ΕΠΙΛΟΓΕΣ
2. Λειτουργικὴ ζωή Θέματα ὁμιλητικῆς Λόγοι εἰς ἑόρτια εὐαγγελικὰ ἀναγνώσματα 30 μαρτίου, ᾿Ιωάννου τοῦ Σιναΐτου (εὐαγγέλιον)

PostHeaderIcon 30 μαρτίου, ᾿Ιωάννου τοῦ Σιναΐτου (εὐαγγέλιον)

 

Πρᾶος καὶ ταπεινός

 

30 Μαρτίου, Ἰωάννου τῆς Κλίμακος (Μθ 11,27-30)

 

Ἡ σημερινὴ εὐαγγελικὴ περικοπὴ εἶναι μία θερμὴ καὶ ἀποκαλυπτικὴ προσευχὴ τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἔχει γι’ αὐτὸ ὑψηλὸ ἐνδιαφέρον. Τί λέει σ’ αὐτήν;

«Σ’ εὐχαριστῶ, Πατέρα, λέει, ποὺ εἶσαι Κύριος τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, διότι ἀπέκρυψες αὐτὲς τὶς οὐράνιες ἀλήθειες (ὅτι εἶσαι Κύριος τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς) ἀπὸ τοὺς κατὰ κόσμον σοφοὺς καὶ συνετούς, καὶ τὶς ἀποκάλυψες σὲ ἁπλοὺς ἀνθρώπους ποὺ ἔχουν καρδιὰ νηπίου. Ναί, Πατέρα, σ’ εὐχαριστῶ, διότι αὐτὸ ἦταν ἀρεστὸ σ’ ἐσένα».

Ὁ Χριστὸς μιλάει ἐδῶ γιὰ τὸν ἑαυτό του ἐμμέσως, ἐνῷ μιλάει εὐθέως γιὰ τὸν Πατέρα. Ἀφοῦ ὅλα παραδόθηκαν στὸν Υἱό, καὶ ἡ γῆ καὶ ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ ἐξουσία τῆς κρίσεως καὶ κάθε ἄλλη δύναμη, ἄρα εἶναι κύριος πάντων, ὅσο κύριος εἶναι καὶ ὁ Πατέρας· καὶ ἐφόσον εἶναι κύριος πάντων, ἄρα εἶναι ἴσος μὲ τὸν Πατέρα, ἄρα εἶναι μία οὐσία καὶ μία ἐξουσία μὲ τὸν Πατέρα. Καὶ ἔτσι ὁ Χριστός, ποὺ στὰ μάτια τῶν μαθητῶν του φαίνεται ὡς ἕνας κοινὸς ἄνθρωπος, στὴν πραγματικότητα εἶναι ὁ παντοδύναμος πάνσοφος καὶ πανάγαθος Θεός· αὐτὸς ἐξουσιάζει τὸν ἄψυχο κόσμο, αὐτὸς τὸ βασίλειο τῶν ζῴων, αὐτὸς τὶς κοινωνίες τῶν ἀνθρώπων, αὐτὸς καὶ τὸ σύνολο τῶν οὐρανίων δυνάμεων. Καὶ τώρα μὲν δὲν φαίνεται ἡ ἐξουσία του· θὰ ἔρθει ὅμως ἡ μεγάλη καὶ ἐπιφανὴς ἡμέρα τῆς δευτέρας παρουσίας του, κατὰ τὴν ὁποία μπροστά του «πᾶν γόνυ κάμψει ἐπουρανίων καὶ ἐπιγείων καὶ καταχθονίων καὶ πάσα γλῶσσα ἐξομολογήσηται ὅτι Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς εἰς δόξαν Θεοῦ Πατρός».

Ἀκούγοντας βέβαια κανεὶς τὸ Χριστὸ νὰ λέει «Ὅλα μοῦ παραδόθηκαν ἀπὸ τὸν Πατέρα μου», ἴσως νὰ σχηματίσει εἰκόνα κατώτερη γι’ αὐτόν· δὲν εἶναι ὅμως ἔτσι, διότι ὁ Υἱὸς ὅσα παρέλαβε ἀπὸ τὸν Πατέρα τώρα ὡς ἄνθρωπος τὰ εἶχε καὶ πρὶν ὡς Θεὸς Λόγος. Διότι τίποτε δὲν ὑπάρχει πρὶν ἀπὸ αὐτόν, οὔτε καὶ αὐτὸς ὁ Πατέρας, ἀλλ’ ἅμα Πατέρας ἅμα καὶ Υἱός. Συνηθίζει ὅμως ὁ Υἱὸς νὰ τὰ λέει αὐτὰ κατ’ οἰκονομίαν, πρῶτον τιμώντας τὸν Πατέρα, καὶ δεύτερον ξεχωρίζοντας τὸ πρόσωπό του ἀπὸ τὸ πρόσωπο τοῦ Πατέρα, γιὰ νὰ μὴν ταυτιστεῖ, ὅπως πράγματι τὸν ταύτισε ὁ αἱρετικὸς Σαβέλλιος1.

Καὶ ἄλλη ἐνδιαφέρουσα ἄποψη. «Ἐὰν ὅλα παραδόθηκαν στὸν Υἱό, κατ’ ἀρχὴν εἶναι διαφορετικὸς ἀπὸ ὅλα αὐτὰ τὰ ὄντα, ποὺ παρέλαβε· καὶ ἔπειτα, ὄντας κληρονόμος ὅλων, εἶναι ἴσος στὴν οὐσία μὲ τὸν Πατέρα, ἀφοῦ ἀνήκουν ἐξίσου καὶ στὸν Πατέρα»2.

Καὶ συνεχίζει ὁ Κύριος. «Ὅλα μοῦ παραδόθηκαν ἀπὸ τὸν Πατέρα μου. Καὶ κανένας δὲν γνωρίζει καλὰ τὸν Υἱό, παρὰ μόνο ὁ Πατέρας, καὶ κανένας δὲν γνωρίζει καλὰ τὸν Πατέρα, παρὰ μόνο ὁ Υἱός, καὶ ἐκεῖνος ὁ ἄνθρωπος, στὸν ὁποῖο θὰ θελήσει ὁ Υἱὸς νὰ τοῦ τὸν ἀποκαλύψει» (27).

Ὁ Υἱὸς βεβαιώνει ὅτι ἔχει τὴ δυνατότητα νὰ καταστήσει καὶ ἕναν ἄνθρωπο τῆς δικῆς του ἐπιλογῆς ἱκανὸ νὰ γνωρίσει τὸ Θεὸ Πατέρα, ὅπως τὸν γνωρίζει καὶ ὅπως τὸν αἰσθάνεται ἐκεῖνος, τηρουμένων βέβαια τῶν ἀναλογιῶν. Καὶ δὲν εἶναι ὑπερβολικὸς ὁ λόγος, ἂν σκεφθοῦμε ὅτι οἱ μεγάλοι θεοπτες Μωϋσῆς, Ἠλίας, Ἠσαΐας, Δανιήλ, Ἰωάννης εὐαγγελιστής, Παῦλος, μερικῶς εἶδαν τὴ δόξα τοῦ Θεοῦ. Θαυμαστὴ πάντως ἡ ἀμοιβαιότητα ἡ ἰσοδυναμία καὶ τὸ ἀμφίδρομο τῶν ἐξουσιῶν καὶ ἐνεργειῶν μεταξὺ Πατρὸς καὶ Υἱοῦ. Ὁ Πατέρας ἀποκαλύπτει τὸν Υἱὸ στὰ «νήπια», ἀλλὰ καὶ ὁ Υἱὸς ἀποκαλύπτει τὸν Πατέρα σ’ ἐκεῖνον ποὺ ἐπιλέγει ὁ ἴδιος.

Καὶ συνεχίζει ὁ Κύριος μὲ προτροπή. «Ἐλᾶτε σ’ ἐμένα ὅλοι ὅσοι κοπιάζετε καὶ εἶστε φορτωμένοι, κι ἐγὼ θὰ σᾶς ξεκουράσω» (28).

Ἕνας Χριστιανός, σημειώνει ὁ Ἰωάννης χρυσόστομος, ποὺ θ’ ἀναλάβει νὰ γίνει μαθητὴς καὶ ἀπόστολος τοῦ Χριστοῦ, γιὰ νὰ κηρύξει στοὺς ἀνθρώπους τὸ εὐαγγέλιο, δὲν ἔχει μικρὸ κόπο οὔτε λίγα βάρη οὔτε μικροὺς κινδύνους· ἀρκεῖ, λέει, νὰ θυμηθεῖ τὰ λόγια τοῦ ἀποστόλου Παύλου, μὲ τὰ ὁποῖα περιγράφει τὰ δεινὰ ποὺ πέρασε ἐκεῖνος στὴ ζωή του· «ἐν κόποις περισσοτέρως, ἐν πληγαῖς ὑπερβαλλόντως, ἐν φυλακαῖς περισσοτέρως, ἐν θανάτοις πολλάκις»… «ὑπὸ Ἰουδαίων πεντάκις τεσσαράκοντα παρὰ μίαν ἔλαβον, τρὶς ἐρραβδίσθην, ἅπαξ ἐλιθάσθην, τρὶς ἐναυάγησα, νυχθημερὸν ἐν τῷ βυθῷ πεποίηκα· ὁδοιπορίαις πολλάκις, κινδύνοις ποταμῶν, κινδύνοις λῃστῶν, κινδύνοις ἐκ γένους, κινδύνοις ἐξ ἐθνῶν, κινδύνοις ἐν πόλει, κινδύνοις ἐν ἐρημίᾳ, κινδύνοις ἐν θαλάσσῃ, κινδύνοις ἐν ψευδαδέλφοις· ἐν κόπῳ καὶ μόχθῳ, ἐν ἀγρυπνίαις πολλάκις, ἐν λιμῷ καὶ δίψει, ἐν νηστείαις πολλάκις, ἐν ψύχει καὶ γυμνότητι». Γιὰ τέτοιες ἢ παρόμοιες ταλαιπωρίες ὁ τίμιος ἐργάτης τοῦ εὐαγγελίου μπορεῖ μὲ βεβαιότητα ν’ ἀναμένει ὡς ἀντιστάθμισμα τὴ λύση τῶν κόπων, τὴν ἄρση τῶν βαρῶν, καὶ τὴν αἰωνία ἀνάπαυση στοὺς οὐρανούς.

Καὶ συνεχίζει ὁ Κύριος τὴν προτροπή. «Σηκῶστε πρόθυμα τὸ ζυγό μου πάνω σας καὶ μάθετε ἀπὸ μένα ὅτι εἶμαι πρᾶος καὶ ταπεινὸς στὴν καρδιά, καὶ θὰ βρεῖτε ψυχικὴ ἀνακούφιση· διότι ὁ ζυγός μου ποὺ σηκώνετε εἶναι εὔκολος καὶ τὸ φορτίο ποὺ σᾶς φορτώνω ἐλαφρό» (29-30).

Κάποτε εἶχε μιλήσει γιὰ δυσκολίες τῆς χριστιανικῆς ζωῆς, παρομοιάζοντάς τις σὰν πύλη στενὴ καὶ τεθλιμμένη. Καὶ πράγματι εἶναι θλιμμένη καὶ ἄχαρη ἡ ζωή, ὅταν ὁ ἄνθρωπος εἶναι ρᾴθυμος καὶ ἀμελής. Ἐὰν ὅμως πρόθυμα ἀναλαμβάνει τὸ ζυγὸ τοῦ Κυρίου, δηλαδὴ τὶς ὑποχρεώσεις του ὡς Χριστιανοῦ, τότε ὁ ζυγὸς εἶναι ἐλαφρὸς καὶ ἡ ὁδὸς «ἀπάγουσα εἰς τὴν ζωήν». Τότε δηλαδὴ οἱ ἐντολὲς τοῦ εἶναι εὔκολες καὶ εὐχάριστες στὴν ἐκτέλεσή τους. Διότι ὁ ἴδιος ὁ Κύριος δίνει τὴ δύναμη στὸν πρόθυμο, ὁ ἴδιος σηκώνει τὸ βάρος τῆς χριστιανικῆς ζωῆς. Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ ἐκτέλεση τῶν ἐντολῶν του εἶναι εὔκολη εὐεργετικὴ καὶ σωτήρια. Ἐξ ἄλλου ὁ Κύριος, ὅπως λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Α΄ Κο 10,13), δὲν φορτώνει τοὺς ἀνθρώπους μὲ βάρος μεγαλύτερο ἀπὸ ὅ,τι μπορεῖ νὰ σηκώσει ὁ καθένας.

Καὶ δὲν πρέπει νὰ μᾶς κακοφαίνεται ὅτι ὑπάρχει ζυγὸς κοντὰ στὸ Χριστό, ἀφοῦ καὶ ὁ ἴδιος σήκωσε ὡς ἄνθρωπος τὸ ζυγὸ τῆς ἀφανείας καὶ ταπεινοφοσύνης. «Μάθετε ἀπ’ ἐμοῦ, εἶπε, ὅτι πρᾶός εἰμι καὶ ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ». Νά τὸ μετριοπαθὲς καὶ ταπεινόφρον πνεῦμα τοῦ Χριστοῦ στὴ συναναστροφή του μὲ τοὺς ἀνθρώπους. Κάποιες συμπεριφορὲς τῶν ἀνθρώπων ἀπέναντί του ὑπῆρξαν ἐξοργιστικές, ἀλλ᾿ ἐκεῖνος τὶς ἀντιμετώπισε μὲ πραότητα καὶ ταπεινοφροσύνη, ἀφήνοντας σ’ ἐμᾶς αἰώνιο πρότυπο πρὸς συνανθρώπους ποὺ μᾶς προκαλοῦν καὶ μᾶς ἐξοργίζουν. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος συνιστᾷ στοὺς Ἐφεσίους νὰ συμπεριφέρονται «μετὰ πάσης ταπεινοφροσύνης καὶ πραότητος», καὶ στοὺς Κολοσσαεῖς νὰ «ντυθοῦν» ταπεινοφροσύνη καὶ πραότητα. Ὅπως χωρὶς τὸ ἔνδυμα φαίνεται ἡ γυμνότητα τοῦ σώματος, ἔτσι χωρὶς ταπεινοφροσύνη καὶ πραότητα φαίνεται ἡ ἀσχήμια τῆς ψυχῆς.

Ὁ ζυγὸς τοῦ Χριστοῦ λέγεται ζυγὸς ἀλλὰ στὴν πραγματικότητα εἶναι ἐλευθερία, λέγεται βάρος ἀλλ’ εἶναι ἐλαφρότερος ἀπὸ φτερό. Ἐνῷ στὴ ζωὴ τῆς ἁμαρτίας ἡ ἐλευθερία εἶναι ζυγὸς καὶ ἡ ἀνεξαρτησία αἰχμαλωσία. Γι’ αὐτὸ μ’ ἐμπιστοσύνη ἂς ἀκούσουμε τὰ λόγια του· «Σηκῶστε τὸ ζυγὸ τῆς ὑποταγῆς σας σ’ ἐμένα καὶ στὰ λόγια μου καὶ μάθετε ἀπὸ μένα ὅτι εἶμαι πρᾶος καὶ ταπεινὸς στὸ ἐσωτερικὸ φρόνημα καὶ θὰ βρεῖτε ἀνάπαυση καὶ εἰρήνη στὶς ψυχές σας. Διότι ὁ ζυγὸς τῆς ὑπακοῆς σ’ ἐμένα καὶ στὰ λόγια μου εἶναι εὐχάριστος καὶ ὠφέλιμος σ’ αὐτὸν ποὺ τὸν κουβαλάει. Καὶ τὸ φορτιὸ τῶν ὑποχρεώσεων ποὺ θέτω στοὺς ὤμους τῶν ὀπαδῶν μου εἶναι ἐλαφρό».

 

Ἀθανάσιος Γ. Σιαμάκης, ἀρχιμανδρίτης

 

1. Ὁ Σαβέλλιος (200 μ.Χ.) καταγόταν ἀπὸ τὴ Λιβύη καὶ ἔδρασε στὴ Ρώμη. Ἦταν ἐκφραστὴς τῶν μοναρχιανῶν πατροπασχιτῶν, σύμφωνα μὲ τοὺς ὁποίους Πατέρας Υἱὸς καὶ Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι τὸ ἴδιο πρόσωπο, ποὺ ἐμφανιζόταν κατὰ καιροὺς μὲ τρία διάφορα προσωπεῖα καὶ ὀνόματα. Ἰππόλ., Ἔλεγχ., 9,12 ΒΕΠ 5,351· Ἐπιφ. Κύπρου, Πανάρ., 62,1,4· Φώτιος, 1η Ἐπιστ. πρὸς πάπαν Νικόλαον, Δοσιθέου, Τόμος Χαρᾶς, σ. 189· Σιαμάκης Κ., Τόμος Χαρᾶς, σ.189, σημ. 10.

2. Εἰ γὰρ πάντα αὐτῷ παρεδόθη, πρῶτον μὲν ἄλλος ἐστὶ τῶν πάντων ὧν παρέλαβεν, ἔπειτα, πάντων ὢν κληρονόμος, μόνος ὁ Υἱός ἐστι καὶ ἴδιος κατ’ οὐσιαν τοῦ Πατρός. Εἰ γὰρ εἷς ἦν τῶν πάντων, οὐ πάντων ἦν αὐτὸς κληρονόμος. Ἀθανάσιος, Κατὰ ᾿Αρειαν., 3,36 PG 26,400.

 

 

Σημείωσις. ῾Η ἴδια περικοπὴ διαβάζεται ἐπίσης στὶς 5 Δεκεμβρίου (τοῦ ὁσίου Σάββα) καὶ στὶς μνῆμες ἄλλων ἁγίων.

 

 

(δημοσίευσις 27/3/2013)