συμβολή

Φίλος τῶν ἁμαρτωλῶν

Σάββατο γ΄ ἑβδομάδος Λουκᾶ (Λκ 5,27-32) [κλήση Ματθαίου]

Ὁ Κύριος ἀρχίζοντας δημόσια τὸ κηρυκτικό του ἔργο, ὡς γνωστόν, κατάρτισε τὸν κύκλο τῶν δώδεκα μαθητῶν του. Ἐδῶ περιγράφεται ἡ κλήση ἑνὸς ἀπ’ αὐτούς, τοῦ Ματθαίου ἢ Λευΐ, ποὺ ἦταν τελώνης.

Ἀφοῦ χάρισε τὴν ὑγεία σ’ ἕναν παράλυτο στὴν Καπερναούμ, ἔκανε κά­ποιον περίπατο πρὸς τὴ θάλασσα τῆς Τιβεριάδος, ἀκολουθούμενος ἀπὸ τὸν ἐνθουσιασμένο λαό, στὸν ὁποῖο πάντα δίδασκε τὰ θεῖα λόγια του. Ὅπως κάθε κίνησή του εἶχε τὸ σκοπό της, ἔτσι καὶ ὁ περίπατός του αὐτὸς εἶχε τὸ δικό του, ὅπως θὰ φανεῖ σὲ λίγο. Τίποτε τὸ τυχαῖο στὴ ζωὴ τοῦ Κυρίου. Περνώντας ἀπὸ τὴν παραλίμνια ὁδὸ εἶδε τὸ Ματθαῖο, γιὸ τοῦ Ἀλφαίου, νὰ κάθεται στὸ τελωνεῖο καὶ τοῦ λέει· Ἀκολούθα με. Κι ἐκεῖνος σηκώθηκε ἀμέσως καὶ τὸν ἀκολούθησε.

Προφανῶς ὁ Ματθαῖος ἦταν ἐσωτερικὰ προετοιμασμένος. Εἶχε ἀκούσει γιὰ τὸν Ἰησοῦ καὶ καλλιεργοῦσε τὴν ἐπιθυμία νὰ τὸν γνωρίσει καὶ προσω­πικά. Καὶ ὁ καρδιογνώστης τοῦ ἔδωσε αὐτὴν τὴν εὐκαιρία, μὲ τὸ ποὺ πέ­ρασε ἔξω ἀπὸ τὸ γραφεῖο του. Ἔκανε καὶ κάτι σπουδαιότερο ὁ Ἰησοῦς γι’ αὐτόν· τὸν κάλεσε κοντά του ὡς μαθητή του. Κι ἐκεῖνος δέχτηκε ταπεινὰ τὴν πρόσκληση, ἐγκαταλείποντας τὸ ἀνέντιμο ἐπάγγελμά του. Δὲν εἶπε· Ἐμένα καλεῖς τὸν βαρυνόμενο μὲ τόσες κλοπὲς καὶ ἀδικίες; Ἀλλὰ ὑπά­κουσε καὶ ἀκολούθησε αὐτοπροαιρέτως, δείχνοντας ἐμπιστοσύνη στὴν ἐκλογὴ τοῦ Ἰησοῦ, ὅπως καὶ ὁ Ἰησοῦς τοῦ ἔδειξε ἐμπιστοσύνη.

Ἡ ταπεινοφροσύνη τοῦ Ματθαίου φαίνεται καὶ μέσα στὸ Εὐαγγέλιό του. Ὁ ἴδιος σ’ αὐτὸ αὐτοπροσδιορίζεται ὡς «Ματθαῖος ὁ τελώνης», ἐνῷ ὁ Λουκᾶς καὶ ὁ Μᾶρκος φιλαδέλφως στὰ Εὐαγγέλιά τους τὸν ἀναφέρουν μὲ τὸ ἄλλο ὄνομά του ὡς Λευΐν. Δὲν ἤθελαν νὰ φαίνεται ὅτι κάποτε ἀσκοῦσε τὸ μισητὸ καὶ ἐπιλήψιμο ἐπάγγελμα τοῦ τελώνου, στὸ ὁποῖο ἦταν γνωστὸς ὡς Ματθαῖος. Ἄσκησαν δηλαδὴ κατὰ κάποιον τρόπο προστασία στὰ προσ­ωπικά του δεδομένα, ὅπως λέμε σήμερα.

