συμβολή

 

Γενικὸν σχόλιον γιὰ τὶς διαδικτυακὲς παρουσιάσεις

παλαιῶν κυρίως ἠχογραφήσεων

    ῾Η παρακάτω λειτουργία μὲ τὸν πρωτοψάλτη Μανόλη Χατζημάρκου στὴν Γαστούνη τὸ 1964 ἔχει ἤδη παρου­σιαστῆ στὸ διαδίκτυο σὲ ἄλλη ἱστο­σελίδα, ἀλλὰ ἐκείνη ἡ παρουσίασις μᾶλλον δὲν ἔγινε μὲ πολὺ σωστὸ τρόπο καὶ πιθανὸν ὑ­πάρ­χει ἀλλοίωσις τῆς δομῆς τῆς ἀκολουθίας.  ὁ ἐπιμελητὴς τῆς πρώτης διαδικτυακῆς παρουσιάσεως εἶχε χωρίσει ὅλους τοὺς ὕμνους σὲ μεμονωμένα ἀρχεῖα, τὰ ὁποῖα εἶχε ἀριθμή­σει κατὰ σειράν.  ὅμως διε­πί­στωσα ὅτι ἄλλους μὲν ὕμνους τοὺς παρέλειψε τελείως, ἄλλους δὲ τοὺς με­τέ­θεσε σὲ ἄλλα σημεῖα, χωρὶς αὐτὸ νὰ δηλώνεται κάπου.  μὴ ὑπάρχοντος μέτρου συγκρίσεως ἕνας ὁποιοσδήποτε ἀκροατὴς ἀδυνατεῖ νὰ συλλάβῃ ὅτι αὐτὸ ποὺ τοῦ προσ­φέ­ρε­ται δὲν εἶναι ἡ ἀκριβὴς ἠχογράφησις τῆς ἀκολου­θίας.  δὲν φαίνεται πάντως νὰ ἔγιναν αὐτὲς οἱ ἀλλαγὲς ἐσκεμ­μένως, ἀλλὰ μᾶλ­λον ὁ ἄνθρωπος ποὺ τὰ παρουσίασε εἶχε καὶ ὁ ἴδιος μπερδευτῆ.  δὲν γνω­ρίζω βέβαια καὶ σὲ τί μορ­φὴ παρέλαβε τὴν ἠχογράφησι, ἐννοῶ δηλαδὴ ὅτι μπορεῖ νὰ τοῦ ἐδό­θη­σαν ὄχι ἀντίγραφα σὲ φωνοταινίες (ὅπως μοῦ δό­θη­καν ἐμένα πρὸ εἰκο­σα­ε­τίας) ἀλλὰ ἀντίγραφα σὲ ψηφιακοὺς δίσκους ἢ ψηφιακὰ ἀρχεῖα· τὸ ψη­φιακὸ ἀρχεῖο ὅμως πολὺ εὔκολα ἀλλοιώνεται, χωρὶς νὰ φαίνεται ἡ ἀλλοί­ωσις αὐτοῦ.  πάντως οἱ μεταθέσεις καὶ παραλείψεις ὕμνων ποὺ ἐπεση­μάν­θησαν εἶναι τὰ ἀποτελέσματα τῆς κοπτορραπτικῆς τῶν παλαιῶν τεκμη­ρί­ων.  τὸ συμπέρασμα εἶναι ὅτι θὰ πρέπει νὰ εἴμαστε πολὺ ἐπιφυλακτικοὶ γιὰ τὰ ὅσα μᾶς προσφέρουν στὸ διαδίκτυο.

    Παρακαλῶ ὅσους δημοσιεύουν παλαιὲς καὶ ἱστορικὲς ἠχογραφήσεις νὰ μὴν τὶς ἀλλοιώνουν.  εἶναι προτιμότερο νὰ τὶς δίνουν χωρὶς ἀποθορυ­βο­ποί­η­σι, ἡ ὁποία πάντοτε ἀλλοιώνει καὶ τὶς φωνές, χωρὶς νὰ προσθαφαιροῦν ὕ­μνους, καὶ χωρὶς νὰ τεμαχίζουν τὴν ἑνιαία ἠχογράφησι σὲ μικρὰ ἀρχεῖα.  ἢ ἂς δίνουν πρῶτα τὴν ἀρχικὴ ἐγγραφὴ καὶ μετὰ καὶ τὴν δική τους ἐπε­ξερ­γα­σία, ὥστε νὰ εἶναι εὔκολα συγκρίσιμα τὰ πράγματα.  προσωπικῶς εἶχα πρό­βλημα συνεννοήσεως μὲ τοὺς τεχνικοὺς μὲ τοὺς ὁποίους συνερ­γα­ζό­μουν μέχρι τώρα (καὶ ἐν μέρει ἀκόμη συνεργάζομαι) γιὰ τὴν ψηφιοποίησι τοῦ ἀρχείου μου.  ἔκαναν ὅ,τι ἤθελαν καὶ ὅ,τι εἶχαν συνηθίσει. ἀφοῦ γιὰ κά­ποιες ἀπὸ τὶς ἐγγραφὲς ποὺ ἤδη ἔχω παρουσιάσει ψηφιοποιημενες σκέ­φτομαι σοβαρὰ νὰ τὶς ψηφιοποιήσω ἐκ νέου.  τοὺς ἔλεγα· «μὴν ἀφαιρῇς τὸν θόρυβο ἀπὸ ἕναν κεραυνό, μὴν ἀφαιρῇς τὸ “μπὶπ μπὶπ μπίπ, ὥρα ῾Ελλάδος ἑπτά”, μὴν ἀφαιρῇς τὸ σῆμα τῆς ἐκπομπῆς ἢ τὸ σῆμα τοῦ ῥα­διο­φω­νικοῦ σταθμοῦ καὶ ἄλλα τέτοια· μὴν ἀφαιρῇς τὸ βήξιμο ἢ τὸν ψίθυρο τοῦ διπλανοῦ μου ἢ τὸ τρίξιμο τοῦ στασιδίου ἢ τὴν κόρνα τοῦ αὐτοκινήτου ἢ τὴν σειρῆνα τοῦ ἀσθενοφόρου· εἶναι τεκμήρια καὶ ἀποδεικτικὰ στοιχεῖα αὐτὰ γιὰ τὸ πότε καὶ ὑπὸ ποῖες συνθῆκες ἔκαμα τὴν ἠχογράφησι, ὅτι τὰ ἔχω πάρει ἀπὸ τὸ ῥαδιόφωνο καὶ ὄχι ἀπὸ ἐμπορικὸ δίσκο· ὅτι ἠχογράφησα στὸ μοναστῆρι ἢ σὲ ναὸ πόλεως σὲ κεντρικὸ καὶ πολυσύχναστο δρόμο, ὅτι πρόκειται γιὰ τὴν συναυλία ποὺ ἔγινε στὴν Πάτρα καὶ ὄχι γιὰ τὴν ἴδια συναυλία ποὺ παρουσιάστηκε καὶ στὴν Θεσσαλονίκη» καὶ χίλια μύρια ὅσα.  δηλαδὴ τοὺς ἔλεγα νὰ κάμουν λιγώτερη δουλειά, ἀπὸ ὅ,τι ἀδίκως ἔκαναν, ἀλλὰ «κουφοῦ τὴν πόρτα κι ἂν χτυπᾷς...» Τέλος πάντων τώρα πλέον ἀ­πέ­κτησα κάποια δυνατότητα ψηφιοποιήσεως καὶ ἐπεξεργασίας ἤχου μὲ τὸν ὑπολογιστή μου, ὁπότε κάποια πράγματα θὰ τὰ κάμω μόνος μου.  (τελικὰ ἡ σωστὴ συνεννόησι καὶ συνεχὴς συνεργασία δύο ῾Ελλήνων πάνω σὲ ὁποιο­δή­ποτε θέμα μοιάζει μὲ σενάριο κινηματογραφικῆς φαντασίας!)

    Πάλι θὰ γκρινιάζουν κάποιοι ὅτι εἶμαι σχολαστικὸς καὶ ὑπερβολικὸς καὶ ὅτι ὅλο κριτικάρω καὶ τοὺς ἔχω ἀλλάξει τὰ φῶτα μὲ τὶς παρατηρήσεις μου καὶ ὅτι δὲν βρίσκω τίποτε σωστὸ καὶ δὲν λέω μιὰ καλὴ κουβέντα γιὰ τόσους ἀνθρώπους ποὺ προσφέρουν κ.λπ. κ.λπ.. δὲν ἔχω πρόθεσι νὰ κρίνω κανέναν καὶ νὰ ψέξω κανέναν.  ἁπλῶς παρατηρῶ καὶ λέω ἐλεύθερα καὶ μὲ παρρησία τὶς παρατηρήσεις μου.  καὶ ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον οἱ παρα­τη­ρή­σεις μου εἶναι γενικές, ἀφοροῦν γεγονότα, πράξεις ἢ ἀκόμη καὶ συμπε­ρι­φορές, ὄχι ὅμως αὐτὰ καθ᾿ αὑτὰ τὰ πρόσωπα· αὐτὸ ὅμως δὲν φαίνεται νὰ γίνεται κατανοητόν.  τέλος πάντων, ἐπαναλαμβάνω ὅτι ὁ ἐρασιτεχνισμὸς καὶ ὁ ἐθελοντισμὸς εἶναι δίκοπο μαχαῖρι. μπορεῖ νὰ προσφέρουν πολλὰ καὶ στὴν ἐκκλησία καὶ στὴν ἐπιστήμη καὶ στὴν μουσικὴ καὶ στὴν κοινωνία καὶ εἶναι ἀπαραίτητο νὰ ὑπάρχουν, ἂν ὅμως ἐπικρατῇ ἀναρχία καὶ δὲν σε­βόμαστε τὰ παλαιὰ τεκμήρια, ἀσχέτως μὲ τὶς προσωπικές μας ἀντιλήψεις προτιμήσεις ἐκτιμήσεις καὶ πεποιθήσεις, καὶ ἂν ὁ κάθε ἕνας κάνῃ ὅ,τι τοῦ κατέβη καὶ ἀλλοιώνῃ κείμενα ἢ ἠχητικὰ ἢ ἄλλου εἴδους ντοκουμέντα διὰ τῆς κοπτορραπτικῆς μεθόδου ἢ διὰ τῆς παρερμηνείας ἢ διὰ τῆς ἀλληγο­ρι­κῆς μεθόδου, καὶ ἂν ὁ κάθε ἐρασιτέχνης θεωρῇ καὶ βαπτίζῃ τὴν ἐργασία του ἐπαγγελματικὴ καὶ ἐπιστημονική, ζήτω ποὺ καήκαμε! τὸ ἀποτέ­λε­σμα θὰ εἶναι ἀντίθετο τοῦ ἐπιδιωκομένου, καὶ ἀντὶ νὰ ὠφελήσωμε, θὰ προ­καλέσωμε ζημία· ὁ σκέτος ἐρασιτεχνισμὸς ἐν τέλει βλάπτει.  ὁμιλῶ καὶ ἐγὼ ὡς ἁπλὸς ἐρασιτέχνης.

(δημοσίευσις 17/10/2009)

 

 

---

 

 

᾿Αρχεῖον ἠχογραφήσεων καὶ ἐκκλησιαστικῶν ὕμνων Δ.Α.

    ῞Αγιος Νικόλαος Γαστούνης, κυριακὴ 9 φεβρουαρίου 1964. ἡ αὐθεντικὴ ἠχογράφησις (νομίζω) τῆς λειτουργίας.

     ῾Ο ἐκφωνητὴς ποὺ ἀκούγεται στὴν ἀρχὴ τῆς ἠχογραφήσεως λέει ὅτι ἡ λει­τουργία ἐτελέσθη στὶς 7 φεβρουαρίου 1963, ἀλλὰ ἐκείνη ἡ ἡμέρα ἦταν πέμπτη καὶ ὄχι κυριακή.  ἡ σωστὴ ἡμερομηνία καὶ χρονολογία, ὅπως ἄλ­λωστε ἔχει ἐπισημανθῆ καὶ ἀλλοῦ στὸ διαδίκτυον, δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἄλ­λη ἀπὸ τὴν 9η φεβρουαρίου 1964.  ἡ λειτουργία αὐτὴ ἔχει ἤδη παρου­σια­στῆ πρὸ ὀλίγων μηνῶν στὸ διαδίκτυο, ἀλλὰ διεπίστωσα ὅτι ἐκείνη ἡ πα­ρου­σίασις μᾶλλον δὲν ἔγινε μὲ ἀπόλυτα σωστὸ τρόπο καὶ πιθανὸν ὑ­πάρ­χει ἀλλοίωσις τῆς δομῆς τῆς ἀκολουθίας (βλέπε τὸ παραπάνω γενικὸ σχόλιον ἀλλὰ καὶ τὰ σχόλια παρακάτω).  ἐδῶ παραθέτω τὶς συγκεντρωτικὲς ἠχη­τι­κὲς ἐγγραφὲς καὶ τὰ περιεχόμενά των.  ἡ ψηφιοποίησις εἶναι δική μου.

266a, λειτουργία, μέρος α΄. 

266b, λειτουργία, μέρος β΄.

(δημοσίευσις 17/10/2009)

 

    Στὴν συνέχεια παρουσιάζεται ἡ ἴδια ἀκολουθία χωρισμένη σὲ πολλὰ ἀρχεῖα καὶ μὲ πλούσια σχόλια.

266-01 πληροφορίες ἐκφωνητοῦ (ὁ ἐκφωνητὴς νομίζω ὅτι δὲν ἀκούεται στὴν πρώτη διαδικτυακὴ πα­ρουσίασι τῆς παρούσης λειτουργίας.), ᾀσματι­κὸν τρισάγιον δοξολογίας (ἦχος πλ. β΄).

266-02 αἰτήσεις, κυριελεησάρια α΄ ἤχου ἀργά (Κ. Πρίγγου) [στὴν πρώ­τη παρουσίασι στὸ διαδίκτυο ἔχει ἀποκοπῆ μία ἀπὸ τὶς αἰτήσεις, ἡ ὑπὲρ τοῦ βασιλέως(!), ἡ ὁποία ἐδῶ στὸ δικό μου ἀρχεῖο ἀκού­ε­ται καθαρώτατα. φαίνεται ὅμως ὅτι καὶ ἐκεῖ ὑπῆρχε καὶ ἀπεκόπη, διότι ἔ­χουν παραμείνει καὶ ἀκούονται οἱ λέξεις «ὑπὲρ τοῦ θεοφυλάκτου».  ἐπίσης σὲ ἐκείνη τὴν πρώτη παρουσίασι ἀπεκόπη καὶ τὸ πολυχρόνιον τοῦ βασιλέως(!), τὸ ὁποῖο βεβαίως ὑπάρχει ἐδῶ.  δὲν ξέρω γιατί ἔγινε αὐτὴ ἡ ἀφαίρεσις τεκμηρίων, ποὺ συνιστᾷ ἀλλοίωσι τῆς καταγραφῆς ἑνὸς γεγο­νό­τος, ἀσχέτως ἂν μᾶς ἀρέ­σουν τὰ τότε διατρέξαντα ἢ ὄχι.  ὄχι μόνον ὁ ἱστο­ρικὸς ἀλλὰ καὶ ὁ ἐρασιτεχνικὰ ἀσχολούμενος μὲ ἱστορικὰ ντοκουμέντα ὀ­φείλει νὰ εἶναι κα­τὰ τὸ δυνατὸν ἀπαθής, ἀμερόληπτος καὶ νὰ ἔχῃ κρίσι ἀνεπηρέαστη ἀπὸ τρίτους].

266-03 ἀντίφωνα (τῆς ὑπαπαντῆς) καὶ ἀπολυτίκιον «Χαῖρε, κεχαρι­τω­μένη», εἶτα ἀπολυτίκιον τοῦ ναοῦ. 

266-04 τρισάγιον β΄ ἤχου καὶ δύναμις ᾿Αβαγιανοῦ.

266-05 πολυχρόνιον βασιλέως [βλέπε σχόλιο ἀνωτέρω στὶς αἰτήσεις (στὸ 266-02)].

266-06 ἀπόστολος «᾿Αδελφοί, συνεργοῦντες παρακαλοῦμεν».

266-07 χερουβικόν (ἦχος δ΄ ἅγια).  γιὰ τὸ χερουβικὸν σημειώνει ὁ κά­το­χος τῆς πρωτοτύπου ἠχογρα­φήσεως ὅτι ὁ Χατζημάρκου στὸ «τριάδι» φτά­νει στὸ ἄνω ἄνω Ζω (Ζω΄΄)!

266-08 «Κύριε, ἐλέησον» — «Παράσχου, Κύριε» (ἦχος πλ. α΄ ἐναρ­μό­νιος).

266-09 λειτουργικά (ἦχος ὁ αὐτός).

266-10 εἱρμὸς «Θεοτόκε ἡ ἐλπίς... ᾿Εν νόμου σκιᾷ» (ἀργόν) [ὁ εἱρμὸς αὐτὸς ψάλλεται ἀντὶ τοῦ «Ἄξιον ἐστίν», ὡς ἐν τῷ τυπικῷ ὁρίζεται, λόγῳ τοῦ δεσποτικοῦ χαρακτῆρος τῆς ἀποδιδομένης ἑορτῆς.  εἰς τὴν ἀναφερ­θεῖ­σα προγενεστέρα παρουσίασι ὁ ἐν λόγῳ εἱρμὸς ἔχει ἐπίσης ἀποκοπῆ ἀπὸ τὴν θέσι του (μετὰ τὸ «Σὲ ὑμνοῦμεν») καὶ ἔχει τεθῆ σὲ πα­ρά­ξενη θέσι (κάπου μεταξὺ ὄρθρου καὶ πρὸ τῶν ἀντιφώνων τῆς λει­τουρ­γίας!), ἴσως διότι ὁ ἐκεῖ ἐπεξεργαστὴς τῆς ἠχογραφήσεως δὲν κατάλαβε ὅτι εἶναι ὕμνος τῆς λειτουργίας καὶ ὄχι τοῦ ὄρθρου]. 

