ΕΠΙΛΟΓΕΣ
9. ᾿Ηχογραφήσεις ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς Ψάλτες στὴν Ἑλλάδα καὶ ἀνὰ τὸν κόσμο Β Θεόδωρος Βασιλικός (᾿Αθῆναι)

PostHeaderIcon Θεόδωρος Βασιλικός (᾿Αθῆναι)

 

Bιογραφικὸν σημείωμα Θεοδώρου Βασιλικοῦ

πρωτοψάλτου καὶ χοράρχου

 

    [Σημείωσις· τὸ κάτωθι βιογραφικὸν ἐλήφθη κατὰ τὸ κύριον  μέρος ἀπὸ τὴν ἱστοσελίδα τοῦ πρωτοψάλτου καὶ διεσκευάσθη καταλλήλως]


    ῾Ο Θεόδωρος Βασιλικὸς ἔλαβε τὰ πρῶτα ἀκούσματα καὶ μαθήματα τῆς «βυζαντινῆς» μουσικῆς ἀπὸ τὸν πατέρα του Ἀλέξανδρον Βασιλικόν, ὁ ὁποῖος ἦτο βαθὺς γνώστης τῆς μουσικῆς.  ἐπίσης ἐδιδάχθη συστη­μα­τικῶς τὴν μου­σι­κὴν καὶ ἀπὸ τὸν Θεόδωρον Χατζηθεοδώρου, κα­θη­γητὴν τοῦ Ἑλληνικοῦ Ὠιδείου Ἀθηνῶν, ἐνῷ ἔψαλεν ὡς δεξιὸς ψάλτης εἰς κεν­­τρικοὺς ναοὺς τῶν Ἀθηνῶν ἀλλὰ καὶ τῆς ἐπαρχίας (Ἀγρίνιον, Ἡρά­κλειον, Χανιά, Τῆνος κ.λπ.).

    Εἰς ἡλικίαν 15 ἐτῶν διωρίσθη δεύτερος ψάλτης εἰς τὸν ναὸν τοῦ ἁγίου Παντελεήμονος Τραχώνων Ἀθηνῶν, μετὰ δύο ἔτη εἰς τὸν ναὸν τοῦ ἁγίου Ἰωάννου χρυσοστόμου Νικαίας, ἐνῷ 18 ἐτῶν διωρίσθη πρῶτος ψάλ­της εἰς τὸν ναὸν τῆς ἁγίας Αἰκατερίνης Πλάκας.  ἔκτοτε διωρίσθη ὡς πρῶτος ψάλ­της εἰς τοὺς ναοὺς Ὑψώσεως τιμίου σταυροῦ Αἰγάλεω, ἁγίου Νικολάου Πει­ραιῶς, εἰς τὸν καθεδρικὸν ναὸν τοῦ ἁγίου Μηνᾶ Ἡρακλείου Κρήτης, εἰς τὸ ἱερὸν ἵδρυμα εὐαγγελιστρίας Τήνου, ἐνῷ ἀπὸ τὸ 1973 ἕως σήμερα εἶναι διωρισμένος εἰς τὸν ναὸν τοῦ ἀποστόλου Θωμᾶ Ἀμπε­λο­κή­πων Ἀθηνῶν.

    Πολλάκις μετεῖχεν ὡς χορῳδὸς εἰς τὴν χορῳδίαν τοῦ πανελληνίου συλ­λό­γου ἱεροψαλτῶν «῾Ρωμανὸς ὁ μελῳδὸς καὶ Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς» μὲ χο­ράρχην τὸν ἀείμνηστον Ἀντώνιον Μπελούσην, καθὼς ἐπίσης εἰς ὅλες τὲς συναυλίες ποὺ διηύθυνε κατὰ καιροὺς ὁ ἀείμνηστος πρωτοψάλτης τῆς με­γά­λης ἐκκλησίας Θρασύβουλος Στανίτσας.  ἐπίσης ἔχει μετάσχει ὡς ἑρ­μη­νευ­τὴς εἰς τὸ ἔντεχνον μουσικὸν ἔργον τοῦ μουσικοσυνθέτου ᾿Ιωάννου Μαρ­κοπούλου "ΣΕΙΡΗΝΕΣ".

    Κατὰ καιροὺς ἵδρυσε καὶ διηύθυνε τέσσαρες πεντηκονταμελεῖς χο­ρῳ­δίες, ἐκ τῶν ὁποίων ἡ μία εἶχε χορηγὸν τὸ ὑπουργεῖον οἰκονομικῶν καὶ ἡ ἄλλη τὴν «Ἰονικὴν» τράπεζαν.  σήμερον διευθύνει ἰδίαν χορῳδίαν, φέ­ρου­σαν τὸ ὄνομά του «Συγκρότημα βυζαντινῆς μουσικῆς Θεόδωρος Βασι­λι­κός».  εἰς τὶς ἐν λόγῳ χορωδίες συμμετεῖχαν ἢ συμμετέχουν οἱ καλ­λιφω­νότεροι ἱεροψάλται τῆς Ἀττικῆς, ποὺ σήμερον εἶναι δεξιοὶ ψάλται εἰς κεν­τρικοὺς ναοὺς ἢ εἶναι χοράρχαι εἰς ἰδικές των χορωδίες.

    ῾Ο Θεόδωρος Βασι­λικὸς ἔχει δώσει δεκάδες συναυλίες εἰς πολλὲς πό­λεις τῆς Ἑλλάδος εἴτε μὲ τὴν χορῳδίαν του εἴτε ὡς μονῳδὸς συνοδείᾳ ἰσο­κρα­τῶν.  ἔχει συνεργασθῆ μὲ πολλοὺς ῥαδιοφωνικοὺς καὶ τηλεοπτικοὺς σταθμοὺς τῆς χώρας διευθύνων ἢ ψάλλων εἰς ἐκπομπὲς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς.  τὰ διάφορα μέσα ἐνημερώσεως καὶ εἰδικοὶ ἔχουν ἐκφρασθῆ μὲ σχόλια εὐνοϊκώτατα διὰ τὸν ἴδιον τὸν χοράρχην, ἀλλὰ κυρίως διὰ τὴν ἀ­ξίαν τῆς καθ᾿ ἡμᾶς ἐκκλησιαστικῆς («βυζαντινῆς») μουσικῆς.

    Ὁ Θεόδωρος Βασιλικὸς εἴτε μὲ τὴν χορῳδίαν του εἴτε ὡς μονῳδὸς ἔχει ἠχογραφήσει ἀπὸ τὸ 1969 ἕως σήμερον εἰς στούντιον (εἰς δίσκους βινιλίου, ψηφιακοὺς δίσκους, φωνο­ται­νίες, ἀλλὰ καὶ ὀπτικογραφήσεις) τοὺς περισ­σο­τέρους ὕμνους καὶ ἱερὲς ἀκολουθίες ποὺ ψάλλονται καθ᾽ ὅλον τὸ ἔτος εἰς τὴν λατρείαν τῆς ὀρθο­δόξου ἐκκλησίας, ποὺ ὑπερβαίνουν τὸν ἀριθμὸν τῶν τριακοσίων (300) ἔρ­γων.  ὅλον συνολικῶς τὸ ἔργον του κυκλοφορεῖ ὄχι μόνον ἐν ῾Ελλάδι, ἀλλὰ καὶ εἰς τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς χώρους τοῦ ἐξωτε­ρικοῦ ὅπου ζοῦν Ἕλληνες.  μέρος αὐτοῦ τοῦ ὑλικοῦ κυκλοφορεῖ διὰ λογα­ρια­σμὸν ἑλληνικῶν καὶ ξένων ἠχογραφικῶν ἐταιριῶν.  εἰς τὸ ἐξωτερικὸν ἔχει ἠχογραφήσει διὰ λο­γα­ριασμὸν τῆς γαλλικῆς ἐταιρίας OCORA 23 ἔργα κλασσικῶν συνθετῶν τῆς «βυζαντινῆς» μουσικῆς τοῦ 14ου, 18ου καὶ 19ου αἰῶνος, ὅπως εἶναι οἱ Ἰωάννης Κουκουζέλης, Πέτρος Μπερεκέτης, Πέτρος λαμπαδάριος, Θεό­δω­ρος Φωκαεύς, Ἰωάννης πρωτοψάλτης, καὶ ἄλλοι.  ἔρ­γα του ἀπὸ αὐτὴν τὴν σειρὰν κυκλοφοροῦν εἰς μεγάλα μουσεῖα ἀνὰ τὸν κόσμον ὅπως τὸ Λοῦβρον τῆς Γαλλίας, εἰς διαφόρους πανεπιστημιακοὺς χώρους Εὐρώπης καὶ Ἀμερικῆς, καὶ εἰς τὰ καταστήματα σοβαρῆς μου­σι­κῆς.  μὲ ὅλα αὐτὰ κατέστη ἀπὸ τοὺς πρώτους συγχρόνους ἱεροψάλτας ποὺ διέδωσε καὶ ἐπρόβαλε τὴ ἐκκλησιαστικὴν μουσικὴν καὶ ἐκτὸς Ἑλλάδος. προσεκλήθη τρεῖς φορὲς ἀπὸ τοὺς ἀρχιεπισκόπους Ἀμερικῆς κυρὸν Ἰά­κω­βον καὶ νῦν Αὐστραλίας Στυλιανὸν διὰ νὰ ψάλῃ εἰς κοινότητες τῶν ἀπο­δή­μων ῾Ελλήνων.  ἐπίσης προσεκλήθη καὶ συμμετεῖχε μὲ τὴν χορῳδίαν του εἰς δεκάδες συναυλίες ἀνὰ τὴν Εὐρώπην, τὴν Ἀμερικήν, τὴν Αὐστρα­λίαν, τὴν Ἀφρικήν.  τῷ 1980 εἰς Παρισίους, προσκεκλημένος ἀπὸ τὴν γαλ­λικὴν ῥα­διο­φωνία Radio France, διηύθυνε τὴν «Συμφωνίαν» μὲ ῥεπερ­τόριον τὴν νεκρώσιμον ἀκολουθίαν, τὴν ὁποίαν μετέδωκαν ἀπευθείας 12 συγχρόνως ῥαδιοφωνικοὶ σταθμοὶ τῆς Εὐρώπης μὲ ἀρκετὰ ἐκατομμύρια ἀκροατῶν, μεταξὺ αὐτῶν καὶ ἡ ἑλληνικὴ ῥαδιοφωνία «πρῶτον πρόγραμ­μα».  τῷ 1989 ἡ χορωδία του ἔδωκε μεγάλην συναυλίαν μὲ εἰδικῶς ἐπιλεγ­μένους ὕμνους εἰς ῾Ρώμην ἐνώπιον 60.000 καθημένων θεατῶν.

    Ἔχει μελοποιήσει λειτουργικὰ καὶ ἄλλους ἐκκλησιαστικοὺς ὕμνους εἰς διαφόρους ἤχους.  ἀκόμη ἔχει συνθέσει εἰς «βυζαντινὴν» μουσικὴν τὴν μουσικὴν ἐπένδυσιν τῆς τραγῳδίας τοῦ Αἰσχύλου Προμηθεὺς Δεσμώτης εἰς σκηνοθεσίαν καὶ διδα­σκα­λίαν τῆς Σταυρούλας Καλατζαντωνάκη Ζουλλιέν, ἡ ὁποία ἐδόθη εἰς τὸ πανεπιστήμιον Ἀθηνῶν τῷ 1992.

    Ἡ «γαλλικὴ ἀκαδημία τεχνῶν» τοῦ ἀπένειμε τὸ βραβεῖον Charles Cross διὰ τὸ φωνογραφικόν του ἔργον εἰς διπλοῦν λεύκωμα «αἱ δύο θεῖαι λει­τουρ­γίαι Ἰωάννου τοῦ χρυσοστόμου καὶ τοῦ μεγάλου Βασιλείου».  ἔχει τι­μηθῆ πολλάκις εἰς Ἑλλάδα καὶ Κύπρον, κυρίως ἀπὸ τὴν τοπικὴν αὐτο­διοί­κησιν ἀλλὰ καὶ ἀπὸ πολιτιστικοὺς φορεῖς διὰ τὸ συνολικόν του ἔργον εἰς τὴν καθ᾿ ἡμᾶς ἐκκλησιαστικὴν μουσικήν.



 

     Δύο ἀπὸ τὶς πρῶτες (ἂν ὄχι οἱ πρῶτες) φωνοταινίες (= κασέττες) βυ­ζαν­τινῆς μουσικῆς ποὺ ἀπέκτησα ἦσαν τοῦ πρωτοψάλτου Θεοδώρου Βα­σιλικοῦ.  τὶς ἀγόρασα κάπου τὸ 1983 καὶ ἀπὸ αὐτὲς ὠφελή­θηκα πολὺ ὡς ἑξῆς.

     Οἱ γονεῖς μου δὲν ἤθελαν νὰ μάθω βυζαντινὴ μουσική, παρ᾿ ὅλον ποὺ δὲν θὰ ὑπῆρχε καμμία οἰκονομικὴ ἐπιβάρυνσις γι᾿ αὐτούς· φοβοῦνταν μή­πως ἀργότερα γινόμουν παπᾶς, καὶ ἀντιδροῦσαν ἔντονα.  ἔτσι δὲν μὲ ἄφη­ναν νὰ παρακολουθήσω μαθήματα βυζαντινῆς μουσικῆς.  γιὰ μαθήματα εὐρωπαϊκῆς μουσικῆς οὔτε λόγος βέβαια, διότι δὲν ὑπῆρχε ἡ οἰκονομικὴ δυνατότης· εἶχα ξεκινήσει κάποτε μαθήματα κιθάρας σὲ ᾠδεῖο, ἀλλὰ σύν­τομα διέκοψα.

     ῞Οταν ἀγόρασα τὶς δύο φωνοταινίες τοῦ Θ. Βασιλικοῦ, τὶς ἄκουσε καὶ ὁ πατέρας μου.  τοῦ ἄρεσαν πολύ.  ἦταν τότε καὶ ἡ ἐποχὴ ποὺ κάποιοι ὀνο­μα­στοὶ λαϊκοὶ τραγουδιστὲς σὲ ἐμφανίσεις καὶ συνεντεύξεις τους στὴν τη­λε­όρασι ἔλεγαν ὅτι ξεκίνησαν ἀπὸ τὴν βυζαντινὴ μουσική, μιλοῦσαν γιὰ τὴν σχέσι βυζαντινῆς μουσικῆς καὶ λαϊκοῦ τραγουδιοῦ, ἀκόμη καὶ ἔψελναν (ἢ τραγουδοῦσαν) καὶ κανέναν ὕμνο.  ὁ πατέρας μου, ἄνθρωπος τῆς φτω­χο­λογιᾶς καὶ τῆς ἐργατιᾶς, ἀνέκαθεν ἄκουγε πολὺ λαϊκὸ τραγοῦδι.  τοῦ ἄρε­σαν λοιπὸν οἱ φωνοταινίες τοῦ Θ. Βασιλικοῦ, συνέπεσαν καὶ οἱ ἐντυ­πω­σιακὲς δηλώσεις τῶν λαϊκῶν τραγουδιστῶν γιὰ τὴν ὠφέλεια καὶ χρησι­μό­τητα τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς, καὶ μοῦ ἐπέτρεψε νὰ παρακολουθήσω τὰ μα­θήματα ποὺ γίνονταν στὴν ἐνορία μου.  ἔτσι ξεκίνησα μία πορεία, γιὰ νὰ καταλήξω στὴν σημερινὴ ἐνασχόλησί μου –τὸ κατὰ δύναμιν πάντοτε– καὶ μὲ τὴν βυζαντινὴ μουσική.

     Αὐτὲς οἱ δύο φωνοταινίες τοῦ πρωτοψάλτου Θεοδώρου Βασιλικοῦ ἦσαν γιὰ καιρὸ οἱ μοναδικὲς ποὺ εἶχα.  ἀργότερα, ἀπὸ τὸ 1987 περίπου, ἄρχισα νὰ δημιουργῶ τὸ σημερινὸ ἀρχεῖό μου κυρίως μὲ ἐγγραφὲς ψαλτῶν καὶ ἀντιγραφὲς παλαιοτέρων ἠχογραφήσεων ἀπὸ ἄλλους συλλέκτες.

     Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν.

 

     Δ. Α., 9 ἀπριλίου 2009



 

 

᾿Αρχεῖον ἠχογραφήσεων καὶ ἐκκλησιαστικῶν ὕμνων Δ.Α.

 

῞Υμνοι διάφοροι

 

    Ψάλλει ὁ Θεόδωρος Βασιλικός.  ἠχογραφήσεις ἀπὸ διάφορες ἐκ­πομ­πὲς τοῦ 1989, Πάτραι.  παρ᾿ ὅτι ἔχουν περάσει 20 χρόνια ἀπὸ τότε ποὺ ἔγιναν αὐ­τὲς οἱ ἠχογραφήσεις, διετηρήθησαν σὲ ἄριστη κατάστασι, σὰν νὰ ἦσαν χτε­σι­νές.  δυστυχῶς δὲν συνέβη τὸ ἴδιο σὲ ὅλα τὰ περιεχόμενα τοῦ ἀρχείου μου.

 

3_03 «Πάντων προστατεύεις», ἀργόν.

3_06 «Αἰνεῖτε αὐτόν», ἀργόν.

4-09, τὸ ἴδιο ἀπὸ ἄλλη ἠχογράφησι. 

3_12 «Τῶν ἁγίων πατέρων ὁ χορός», ἦχος πλ. δ΄, δοξαστικόν.

 

    ᾿Απὸ κάποιους μικροθορύβους ποὺ ἀκούονται στὶς ἐγγραφές, μπορεῖ νὰ συμπεράνῃ κανεὶς ὅτι στὸν ῥαδιοφωνικὸ σταθμὸ τῆς μητροπόλεως Πατρῶν (καὶ σὲ ἄλλους προφανῶς) ἀναμετέδιδαν συχνὰ τοὺς ὕμνους ἀπὸ δίσκους καὶ ὄχι ἀπὸ φωνοταινίες.  ἡ ποιότης τῶν ῥα­δι­ο­φωνικῶν ἐκπομπῶν ἦταν πολὺ καλή, διότι τὸ σῆμα τοῦ σταθμοῦ μετεδίδετο στὰ FM καὶ στερε­ο­φωνικά, σὲ ἀντίθεσι μὲ σχετικὴ ἐκπομπὴ τοῦ ῥαδιοφωνικοῦ σταθμοῦ Με­σο­λογγίου (δίκτυο Ε.ΡΑ.), ποὺ μετέδιδετο στὰ ΑΜ καὶ μονοφωνικά.  γενικῶς τὸ ἴδιο κομμάτι μεταδιδόμενο ἀπὸ δια­φόρους σταθμοὺς ἢ σὲ δι­α­φο­ρετικὲς ἐκ­πομπὲς τοῦ ἴδιου σταθμοῦ συχνὰ ἀκουγόταν ἀπὸ λίγο ἕως πολὺ δια­φορετικό· σὲ κάποιες περιπτώσεις παραθέτω τὸν ἴδιο ὕμνο ἀπὸ διάφορες μεταδόσεις γιὰ σύγκρισι καὶ γιὰ λόγους ἀρχείου.

 


 

290-14 Θ. Βασιλικός, εἱρμὸς «Νοτίου θηρός», ἀπὸ ἐκπομπὴ τοῦ 1991.

 

(δημοσίευσις 12/10/2009)

 



 
    Θεόδωρος Βασιλικός, ἀπὸ ῥαδιοφωνικὲς μεταδόσεις περὶ τὸ 1998 (ψη­φι­ο­ποί­η­σις Δ.Α., 2009)

385-2 δοξολογία ἀργή, Γεωργίου Σαρανταεκκλησιώτου, ἦχος β΄. 

 

385-3 δοξολογία ἀργή, Γεωργίου Βιολάκη, ἦχος πλ. α΄ πεντάφωνος ἐναρ­μόνιος. 

385-4 δοξολογία ἀργή, Γεωργίου Βιολάκη, ἦχος πλ. β΄. 

(δημοσίευσις 17/1/2012)