Ὁ Ἰωάννης χρυσόστομος ἐρωτᾷ· Γιατί δὲν τὸν κάλεσε μαζὶ μὲ τὸν Πέτρο καὶ τὸν Ἰωάννη; Καὶ ἀπαντᾷ· Διότι τότε δὲν ἦταν ἕτοιμος ν’ ἀκο­λουθήσει. Καὶ τὸν Παῦλο τὸν κάλεσε μετὰ τὴν ἀνάσταση. Ὡς καρδιογνώ­στης ἤξερε πότε ὁ καθένας τους θὰ τὸν ἀκολουθοῦσε, καὶ τότε τὸν κάλεσε. Γι’ αὐτὸ καὶ τὸ Ματθαῖο δὲν τὸν κάλεσε ἀπὸ τὴν ἀρχή, ποὺ ἦταν σκληρό­τερος, ἀλλὰ μετὰ ἀπὸ τὰ πολλὰ σημεῖα του καὶ τὴν εὐρύτατη φήμη του, ὅταν ἔγινε καταλληλότερος στὴν ὑπακοή.

Ὑπ’ ὄψιν ὅτι τότε τὸ ἔργο τοῦ τελώνου ἦταν γεμάτο ντροπὴ καὶ θρά­σος καὶ κερδοσκοπία καὶ ἐμπορία καὶ ἁρπαγή. Τὸ κέρδος μετέβαλλε τοὺς τελῶνες σὲ σκληροὺς ἄδικους καὶ ἅρπαγες. Ὅπως εἶπε κάποιος, ἂν ποτὲ ὁ λύκος ἀφήνει τὸ ἀρνὶ ἀπὸ τὸ στόμα του, ἀφήνει κι τελώνης τὰ κέρδη του. Κι ὅμως ὁ Ματθαῖος γιὰ τὸ Χριστὸ τ’ ἄφησε ὅλα. Ἀλλ’ ὁ Κύριος δὲν ντράπηκε μέσα ἀπὸ ἐκεῖ νὰ τὸν καλέσει, ὅπως καὶ τὴν πόρνη δὲν τὴν κάλεσε μόνο, ἀλλὰ καὶ καταδέχτηκε νὰ τοῦ φιλήσει τὰ πόδια του, νὰ τὰ βρέξει μὲ τὰ δάκρυά της, καὶ νὰ τὰ σκουπίσει μὲ τὰ μαλλιά της (Λκ 7,36-50).

Ὁ Ματθαῖος μὴ μπορώντας νὰ ἐκφράσει τὴ χαρά του μὲ ἄλλον τρόπο, παραθέτει τραπέζι στὸ σπίτι του. Ἐκεῖ ὁ Ἰησοῦς, ὅπως συνήθιζαν τότε, ἔγειρε καὶ πῆρε θέση φαγητοῦ. Στὸ ἴδιο τραπέζι παρακάθησαν καὶ ἄλλοι πολλοὶ τελῶνες καὶ μή, συνάδελφοι καὶ φίλοι του Ματθαίου, καὶ ἔτρωγαν. Οἱ εὐσκανδάλιστοι φαρισαῖοι πλησιάζουν τοὺς μαθητᾶς καὶ τοὺς ρωτοῦν (Ἂς σημειωθεῖ ὅτι δὲν τόλμησαν νὰ ρωτήσουν τὸν ἴδιο, οἱ γενναῖοι, δεί­χνοντας ὅτι ἀρέσκονταν στὸ κουτσομπολιὸ καὶ στ’ ἀρνητικὰ σχόλια)· Γιατί ὁ διδάσκαλός σας τρώει μαζὶ μὲ τοὺς τελῶνες καὶ ἁμαρτωλούς; ἐκδηλώ­νοντας ἔτσι ὑποτίμηση καὶ ἀπόρριψη τῆς διδασκαλικῆς του ἰδιότητος. Σὰ νὰ ἔλεγαν· Ἀκοῦς ἐκεῖ κοτζὰμ διδάσκαλος νὰ συντρώει μὲ τοὺς ἐξώλεις καὶ προώλεις!

Ὁ Κύριος βέβαια τοὺς ἔδωσε τὴν κατάλληλη ἀπάντηση μὲ τὸ δικό του σκεπτικό. Οἱ τελῶνες, κατὰ τὴ γνώμη σας, τοὺς λέει, εἶναι ἄρρωστοι ψυχικά, ἐνῷ ἐσεῖς εἶστε ὑγιεῖς. Δὲν εἶναι ἔτσι; Σύμφωνοι. Ποιοί λοιπὸν ἔχουν ἀνάγκη ἀπὸ γιατρό, οἱ ἄρρωστοι ἢ οἱ ὑγιεῖς; Σίγουρα οἱ ἄρρωστοι. Ἐγὼ λοιπὸν ὡς ἰατρὸς ψυχῶν καὶ σωμάτων ἦρθα γιὰ τοὺς ἀρρώστους τελῶνες, γι’ αὐτὸ τρώω μαζί τους, γιὰ νὰ τοὺς θεραπεύσω. Ἂν ἐσεῖς ὡς ὑγιεῖς δὲν ἔχετε ἀνάγκη ἀπὸ γιατρό, δηλαδὴ ἀπὸ ἐμένα, τότε δὲν ἔχετε θέση κοντά μου.

Προφανