Εὐαγγέλιον 4ου σαββάτου Λουκᾶ
Ἡ ἐμπάθεια τῶν φαρισαίων
Σάββατο δ΄ ἑβδομάδος (Λκ 6,1-10)
Δὲν ἦταν λίγες οἱ φορὲς ποὺ ὁ Κύριος καὶ οἱ μαθηταί του περνοῦσαν ὁλόκληρη ἡμέρα, χωρὶς νὰ βάλουν οὔτε μπουκιὰ στὸ στόμα τους. Τέτοια ἦταν καὶ αὐτὴ γιὰ τὴν ὁποία μᾶς μιλάει τὸ εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμά μας.
Ἦταν σάββατο, καὶ ὁ Κύριος μὲ τοὺς μαθητάς του καὶ ἄλλους πολλοὺς περπατοῦσε ἀπὸ τὸν ἀγροτικὸ χωματόδρομο ἀνάμεσα ἀπὸ τὰ σπαρμένα χωράφια, προφανῶς γιὰ νὰ συντομεύσει τὴ διαδρομή, νὰ «κόψει» δρόμο, ὅπως λέμε. Καὶ οἱ μαθηταὶ προπορεύονταν, καὶ παράλληλα ἔκοβαν κανένα στάχυ, τὸ ἔτριβαν στὶς παλάμες τους, τὸ φυσοῦσαν γιὰ νὰ φύγουν τὰ ἄχυρα, καὶ τὸ ἔτρωγαν, γιὰ νὰ «σπάσουν» τὴν πεῖνα τους (1).
Οἱ παλιότεροι, ὅσοι καταγόμαστε ἀπὸ ἀγροτικὲς οἰκογένειες, ἔχουμε δεῖ τὴ διαδικασία αὐτὴ καὶ τὴν ἔχουμε ἐφαρμόσει κιόλας. Ἦταν κάτι συνηθισμένο καὶ στὰ παλιότερα χρόνια. Κάποιοι κακόβουλοι φαρισαῖοι ὅμως, ποὺ ἀκολουθοῦσαν τὸ Χριστό, γιὰ νὰ βροῦν ἀφορμὴ σκανδαλισμοῦ ἀπὸ τὸ τίποτε, τοῦ ἔλεγαν·
– Κύττα τί κάνουν οἱ μαθηταί σου ἡμέρα σάββατο, ἐνῷ, ὅπως ξέρεις, δὲν ἐπιτρέπεται (2).
Ὁ Νόμος βέβαια σὲ ὁποιαδήποτε ἄλλη ἡμέρα, ἐκτὸς ἀπὸ τὸ σάββατο, ἐπέτρεπε νὰ μαζέψει κανεὶς στάχυα ἀπὸ θερισμένο χωράφι, ὅπως παλιὰ ἡ Ρούθ, ὄχι ὅμως ἀπὸ ἀθέριστο. Οἱ μαθηταὶ στὴν περίπτωσή μας ἔτρωγαν, δὲν μάζευαν στάχυα. Ἡ «παράβασή» τους ἦταν ὅτι ἔτριβαν στὴ χούφτα τους στάχυα ἡμέρα σάββατο, καὶ ἔτσι κατέλυαν κατὰ τοὺς φαρισαίους τὴν ἀργία τοῦ σαββάτου.
Παρενθετικὰ λέγεται ἐδῶ ὅτι αὐτὴ ἡ ἐξοργιστικὴ τυπικότητα τῆς τηρήσεως τῆς ἀργίας τοῦ σαββάτου ἐνοχλοῦσε τὸν Ἰησοῦ, γι’ αὐτὸ καὶ τελικὰ τὴν κατήργησε καὶ καθιέρωσε τὴν ἀργία τῆς ἡμέρας τῆς ἀναστάσεώς του, ἡ ὁποία πῆρε τὸ ὄνομα κυριακή, ἀπὸ τὸ Κύριος.
Ὁ Χριστὸς τοὺς ἀπάντησε ἤρεμα μὲ ἐπιχειρήματα.