266-11 «Κύριε, ἐλέησον», «Πάτερ ἡμῶν».

266-12 κοινωνικὸν «Ποτήριον σωτηρίου» Πέτρου Πελοποννησίου (ἅγια).

266-13 «Αἴνει, ἡ ψυχή μου, τὸν Κύριον» καὶ στίχος ἀπὸ τὸ «᾿Εξομο­λο­γεῖσθε τῷ Κυρίῳ», καὶ τὸ ἀλληλούια τοῦ κοινωνικοῦ (ἅγια) [ὁ β΄ ψαλμὸς τῶν τυπικῶν «Αἴνει, ἡ ψυχή μου» καὶ ὁ πολυέλεος «᾿Ε­ξο­μολογεῖσθε τῷ Κυ­ρίῳ» χρησιμοποιοῦνται ἐδῶ ὡς δεύτερον καὶ τρίτον κοι­νωνικόν.  στὴν μνημονευθεῖσα πρώτη παρουσίασι στὸ διαδίκτυο αὐτοὶ οἱ δύο ψαλμοὶ το­πο­θετήθηκαν μετὰ τὴν ἀπόλυσι τῆς λειτουργίας, ὁπότε δί­δεται ἡ ἐν­τύ­πωσις ὅτι ἐψάλησαν κατὰ τὴν διανομὴν τοῦ ἀντιδώρου ἢ σὲ ἐν­τελῶς ἄλλη ἀκολουθία.  κατ᾿ ἐμὲ αὐτὸ στερεῖ τὸν ἐρευνητὴ ἀπὸ κάποια ἐνδιαφέροντα στοι­χεῖα, ὅπως ἐπὶ παραδείγματι· 1ον, ὅτι καὶ σήμερα ἀκόμη ὑπάρχει συχνὰ σὲ κάποιες περιπτώσεις ἡ ἀνάγ­κη γιὰ δεύτερον ἢ καὶ τρίτον κοινω­νι­κόν, κάτι ποὺ προβλεπόταν ἀπὸ τὴν ἀρχαία τάξι τῆς ἐκκλησίας· 2ον, ὅτι ἐπὶ δεκαετίες συνηθίζεται νὰ χρησιμοποιοῦνται γιὰ δεύτερα κοινωνικὰ ὅ,τι ὑπάρχει διαθέσιμο καὶ ὅ,τι νομίζει ὁ καθένας, διότι στὰ ση­με­ρινὰ τυπικὰ δὲν προβλέπεται συνήθως αὐτὴ ἡ περίπτωσις· 3ον, ὅτι ἡ μακροχρόνια αὐτὴ παρατυπία ἔχει γίνει μία κακὴ συνήθεια, καὶ ὡς ἐκ τούτου πολλοὶ ἀγνο­οῦν­τες τὴν ὀρθὴ τάξι ἀντέδρασαν δυσμενῶς, ὅταν τὸ 2007 καὶ τὸ 2008 ἐσημείωσα εἰς τὸ τυπικὸν ὡρισμένα δεύτερα κοι­νωνικὰ προαιρετικῶς.  δὲν εἶ­χαν ὅμως δίκιο, ἀλλὰ ποῦ νὰ βρῇ κανεὶς τὸ δίκιο του σ᾿ αὐτὴν τὴν χώρα; (εἰδικῶς δὲ εἰς τὸν λεγόμενον ἐκκλησιαστικὸν χῶρον!)].

266-14 «Εἴδομεν τὸ φῶς» (β΄ ἦχος), «Κύριε, ἐλέησον», «Εἴη τὸ ὄνομα» (τὸ τρίτον).

266-15 πολυέλεος «᾿Επὶ τῶν ποταμῶν» μετὰ κρατήματος.  πιθανὸν αὐτὸς ὁ πολυέλεος ἐψάλη κατὰ τὴν διανομὴν τοῦ ἀντι­δώ­ρου.

(δημοσίευσις σχολίων στὶς 17/10/2009, πολλαπλῶν ἀρχείων στὶς 30/12/2009)