συμβολή

Συλλογὴ Γιώργου ᾿Α.

῾Ο φίλος ἀναγνώστης τῆς ἱστοσελίδος Γιῶργος ᾿Α., ἀπὸ τὴν Εὐρυτανία, μᾶς ἀπέστειλε τὶς παρακάτω ἠχογραφήσεις τοῦ Σεραφὶμ Γεροθόδωρου. Σ᾿ εὐχαριστοῦμε, Γιῶργο. Νὰ εἶσαι καλὰ καὶ καλὴ χρονιά!

317-21 ᾿Οδυσσεὺς ᾿Ανδροῦτσος, 1926.

317-22 Τὸ τραγοῦδι τῆς Χειμάρρας, 1934.

(δημοσίευσις 11/1/2013)

317-23 Τί νὰ σοῦ κάνω, ᾿Αγγελική.

317-24 Τώρα εἶν᾿ ὁ μάης, 1934.

(δημοσίευσις 21/1/2013)

Σχετικὰ μὲ τὸ ὄνομα τοῦ συγκεκριμένου καλλιτέχνου σημειώνονται ἐδῶ τὰ ἑξῆς ἐν συντομίᾳ.

Συνήθως τὸ κύριο ὄνομα Σεραφὶμ γράφεται μὲ -ει- στὴν κατάληξι. πρόκειται γιὰ καθιερωμένο ἰωτακιστικὸ λάθος. σὰν ὀνομασία ἀγγελικοῦ τάγματος ἄλλοι τὸ γράφουν μὲ -ι- (σεραφὶμ) καὶ ἄλλοι μὲ -ει-, δεῖγμα τῆς συγχύσεως. ἡ λέξις εἶναι ἑβραϊκή, πληθυντικὸς τοῦ σεράφ, καὶ στὰ ἑβραϊκὰ γράφεται μὲ -ι-· δὲν ὑπάρχει δίφθογγος (ἢ «δίψηφο φωνῆεν») ει στὰ ἑβραϊκὰ ὅπως δὲν ὑπάρχει καὶ αι ἢ οι. ὅμοιες ἢ παρόμοιες περιπτώσεις εἶναι τὰ χεροὺβ – χερουβὶμ – Χερουβίμ, ᾿Ιωακίμ, ᾿Ελιακίμ, ᾿Ηλί, ᾿Ιάιρος (᾿Ιαΐρ), καὶ λοιπά. σὲ νεώτερες ἑβραϊκὲς «γραμματικές», γραμμένες ἀπὸ ῞Ελληνες ἑβραιομαθεῖς, σημειώθηκε ὅτι ἐπειδὴ στὴν κατάληξι –ιμ, ὅταν εἶναι πληθυντικὸς ἢ κύριο ὄνομα, τὸ ι γίνεται μακρὸ ἀπὸ βραχύ, γι᾿ αὐτὸ πρέπει νὰ τὸ γράφουμε στὰ ἑλληνικὰ μὲ ει! ὅσοι τὰ ἔγραψαν αὐτὰ ἁπλῶς δείχνουν ὅτι δὲν ξέρουν οὔτε ἑλληνικά. στὴν ἑλληνικὴ (ποὺ ὑπάρχει ει) ἁπλῶς τὸ βραχὺ ι γίνεται μακρὸ ι καὶ ὄχι ποτὲ ει· ἰσχύω (βραχὺ ι) – ἴσχυον (μακρὸ ι), ἱκετεύω (βραχὺ ι) – ἱκέτευον (μακρὸ ι), ὁ φοῖνιξ (βραχὺ ι) – τοῦ φοίνικος (μακρὸ ι), ὁ τέττιξ (βραχὺ ι) – τοῦ τέττιγος (μακρὸ ι). ἴσως μπερδεύονται μὲ τὰ τριτόκλιτα διπλόθεμα οὐσιαστικά (πόλις - πόλεως) καὶ μὲ τὶς συναιρέσεις ποὺ συμβαίνουν κατὰ τὴν κλίσι τους. αὐτὰ βέβαια στὴν ἑλληνική· διότι ἡ ἑβραϊκὴ πρωτόκλιτα καὶ δευτερόκλιτα καὶ τριτόκλιτα δὲν ἔχει, οὔτε ει. σὰν νὰ λὲς ὅτι τὴν ἀγγλικὴ λέξι τσάιλντ (παιδὶ) πρέπει στὸν πληθυντικὸ νὰ τὴν μεταγράψῃς τσεῖλντρεν ἀντὶ τσίλντρεν! τόσο καλά!

