ΕΠΙΛΟΓΕΣ
2. Λειτουργικὴ ζωή Θέματα ὁμιλητικῆς Λόγοι εἰς ἑόρτια εὐαγγελικὰ ἀναγνώσματα Εὐαγγελικὸν ἀνάγνωσμα θεομητορικῶν ἑορτῶν

PostHeaderIcon Εὐαγγελικὸν ἀνάγνωσμα θεομητορικῶν ἑορτῶν

 

ΕΝΟΣ ΕΣΤΙ ΧΡΕΙΑ

 

8 Σεπτ., 28 Ὀκτ., 15 Αὐγ. κ.λπ. (Λκ 10,38-42· 11,27-28)

 

Ἡ ἱστορούμενη ἐπίσκεψη τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ στὸ σπίτι τῶν ἀδερφῶν Λαζάρου Μάρθας καὶ Μαρίας διαβάζεται ὡς εὐαγγελικὴ περικοπὴ στὶς θεομητορικὲς γιορτές, πλὴν τοῦ εὐαγγελισμοῦ. Εἶναι ἕνα γεγονός, στὸ ὁποῖο φαίνεται ἡ ἁπλότητα τοῦ Κυρίου ὡς ἀνθρώπου, ποὺ συγχρόνως ἔχει καὶ αὐτὸ τὸ θεῖο μεγαλεῖο του.

Ἡ ἐπίσκεψη συνέβη σὲ κάποια ὀλιγοήμερη ἄνοδο τοῦ Κυρίου στὰ ᾿Ιεροσόλυμα. Ἂν ὁ καιρὸς τῆς ἀνόδου αὐτῆς συμπίπτει μὲ τὴν ἑορτὴ τῶν ἐγκαινίων στὰ ᾿Ιεροσόλυμα (Ἰω 10,22), τότε ξέρουμε ὅτι ἔγινε στὶς ἀρχὲς τοῦ χειμώνα.

Ἡ ἑορτὴ τῶν ἐγκαινίων ἢ ἐγκαίνια γινόταν στὶς 10 Νοεμβρίου. Κατ’ αὐτὴ τὴν ἡμερομηνία τοῦ ἔτους 166 π.Χ. οἱ Μακκαβαῖοι, ἀφοῦ ἀπελευθέρωσαν τὴν ᾿Ιερουσαλὴμ ἀπὸ τοὺς ἀπογόνους τοῦ Μ. Ἀλεξάνδρου, καθάρισαν τὸ ναὸ τοῦ Κυρίου, ποὺ εἶχε γίνει εἰδωλολατρικός, καὶ τοῦ ἔκτισαν καινούργιο θυσιαστήριο· αὐτὸ ἀκριβῶς ἦταν τὰ ἐγκαίνια, κι ἀπὸ τότε τὸ γεγονὸς γιορταζόταν κάθε χρόνο. Γιὰ τὸν Κύριο ἡ συγκέντρωση πλήθους λαοῦ γιὰ τὸν ἑορτασμὸ τῶν ἐγκαινίων ἦταν μία εὐκαιρία νὰ διευρύνει τὸ κήρυγμά του στὸ λαό (Κ. Σιαμάκη, Σύντομο Λεξικὸ τῆς Κ.Δ., λ. ἐγκαίνια).

Ἐνῷ λοιπὸν ὁ Κύριος μὲ τοὺς μαθητάς του ἀπὸ τὴ Γαλιλαία πλησίαζε στὰ ᾿Ιεροσόλυμα, ἀλλάζει τὸ δρομολόγιο καὶ μπαίνει σ’ ἕνα χωριό. Καὶ μία γυναῖκα, ποὺ τὸ ὄνομά της ἦταν Μάρθα, τὸν ὑποδέχτηκε στὸ σπίτι της. Τὸ χωριὸ τῆς Μάρθας καὶ τῆς Μαρίας, ὅπως ξέρουμε ἀπὸ τὸν εὐαγγελιστὴ Ἰωάννη (11,1), ἦταν ἡ Βηθανία, 3 χιλιόμετρα ΝΑ τῆς ᾿Ιερουσαλήμ, στὸ δρόμο πρὸς τὴν ᾿Ιεριχώ.

Δὲν ἦταν βέβαια ἡ πρώτη φορὰ ποὺ ὁ Κύριος φιλοξενήθηκε στὸ σπίτι αὐτό· ὅσες φορὲς συνέβη νὰ βρίσκεται στὰ ᾿Ιεροσόλυμα, συνήθως φιλοξενοῦνταν καὶ διανυκτέρευε μὲ τοὺς μαθητάς του σ’ αὐτό. Προφανῶς ἦταν μεγάλο τὸ σπίτι. Ρητῶς ἀναφέρεται στὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Ἰωάννου ὅτι ὁ Κύριος ἀγαποῦσε τὴ Μάρθα καὶ τὴν ἀδερφή της Μαρία καὶ τὸ Λάζαρο. Τὸ Λάζαρο τὸν ἀποκαλεῖ «ὁ φίλος μας ὁ Λάζαρος». Τοὺς ὑποδέχτηκε λοιπὸν ἡ Μάρθα, ποὺ φαίνεται πὼς ἦταν ἡ μεγαλύτερη καὶ ἀπὸ τοὺς τρεῖς, καὶ ἦταν ἕνα εἶδος οἰκοδέσποινας μὲ ὡραῖες πρωτοβουλίες.

Ὅταν οἱ φιλοξενούμενοι μπῆκαν στὸ σπίτι, ἡ Μαρία κάθισε δίπλα στὸ Χριστὸ κοντὰ στὰ πόδια του, καὶ ἄκουγε τὰ λόγια του (39). Καθὼς φαίνεται, ὁ Χριστὸς μπαίνοντας στὸ σπίτι, παρ’ ὅλο ποὺ ἦταν κουρασμένος ἀπὸ τὴν ὁδοιπορία, δὲν ζήτησε νὰ ξεκουραστεῖ, ἀλλ’ ἀμέσως ἄρχισε νὰ διδάσκει, καὶ ἡ ἄκρως ἐνδιαφέρουσα ὁμιλία του τράβηξε τὸ ἐνδιαφέρον τῆς Μαρίας. Ἔτσι ἡ ὅλη ἑτοιμασία γιὰ τόσα ἄτομα ἔμεινε στὴ φροντίδα τῆς Μάρθας.

Καὶ ἡ Μάρθα, μᾶς λέει τὸ ἱερὸ κείμενο, ἔγινε κομμάτια ἀπὸ τὴν πολλή της φροντίδα, ἑτοιμάζοντας πότε τὸ ἕνα καὶ πότε τὸ ἄλλο. Στάθηκε ὅμως σὲ μία στιγμὴ καὶ εἶπε· Κύριε, δὲν σ’ ἐνδιαφέρει ὅτι ἡ ἀδερφή μου μ’ ἐγκατέλειψε μόνη νὰ διακονῶ; Σὲ παρακαλῶ, πές της νὰ μὲ βοηθήσει (40).

Ἀφοῦ ἡ ὁμάδα τοῦ Χριστοῦ ἦταν 13 ἄτομα, καὶ 2-3 σπιτικοί, συνολικὰ ἐπρόκειτο νὰ καθίσουν στὸ τραπέζι περίπου 16-18 ἄτομα. Καταλαβαίνει κανεὶς τὴν εὐθύνη τῆς Μάρθας. Ὅσο ἄξια καὶ σβέλτη νοικοκυρὰ κι ἂν ἦταν, ἡ δουλειὰ δὲν ἦταν λίγη. Στὴν παράκληση τῆς Μάρθας πρὸς τὸν Κύριο φαίνεται καὶ ἡ οἰκειότητά της. Μιλάει μὲ ὅλο τὸ θάρρος στὸ Χριστό. Ποιός νὰ εἶναι ἄραγε ὁ λόγος ποὺ ζητάει τὴ βοήθεια τῆς Μαρίας; Νὰ ἦταν μόνο ἡ κοπιώδης φροντίδα τῆς ἑτοιμασίας ἢ καὶ κάποια ἀντιζηλία πρὸς τὴν ἀδερφή της ἢ ὁ ὑπερβολικὸς ζῆλος της νὰ ἑτοιμάσει πλούσιο τραπέζι; Πάντως ὁ Κύριος δὲν συμφώνησε· τῆς λέει·

Μάρθα, Μάρθα, μεριμνᾷς καὶ ἀγχώνεσαι γιὰ νὰ ἑτοιμάσεις πολλὰ φαγητά, ἐνῷ ἕνα μόνο χρειαζόταν· ἡ Μαρία ὅμως διάλεξε τὴν καλὴ μερίδα, ποὺ δὲν πρόκειται νὰ τῆς ἀφαιρεθεῖ (41-42).

Ὁ Χριστὸς δὲν ἦταν κανένας καλομαθημένος φαγᾶς· οὔτε κανένας μεγιστάνας τοῦ πλούτου καὶ τῆς χλιδῆς, γιὰ ν’ ἀγαπάει τὰ πλούσια τραπέζια. Λίγο ψωμὶ τοῦ ἔφτανε. Τὸ ἴδιο καὶ οἱ μαθηταί του. Ἡ Μάρθα τὸ γνώριζε αὐτό, ἀλλὰ προφανῶς θέλοντας νὰ εὐχαριστήσει ὅσο μποροῦσε περισσότερο τὸ Διδάσκαλο, ἄνοιξε πολλὲς δουλειές. Ἀπὸ τὴν ἄλλη ἔβλεπε τὴν ἀδερφή της νὰ κάθεται καὶ ν’ ἀκούει, καὶ θὰ ἤθελε κι αὐτὴ νὰ κάνει τὸ ἴδιο, ἀλλὰ τὸ καθῆκον ὅμως δὲν τῆς ἐπέτρεψε ν’ ἀπολαύσει αὐτὴν τὴν πνευματικὴ πανδαισία.

Ἔτσι ἀπαίτησε κατὰ κάποιον τρόπο ἀπὸ τὸν Κύριο νὰ διατάξει τὴν ἀδερφή της νὰ τὴ βοηθήσει. Ἡ ἀπαίτησή της ὅμως δὲν εἰσακούστηκε ἀπὸ τὸν Κύριο, διότι ὁ Κύριος τῆς ἀπάντησε ὅτι δὲν χρειαζόταν νὰ μπεῖ σὲ τόσες φροντίδες γιὰ τὴν ἑτοιμασία τοῦ φαγητοῦ. Τὸ φαγητὸ εἶναι ἀνάγκη βέβαια, ἀλλ’ ὄχι πρώτη· πρώτη ἀνάγκη εἶναι ὁ λόγος ποὺ σῴζει. Καὶ ἀκριβῶς ἡ Μαρία ἔκανε τὴ σωστὴ ἐπιλογή, διάλεξε τὸ λόγο, τὴν καλὴ μερίδα, ποὺ θὰ τῆς προξενήσει πνευματικὸ χορτασμὸ καὶ εὐφροσύνη. Ἂν καὶ ἡ Μάρθα ἑτοίμαζε κάτι πρόχειρο, θὰ ἔμενε χρόνος ν’ ἀκούσει κι αὐτὴ τὰ ρήματα τῆς αἰωνίου ζωῆς.

Κι ἐνῷ ὁ Χριστὸς τὰ ἔλεγε αὐτά, μία γυναῖκα ἀπὸ τὸ λαὸ ὕψωσε τὴ φωνή της καὶ τοῦ εἶπε· Εἶναι εὐτυχισμένη ἡ κοιλιὰ ποὺ σὲ κυοφόρησε καὶ οἱ μαστοὶ ποὺ θήλασες ὡς βρέφος, δηλαδὴ ἡ μητέρα σου. Κι ὁ Χριστὸς τῆς ἀπάντησε· Πράγματι εἶναι εὐτυχισμένη (= μενοῦνγε)· διότι εὐτυχισμένοι εἶναι αὐτοὶ ποὺ ἀκοῦν τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ καὶ τὸν φυλάσσουν (11,27-28).

Πρέπει νὰ σημειωθεῖ ὅτι τὸ περιστατικὸ αὐτὸ δὲν ἀνήκει στὴ συνέχεια τοῦ εὐαγγελικοῦ ἀναγνώσματος· προστέθηκε ἀπὸ τὸ ἑπόμενο κεφάλαιο, καὶ ἡ ἐννοιολογικὴ σύνδεση εἶναι χαλαρή, παρ’ ὅλο ὅτι ἐξωτερικὰ φαίνεται σὰν μία συνάφεια. Ἡ συρραφὴ τῶν δύο συμπληρωματικῶν στίχων ἔγινε εὐλόγως, διότι κατὰ τὴ θεομητορικὴ ἑορτὴ ἔπρεπε ὁπωσδήποτε ν’ ἀκουστεῖ κάτι ἐπαινετικὸ γιὰ τὸ πρόσωπο τῆς μητέρας τοῦ Κυρίου.

Ὁ Κύριος στὴν αὐθόρμητη ἐκδήλωση τῆς γυναίκας αὐτῆς τοῦ λαοῦ συμφώνησε, ἀλλὰ ἔκανε καὶ τὴ διακριτικὴ διόρθωση, ὅτι ἀληθινὰ εὐτυχισμένος εἶναι ὁ κάθε ἄνθρωπος ποὺ ἀκούει τὰ λόγια του Θεοῦ καὶ τὰ ἐφαρμόζει. Ἀλλὰ καὶ στὴ μητέρα του, τὸ ὅτι τοῦ δάνεισε τὴν ἀνθρώπινη φύση δὲν θὰ ὠφελοῦσε, ἂν δὲν ἦταν συγχρόνως καὶ πιστὴ ἀκροάτρια τοῦ λόγου του, κι ἂν δὲν φύλαγε τὰ λόγια του μέσα της (Λκ 2,19).

Εἶναι σημαντικὸ ὅτι ὁ Χριστὸς δὲν ἑξαιρεῖ ἀπὸ τὸν κανόνα οὔτε τὴν ἴδια τὴ μητέρα του. Κι αὐτὴ γίνεται ἀληθινὰ εὐτυχὴς καὶ σῴζεται μὲ τὴν ἀκρόαση καὶ τήρηση τοῦ θείου λόγου, ὅπως ὅλοι.

 

Ἀθανάσιος Γ. Σιαμάκης, ἀρχιμανδρίτης

 

(δημοσίευσις· 27/10/2012)