– Καλὰ δὲν διαβάσατε τί ἔκανε ὁ Δαυΐδ, ὅταν βρέθηκε σὲ ἀνάγκη καὶ πείνασε αὐτὸς καὶ οἱ ἄντρες του; Δὲν ξέρετε ὅτι μπῆκε στὸν οἶκο τοῦ Θεοῦ ἐπὶ ἀρχιερέως Ἀβιάθαρ καὶ ἔφαγε τοὺς ἄρτους τῆς προθέσεως, αὐτοὺς ποὺ δὲν ἐπιτρέπεται νὰ τοὺς φάει κανένας παρὰ μόνο οἱ ἱερεῖς, καὶ ἔδωσε καὶ στὰ παλληκάρια του; Καὶ πρόσθεσε· Τὸ σάββατο εἶναι γιὰ τὸν ἄνθρωπο, κι ὄχι βέβαια ὁ ἄνθρωπος γιὰ τὸ σάββατο. Ὥστε ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου εἶναι κύριος καὶ τοῦ σαββάτου, ἀφοῦ εἶναι κύριος καὶ τοῦ ἀνθρώπου, ποὺ εἶναι ἀνώτερος ἀπὸ τὸ σάββατο (3-5).
Ἂς φέρουμε στὴ μνήμη μας σύντομα τὴν ὑπόθεση μὲ τοὺς ἄρτους τῆς προθέσεως καὶ τὸ Δαυΐδ. Ὁ Δαυῒδ καὶ τὰ 400 παλληκάρια του καταδιώκονταν ἀπὸ τὸ Σαούλ. Ὁ Σαοὺλ ἀπὸ ζήλια τὸν εἶχε ἐπικηρύξει καὶ ζητοῦσε τὸ θάνατό του. Ὁ Δαυῒδ ἀπέφευγε νὰ συγκρουστεῖ μὲ τὰ στρατεύματα τοῦ Σαούλ, διότι ὁ Σαοὺλ ἦταν χρισμένος ἀπὸ τὸ Θεό, καὶ γι᾿ αὐτὸ ὁ Δαυῒδ ὑποχωροῦσε καὶ κρυβόταν. Κάποτε τελείωσαν τ’ ἀποθέματα τῶν τροφῶν του καὶ ζήτησε τροφὲς ἀπὸ τὸν ἀρχιερέα Ἀβιμέλεχ. Ἐκεῖνος τοῦ ἀπάντησε· Δὲν ἔχω παρὰ μόνο τοὺς ἄρτους τῆς προθέσεως. Αὐτοὺς ὅμως σύμφωνα μὲ τὴν τάξη τοὺς ἔτρωγαν οἱ ἱερεῖς. Ὁ Δαυῒδ πάνω στὴν ἀνάγκη πῆρε τοὺς ἄρτους τῆς προθέσεως καὶ τοὺς ἔφαγε μὲ τὰ παλληκάρια του. Αὐτὸ ποὺ ἔκανε ὁ Δαυΐδ ἦταν μία χοντρὴ καὶ ἀξιόποινη παράβαση τοῦ Νόμου (Λε 24,9), κι ὅμως οἱ Ἰουδαῖοι δὲν τὸ καταλόγισαν ὡς παράβαση σὲ βάρος του, διότι ὁ δίκαιος αὐτὸς ἄντρας βρέθηκε σὲ ἀνάγκη καὶ διότι τὸν εἶχαν πολὺ ψηλὰ στὴν ἐκτίμησή τους, καὶ καλῶς βέβαια.
Ὁ Ἀβιάθαρ ποὺ ἀναφέρει ὁ Χριστός, ἦταν γιὸς τοῦ ἀρχιερέως Ἀβιμέλεχ. Ἦταν καὶ αὐτὸς παρὼν καὶ μὲ ἐντολὴ τοῦ πατέρα του ἔδωσε στὸ Δαυΐδ τοὺς ἄρτους. Ὁ Δαυῒδ ὅταν ἔγινε βασιλιᾶς, τὸν ἔκανε ἀρχιερέα καὶ τὸν εἶχε ὡς τέτοιον 40 χρόνια κοντά του. Εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς πιὸ ἀξιόλογους ἀρχιερεῖς τοῦ Ἰσραήλ.
Τὸ σκεπτικὸ τοῦ Χριστοῦ ἦταν τὸ ἑξῆς. Ἂν ὁ Δαυῒδ ἔφαγε τοὺς ἄρτους τῆς προθέσεως καὶ δὲν τὸν κατηγορήσατε, ἐπειδὴ βρέθηκε σὲ ἀνάγκη, πόσο μᾶλλον θὰ ἔπρεπε νὰ ἀμνηστεύσετε ἐμένα, τὸν υἱὸ τοῦ ἀνθρώπου, ποὺ ἀνέχτηκα μία ἐλάχιστη παράβαση τῆς ἀργίας τοῦ σαββάτου (τὸ τρίψιμο σιταριοῦ στὴν παλάμη), γιὰ τὴν ἴδια ἀνάγκη; Αὐτὸ σημαίνει ὅτι δὲν εἶστε δίκαιοι ἀλλ’ ἐμπαθεῖς καὶ μεροληπτικοί, καὶ οὐσιαστικὰ δὲν ἐνδιαφέρεστε γιὰ τὸ σάββατο, ἀλλὰ τὸ χρησιμοποιεῖτε ὡς ἀφορμή, γιὰ νὰ μὲ καταστήσετε ὑπόδικο. Σὲ ἔσχατη ἀνάλυση εἶστε ψεῦτες καὶ ὑποκριταί. Μὲ τὸ παράδειγμα τοῦ Δαυῒδ τοὺς ἀποστόμωσε ὁ Χριστός.
Καὶ μπαίνει πάλι στὴ συναγωγὴ ὁ Χριστὸς κάποιο ἄλλο σάββατο, ὅπου ἦταν ἕνας ἄνθρωπος μὲ ξεραμμένο τὸ δεξί του χέρι. Καὶ τὸν παρακολουθοῦσαν σὰν ἐγκάθετοι οἱ φαρισαῖοι, ἂν θὰ τὸν θεραπεύσει, γιὰ νὰ τὸν κατηγορήσουν. Καὶ ὁ Κύριος, ποὺ γνώριζε τοὺς διαλογισμούς τους, λέει στὸν ἄνθρωπο αὐτὸ μὲ τὸ ξερὸ καὶ παράλυτο χέρι· Σήκω καὶ ἔλα στὸ μέσον. Καὶ πῆγε στὴ μέση. Καὶ τοὺς λέει· Θὰ σᾶς ρωτήσω. Τί ἐπιτρέπεται τὸ σάββατο; νὰ κάνει κανεὶς καλὸ ἢ κακό; νὰ βοηθήσει νὰ σωθεῖ κάποιος ἢ νὰ τὸν ἐγκαταλείψει καὶ νὰ πεθάνει; Κι ἐκεῖνοι σιωποῦσαν. Κι ἀφοῦ ἔρριξε γύρω μία ματιὰ καὶ τοὺς εἶδε ὀργισμένος καὶ λυπημένος γιὰ τὴ σκλήρυνση τῆς καρδιᾶς τους, λέει στὸν ἄνθρωπο· Τέντωσε τὸ χέρι σου, κι ἐκεῖνος τὸ τέντωσε, καὶ ἀποκαταστάθηκε ἡ ὑγεία στὸ χέρι του, καὶ ἦταν ὑγιὲς ὅπως καὶ τὸ ἄλλο (6-10).
Ὁ φθόνος τῶν φαρισαίων κατὰ τοῦ Ἰησοῦ τοὺς ὤθησε ὄχι μόνο νὰ μὴ χαίρονται γιὰ τὶς ἰάσεις καὶ τὰ ἄλλα θαυμαστὰ ἔργα καὶ λόγια του, ἀλλὰ καὶ νὰ δημιουργοῦν ἐπεισόδια μὲ τὰ ὁποῖα ἐπιδίωκαν νὰ συσκιάσουν τὴ δόξα του. Στὴν προκειμένη περίπτωση ἐγείρουν ζήτημα σαββάτου, ὄχι μόνο γιὰ νὰ παγώσουν τὸν ἐνθουσιασμὸ τοῦ λαοῦ, ἀλλὰ κυρίως γιὰ νὰ τοῦ ἀποδώσουν τὴν κατηγορία ὅτι καταργεῖ τὴν ἀργία τοῦ νομικοῦ σαββάτου. Ἀλλὰ βέβαια τὸ μόνο ποὺ κατάφεραν εἶναι ὅτι ἔδειξαν τὴν κακία τοὺς κατὰ τοῦ εὐεργέτου καὶ ἀκάκου καὶ ἁγίου Ἰησοῦ, ἡ ὁποία ἔμεινε ὡς τὸ σύμβολο τῶν ἐμπαθεστέρων αἰσθημάτων στὴν ἱστορία τοῦ κόσμου.
Ὁ Θεὸς νὰ φυλάγει ἀπὸ τέτοια κακία καὶ ἐμπάθεια.
Ἀθανάσιος Γ. Σιαμάκης, ἀρχιμανδρίτης
(δημοσίευσις· ὀκτώβριος 2013)