Τὸ ἐπώνυμο ἀντὶ Γεροθόδωρος συνήθως ἀναφέρεται Γεροθεοδώρου τόσο στὶς ἠχογραφήσεις ὅσο καὶ στὴν δισκογραφία. ὅπως ὅμως μὲ βεβαίωσε ὁ ἀνιψιός του ᾿Αντώνιος Στέλιος τὸ σωστὸ εἶναι Γεροθόδωρος. ἁπλῶς κάποιοι ὀργανοπαῖχτες δὲν τὸ ἤξεραν καλὰ καὶ τὸ ἐπρόφεραν λίγο λάθος, καὶ ἀπὸ τὶς ἠχογραφήσεις περάστηκε τὸ λάθος καὶ στὴν δισκογραφία. συμπληρώνω ἐδῶ ὅτι ὅτι τέτοια φαινόμενα δὲν ἦσαν σπάνια γιὰ πολλοὺς καὶ διάφορους λόγους. στὴν διδακτορική μου διατριβὴ ἔχω ἐνσωματώσει καὶ μία σύντομη μελέτη γιὰ τὴν δημιουργία προέλευσι καὶ ἐξέλιξι τῶν νεοελληνικῶν ἐπωνύμων καὶ ἔχω παρακολουθήσει ἐν μέρει τὸ φαινόμενο. σὲ πολλὲς περιπτώσεις τὰ ἐπώνυμα δὲν εἶχαν δημιουργηθῆ ἢ δὲν εἶχαν σταθεροποιηθῆ, καθὼς οἱ ἐκ Μικρᾶς ᾿Ασίας πρόσφυγες συχνὰ δὲν εἶχαν ἐπίσημα ἐπώνυμα (ἐκείνη τὴν ἐποχὴ δὲν εἶχε ἀκόμη γενικευθῆ ἡ χρῆσις ἐπωνύμου στὸ τουρκικὸ κράτος). ἄλλοτε πάλι οἱ κρατικοὶ ὑπάλληλοι κατέγραφαν τὰ ἐπώνυμα ἐξαρχαΐζοντάς τα ἢ παραποιῶντάς τα ἀθελήτως, ὅταν δὲν καταλάβαιναν τὴν προφορὰ τῶν χωρικῶν μιᾶς περιοχῆς, καὶ πολλὰ ἄλλα. ἂν ἄκουγαν ἕνα ἐπώνυμο στὴν γενική (τοῦ Γεροθόδωρου), ἀμέσως τὸ διώρθωναν σύμφωνα μὲ τὴν καθαρεύουσα (τοῦ Γεροθεοδώρου) καὶ κατόπιν νόμιζαν ὅτι ἡ γενικὴ εἶναι ἄκλιτος τύπος ἐπιθέτου, ὅπως συμβαίνει σὲ πολλὲς ἄλλες περιπτώσεις. μία ἐπιπλέον δυσκολία δημιουργεῖται ἀπὸ τὴν συχνὴ συνήθεια τῶν ῾Ρουμελιωτῶν (καὶ ἄλλων περιοχῶν) νὰ ἑνώνουν ὄνομα καὶ ἐπίθετο σὲ μία λέξι προτάσσοντας τὸ ἐπίθετο, ἐνίοτε παρηλλαγμένο ἐλαφρῶς. ἔτσι ὁ Γιάννης Μακρῆς γίνεται Μακρυγιάννης, ὁ Χρῖστος Μαζιώτης – Μαζωτοχρῖστος, ὁ Νῖκος Δελέζος – Δλεζονῖκος, ὁ Δημήτρης Κουτσὸς – Κουτσομῆτρος, καὶ ἄλλα. γιὰ ὅλους αὐτοὺς τοὺς λόγους μέχρι τὸ 1935-1940 περίπου ὑπῆρχε κάποια ῥευστότης γύρω ἀπὸ τὴν μορφὴ πολλῶν νεοελληνικῶν ἐπωνύμων. σήμερα τέτοια φαινόμενα εἶναι σπάνια στὴν ῾Ελλάδα, εἶναι συχνὰ ὅμως ἀκόμη στὴν Κύπρο. καλὸ εἶναι γενικῶς οἱ κρατικοὶ ὑπάλληλοι τῶν ληξιαρχείων νὰ περνοῦν πρῶτα ἀπὸ μία τέτοια ἐνημέρωσι, διότι εἶναι ἱκανοὶ νὰ βάλουν ἐπώνυμα ἀκόμη καὶ στὸν ᾿Αριστοτέλη, τὸν Δημόκριτο, τὸν Θουκυδίδη, καὶ τοὺς ἄλλους ἀρχαίους προγόνους μας!

Συλλογὴ ᾿Αντωνίου Στέλιου

    Σεραφὶμ Γεροθόδωρος, δημοτικὰ τραγούδια, διάφορες ἠχογραφήσεις περίπου 1926-1930. παραχωρήθηκαν ἀπὸ τὸν ἀνιψιό του ᾿Αντώνιο Στέλιο, τὸν ὁποῖο εὐχαριστῶ.

Σ᾿ ἀφήνω γειά, μανούλα μου.

Δὲν τὄλπιζα ἡ ὀρφανή.

῾Η ἔξοδος τοῦ Μεσολογγίου.

῾Ο καπετὰν Τσάτσος.

῾Ο Λιακατᾶς [ἢ ὁ Π(λ)ιάτσικας].

Ὁ τίτλος τοῦ τραγουδιοῦ «Π(λ)ιάτσικας» προέρχεται ἀπὸ τὴν ΕΚ ΠΕΡΑΤΩΝ ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΟΦΩΝΟΥ τοῦ Διονύση Μανιάτη. Ἐπίσης, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν προσφώνηση στὸν Λιακατᾶ τὰ ὑπόλοιπα λόγια ταιριάζουν στὸ παλιὸ κλέφτικο τοῦ Πλιάτσικα.  (πληροφορίες Γιώργου ᾿Α.)

῾Ο γερο-Νότης.

Ποιός εἶδε τέτοιο θαύμασμα.

Τώρα τὰ πουλιά.

(δημοσίευσις 18/6/2012)