦ, ἡ αἴσθησή μου εἶναι πολὺ θετική, ἡ ἐμπειρία πολὺ διδακτική, ἡ ὁποία κατέδειξε ἕναν τρόπο ἐργασίας. Δὲν ἔχω νὰ προτείνω κάτι ὡς διόρθωση - βελτίω­ση πρὸς τὸ παρόν...!!!

Κ.Κ. (1/2/2020). Τὸ σημεῖο ποὺ ἡ θεωρία συναντᾶ τὴν πράξη εἶναι πάντα ἐνδιαφέρον, τὸ ᾿Εργαστήριο Τυπικοῦ δὲν ἀποτελεῖ ἐξαίρεση. Μα­κάρι στὸ προσεχὲς μέλλον, ποὺ θὰ ἐξοικειωνόμαστε περισσότερο, νὰ ἔχουμε τὴ δυνατότητα στὸν ἴδιο χρόνο νὰ βγάζουμε μία ἀκολουθία ὁ κα­θένας, γιατί ὄχι καὶ παραπάνω (πάντως νὰ μὴν κολλᾶμε στὰ βασικά). Γιὰ τὴν πρόοδο ποὺ εἴχαμε μέχρι τώρα δὲν ἔχω νὰ πῶ κάτι σχετικά, γιατὶ θυμᾶμαι τὰ δικά μου λάθη.

Κ.Π. (5/2/2020). Αἰσθάνομαι τυχερὸς ποὺ παρακολουθῶ τὰ μαθήμα­τα καὶ τὰ ἐργαστήρια Τυπικοῦ. ῾Υπάρχει ὑπομονὴ γιὰ τοὺς ἀρχάριους καὶ προσφέρονται πανεπιστημιακὲς ἰδιαίτερες γνώσεις, ποὺ κατευθύνουν τὸν κύκλο τῶν μαθημάτων μὲ τέτοιο τρόπο, ὥστε νὰ δίνεται τρόπος σκέψης τοῦ ἀντικειμένου σὲ συνδυασμὸ μὲ γνώση, νὰ γίνονται ἐπαναλή­ψεις στὰ ἤδη λεχθέντα, καὶ συνεπῶς νὰ γίνεται ἐμπέδωση τοῦ τυπικοῦ πρὸς τὴν σωστὴ καὶ δίκαιη τάξη τῶν ἀκολουθιῶν τῆς ἐκκλησίας μας. Ἐδῶ Θεωρία καὶ Πράξη ἀλληλοσυμπληρώνονται...

Σ.Φ. (5/2/2020). Σχετικὰ μὲ τὰ μαθήματα και τὰ ἐργαστήρια τυπι­κοῦ· ὠφελοῦν ἰδιαιτέρως μὲ τὴν συστηματικότερη καὶ εἰς βάθος μελέτη τοῦ ΤΜΕ. Πολὺ ἐνδιαφέρον μοῦ προκαλοῦν λεπτομέρειες τοῦ Τυπικοῦ ποὺ ἐκ πρώτης ὄψεως δὲν τὶς παρατηρεῖς, καθὼς καὶ τὸ θεολογικὸ νόημα κάποιων πράξεων σὲ αὐτό. Ἡ κατὰ τὸ δυνατὸ αὔξηση τῆς συχνό­τητας τῶν δύο τελευταίων περιπτώσεων εἶναι καὶ ἡ ταπεινή μου πρότα­ση γιὰ τὴν συνέχεια τῶν μαθημάτων.