᾿Ερασιτεχνικὲς ἠχογραφήσεις
῞Οπως ἤδη εἶπα, ἔχω σκοπὸν σταδιακῶς νὰ δημοσιεύσω –Θεοῦ θέλοντος– ὅλο αὐτὸ τὸ ἀρχεῖο, ὥστε ἂν ὑπάρχῃ κάτι ἀξιόλογο καὶ ἀξιοποιήσιμο σὲ αὐτό, νὰ μὴν πάῃ χαμένο. διευκρινίζω ὅτι δημοσιεύω ὅλο τὸ ὑλικὸ ἀνεξαρτήτως ποιότητος ἢ μουσικῶν προτιμήσεων, δὲν κάνω καμμία ἐπιλογὴ στὰ περιεχόμενα τοῦ ἀρχείου οὔτε ὡς πρὸς τοὺς ψάλτες οὔτε ὡς πρὸς τὰ μαθήματα ἢ μὲ βάσιν ἄλλα κριτήρια, δὲν δημοσιεύω τὰ κατὰ τὴν γνώμην μου καλλίτερα, δὲν τὰ δημοσιεύω ὡς ἀξιόλογα μαθήματα ἢ ὡς ὑποδείγματα πρὸς μίμησιν ψαλτικῆς ἢ τυπικοῦ, ἀλλὰ τὰ δημοσιεύω ἁπλῶς σὰν καταγραφὲς ποὺ ἔγιναν σὲ συγκεκριμένες χρονικὲς στιγμὲς καὶ ἔχουν τὴν ἰδιότητα ὅτι αὐτὰ τὰ ἀκούσματα ἐξυπηρέτησαν ἄλλοτε τὴν ἐν τῷ ναῷ λατρεία ἄλλοτε ἄλλες μουσικὲς ἀνάγκες τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ χώρου καὶ ἄλλοτε παρουσιάστηκαν ὡς ἐκκλησιαστικὴ μουσικὴ ἀπὸ ῥαδιοφώνου ἢ τηλεοράσεως ἢ σὲ εἰδικὲς ἐκδηλώσεις.
Διαφορετικὸς ἐπίσης εἶναι ὁ λόγος δημοσιεύσεως αὐτῶν τῶν ἠχογραφήσεων ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς ἐν σχέσει μὲ ὅ,τι συνηθίζεται ἀλλοῦ. δὲν εἶναι σκοπός μου ἡ παρουσίασις μόνον συγκεκριμένων «ἄψογων» ἢ «προτύπων» ἢ «ἐπαγγελματικῶν» ἐκτελέσεων, οὔτε φυσικὰ ἡ προβολὴ κάποιας σχολῆς ἢ ὕφους. προσεγγίζω τὴν ἐκκλησιαστικὴ μουσικὴ σὰν λειτουργικὴ τέχνη, μὲ τὴν ὁποία ἡ ἐκκλησία ἐκφράζει συγκεκριμένα στοιχεῖα τῆς θεολογίας της, τοῦ δόγματός της, τοῦ βιώματός της. παρουσιάζουμε τὰ ἀρχεῖα σὰν τεκμήρια πέρα ἀπὸ τὴν μουσική τους ἀξία· δὲν ἀπορρίπτουμε τὴν μουσική τους διάστασι, ἀλλὰ δὲν στεκόμαστε μόνον σ᾿ αὐτήν. γιὰ παράδειγμα μία καταγραφὴ σὲ ἕνα χωριὸ ἑνὸς παράφωνου ψάλτου εἶναι ἕνα τεκμήριο ἑνὸς πραγματικοῦ γεγονότος. ἐπιπλέον ποιός μπορεῖ νὰ ἀποκλείσῃ τὴν πιθανότητα ὅτι κάποιος ἀπὸ τὸ ἐκκλησίασμα προσευχήθηκε μὲ αὐτὲς τὶς προϋποθέσεις, λάτρευσε τὸν θεὸ τὸν ζῶντα, ἔλαβε τὴν χάρι τοῦ ἁγίου πνεύματος καὶ ἁγίασε; στὸ παράδειγμα αὐτὸ ἡ λέξις «πιθανότητα» διατυπώνεται κατὰ συγκατάβασιν, διότι στὰ πλαίσια τῆς ὀρθοδόξου πίστεως καὶ θεολογίας προφανῶς πρέπει νὰ μιλοῦμε γιὰ βεβαιότητα.
Διευκρινίζω ἐπίσης ὅτι ὅλες οἱ παρουσιαζόμενες ἀπὸ τὸ προσωπικό μου ἀρχεῖο ἠχογραφήσεις εἶναι ἐρασιτεχνικές. ἀκόμη καὶ ἂν τυχὸν πρόκειται γιὰ ἠχογραφήσεις ποὺ ἔγιναν σὲ στούντιο ἢ πάντως μὲ ἐπαγγελματικὸ τρόπο, ἐδῶ παρουσιάζονται ἠχογραφημένες ἐρασιτεχνικὰ ἀπὸ διάφορες ῥαδιοφωνικὲς καὶ τηλεοπτικὲς ἐκπομπές, συναυλίες, ἀφιερώματα, ἀκολουθίες ἢ ἄλλες μεταδόσεις. στὶς περισσότερες περιπτώσεις οἱ ἠχογραφήσεις αὐτὲς ἔγιναν σὲ φωνοταινίες (κασέττες), οἱ ὁποῖες πρῶτα ψηφιοποιοῦνται καὶ κατόπιν παρουσιάζονται ἐδῶ.
Ἔτσι ἀνάμεσα σ᾿ αὐτὸ τὸ ὑλικὸ ὑπάρχουν καταγραφὲς ἐν ὥρᾳ ἀκολουθίας ὅπου ψάλλουν διάφοροι ἄνθρωποι, ἄλλοι πρακτικῶς, ἄλλοι μουσικοδιδάσκαλοι, ἄλλοι μὲ φωνὲς ἀγγελικὲς ἢ ἁπλῶς καλὲς ἢ μὲ φωνὲς πανάσχημες, ἄλλοι ποὺ ψάλλουν σωστά, ἄλλοι ποὺ ψάλλουν μὲ ἀπαράδεκτο τρόπο, ἄλλοι φάλτσοι, ἄλλοι ἐξαίσιοι, ἄλλοι ποὺ δὲν ἀκούγονται καθόλου, καὶ λοιπὰ καὶ λοιπά. ἐπειδὴ ὅμως πρόκειται γιὰ πραγματικὰ γεγονότα, δηλαδὴ γιὰ πραγματικὲς ἀκολουθίες ἢ ἄλλες ἐκδηλώσεις στὶς ὁποῖες τὸ ἐκκλησίασμα ἢ οἱ ὅποιοι ἀκροατὲς ἄκουσαν αὐτὴν τὴν ψαλτική, τὰ δημοσιεύω ὡς τεκμήρια καὶ καταγραφές. δὲν παρουσιάζω μόνον ἐκεῖνα τὰ σημεῖα ποὺ λόγῳ τῆς φθορᾶς τοῦ χρόνου ἢ ἄλλων τεχνικῶν προβλημάτων δὲν ἀκούονται πλέον καθόλου, π.χ. ἂν ἡ ψαλμῳδία ἔχει γίνει ἕνας συνεχόμενος μουντὸς βόμβος, ὅπου δὲν διακρίνονται οὔτε λόγια οὔτε μουσικὴ οὔτε ἦχοι.
᾿Απὸ ἐκεῖ καὶ πέρα τὴν κατάταξι κατὰ σειρὰν σπουδαιότητος ἢ μὴ τοῦ παρουσιαζομένου ὑλικοῦ ἂς τὴν κάμῃ ὁ κάθε ἀκροατὴς ἀναλόγως τῶν κριτηρίων του. ἐνίοτε κατὰ τὴν παρουσίασι τῶν ἠχογραφήσεων παρεμβάλλω κάποια σχόλια καὶ παρατηρήσεις, σύμφωνα μὲ τὰ δικά μου κριτήρια καὶ ἐνδιαφέροντα. ἀργότερα, ἀφοῦ ὁλοκληρωθῇ ἡ παρουσίασις τοῦ ἀρχείου, ἴσως μὲ τὴν συνεργασία καὶ ἄλλων μελῶν νὰ γίνῃ μία κατάταξις τοῦ ἠχητικοῦ ὑλικοῦ μὲ βάσι κάποια μουσικὰ κριτήρια. πρὸς τὸ παρὸν ὅμως τὸ μόνον μέλημα εἶναι ἡ παρουσίασις τοῦ ὑλικοῦ σὲ ὅσο τὸ δυνατὸν καλλιτέρα ποιότητα. τὰ τεχνικὰ προβλήματα εἶναι πολλά, καὶ θὰ ἀπαιτηθῇ ἀκόμη ἀρκετὸς χρόνος καὶ κόπος γιὰ τὴν ἐπίλυσί τους.
Τὰ μέλη βεβαίως ποὺ συμμετέχουν στὸ «διαδικτυακὸ βῆμα συζητήσεων» (φόρουμ) τῆς «Συμβολῆς» μποροῦν νὰ παρουσιάζουν τὶς ἠχογραφήσεις ποὺ θέλουν ἐκ τοῦ ἀρχείου των μὲ ἐντελῶς δικά τους κριτήρια καὶ προσεγγίσεις. ἐδῶ ἁπλῶς προσπάθησα νὰ διευκρινίσω τί εἶδος ἠχητικὸ ὑλικὸ θὰ παρουσιάσω καὶ μὲ ποιόν σκοπό.
Αὔγουστος 2010