ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ
ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ ΤΗΣ ΤΙΜΙΑΣ ΣΚΕΠΗΣ
Διονυσίου ᾿Ανατολικιώτου
ἐπιμελητοῦ τῶν Διπτύχων
diptyxa@yahoo.gr
῾Η ἑορτὴ τῆς τιμίας Σκέπης εἶναι νεωτέρα καὶ κατ᾿ ἀκρίβειαν εἶναι ἑορτὴ θεομητορικοῦ ἀμφίου, ὅπως οἱ ἑορτὲς τῆς 2ας ἰουλίου καὶ τῆς 31ης αὐγούστου (βλέπε καὶ «Σύστημα Τυπικοῦ» σ. 198). γιὰ τὸ πῶς καὶ πότε καθιερώθηκε στὴν ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος καὶ ἐκτὸς αὐτῆς μποροῦν οἱ ἐνδιαφερόμενοι νὰ ἀνατρέξουν στὴν σχετικὴ βιβλιογραφία (βλέπε καὶ «Συμβολή», ἐπιθεώρησις ἐκκλ. τυπικοῦ, τεῦχος 3, σ. 15 καὶ ἑξῆς, καὶ τεῦχος 15, σ. 55 καὶ ἑξῆς).
᾿Επειδὴ εἶναι νεωτέρα ἑορτή, τὸ τυπικό της δὲν προβλέπεται στὸ ἰσχῦον Τυπικὸν τοῦ Γεωργίου Βιολάκη (Τ.Μ.Ε.). γι᾿ αὐτὸ στὶς ἐκδόσεις τῆς ἀκολουθίας (α΄ 1952, β΄ 1966, καὶ νεώτερες) προστέθηκε ἡ σημείωση· «εἰ τύχοι ἡ ἑορτὴ ἐν κυριακῇ, ἡ ἀκολουθία ψάλλεται κατὰ τὴν τυπικὴν διάταξιν τῆς ἑορτῆς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου (βλ. τυπικὸν 21ης νοεμβρίου §8)». ῞Ομως αὐτὸ τὸ τυπικὸ μπορεῖ νὰ ἰσχύσῃ μόνο γιὰ τὴν μονὴ ἢ τὸν ἐνοριακὸ ναὸ ποὺ ἔχουν ἀφιερωθῆ εἰδικῶς στὴν θεομητορικὴ Σκέπη, διότι ἡ ἑορτὴ δὲν ἔχει οὔτε προεόρτια οὔτε μεθέορτα, ἑπομένως λειτουργικῶς δὲν εἶναι σωστὸ νὰ ἐξομοιωθῇ μὲ τὰ Εἰσόδια ἢ τὶς ἄλλες μεγάλες θεομητορικὲς ἑορτές. γι᾿ αὐτὸ στὸ ᾿Εκκλησιαστικὸν ῾Ημερολόγιον τῆς ᾿Εκκλ. τῆς ῾Ελλάδος τοῦ ἔτους 1956 ὑπὸ τῆς τότε συνοδικῆς ἐπιτροπῆς ἀνεγράφη ὀρθότατα ἡ ὁδηγία ὅτι, ἂν ἡ 28η ὀκτωβρίου τύχη κυριακή, «ἡ ἀκολουθία τῆς ἑορτῆς συμψάλλεται μετὰ τῆς ἀναστασίμου κατὰ τὰς τυπικὰς διατάξεις τῆς ἀποδόσεως τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου καὶ ἄλλων θεομητορικῶν ἑορτῶν». ἡ ὁδηγία αὐτὴ ἀποτελεῖ διευκρίνισι καὶ διόρθωσι τῆς προηγουμένης τοῦ 1952, καὶ αὐτὴ ἔπρεπε νὰ τεθῇ στὶς μέχρι σήμερα ἐπανεκδόσεις τῆς ἀκολουθίας.
Πιὸ ἁπλὰ αὐτὸ σημαίνει ὅτι, ὅταν ἡ 28η ὀκτωβρίου τυγχάνῃ ἡμέρα κυριακή, τότε λέγεται ἀπόστολος τῆς Θεοτόκου, ἀλλὰ εὐαγγέλιον τῆς κυριακῆς. δυστυχῶς ἡ πρώτη τυπικὴ ὁδηγία τοῦ 1952 (ποὺ ἐπαναλαμβάνεται στὶς ἐπανεκδόσεις μέχρι σήμερα) ὡδήγησε στὴν ἐσφαλμένη ἀντικατάστασι τοῦ Εὐαγγελίου τῆς σειρᾶς ἀπὸ τὸ θεομητορικὸ εὐαγγέλιο. δὲν προσέχτηκε ἡ διόρθωσι τοῦ τυπικοῦ ἀπὸ τὸ ᾿Εκκλησιαστικὸν ῾Ημερολόγιον τοῦ 1956, οὔτε ἐπίσης ὅτι τὸ Τ.Μ.Ε. στὴν ἀντίστοιχη περίπτωση τῆς 24ης Σεπτεμβρίου (ἀνάμνησι θεομητορικοῦ θαύματος) σὲ κυριακὴ ὁρίζει στὴν λειτουργία ἀπαραιτήτως τὸ ἐνδιάτακτο εὐαγγέλιον τῆς κυριακῆς καὶ ὄχι τὸ θεομητορικό.
Δυστυχῶς τὸ λάθος τῆς παραλείψεως τοῦ εὐαγγελίου τῆς κυριακῆς περάστηκε καὶ στοὺς πίνακες τῶν Κυριακοδρομίων (Κανονίων), ποὺ ἐπιμελήθηκε ὁ ἀοίδιμος τυπικολόγος Γεώργιος Μπεκατῶρος καὶ ἐκδίδονται ὡς παράρτημα («Εὐαγγελιστάριον») στὸ Εὐαγγέλιον τῆς ᾿Αποστολικῆς Διακονίας· στὸ σημεῖο αὐτὸ πρέπει νὰ διορθωθοῦν. ᾿Επίσης βάσει τοῦ Τ.Μ.Ε. καὶ τῶν τυπικῶν τοῦ ῾Αγίου Ὄρους ἐπισημαίνονται καὶ ἄλλες ὑπερβολὲς ποὺ συνηθίζονται σήμερα στὴν διεξαγωγὴ τῆς ἑορτῆς τῆς τιμίας Σκέπης. εὐτυχῶς αὐτὰ διορθώνονται μὲ σοφία στὸ «Σύστημα Τυπικοῦ» τοῦ π. Κων/νου Παπαγιάννη (§389, ὑποσ. 327).
Πάντα τὰ ἀνωτέρω ἐλήφθησαν μετὰ τῆς προσηκούσης προσοχῆς ὑπόψιν κατὰ τὴν σύνταξη τοῦ τυπικοῦ μέρους («Κανοναρίου») τῶν Διπτύχων τοῦ ἔτους 2007, καθόσον ἡ 28η ὀκτωβρίου εἶναι κυριακή, γι᾿ αὐτὸ καὶ ὡρίσθηκαν στὴν λειτουργία ἀπόστολος τῆς Θεοτόκου, (τῆς 21ης Νοεμ., «Εἶχεν ἡ πρώτη σκηνή», ῾Εβρ. θ΄ 1-7) καὶ εὐαγγέλιον τῆς σειρᾶς (Κυρ. ζ΄ Λουκᾶ, «῎Ανθρωπός τις... ᾧ ὄνομα ᾿Ιάιρος», Λκ. η΄ 41-56). τὸ ἴδιο εἶχε ὁρίσει καὶ ἡ ἁρμόδια συνοδικὴ ἐπιτροπὴ τοῦ 1956, στὴν ὁποία συμμετεῖχαν μεταξὺ ἄλλων ὁ ἐπίσκοπος ῾Ρωγῶν Διονύσιος (μετέπειτα μητροπολίτης Σερβίων καὶ Κοζάνης), ὁ οἰκονόμος Γεώργιος ῾Ρήγας καὶ ὁ πρωτονοτάριος ᾿Εμμανουὴλ Φαρλέκας, ἅπαντες ἐκκλησιαστικοὶ ἄνδρες ὄχι τυχαῖοι, ἀλλὰ βαθύτατοι μύσται τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ τυπικοῦ.
(δημοσιεύθηκε στὸν «᾿Εφημέριο», ἔτος 56ον, τεῦχος 8, σεπτέμβριος 2007)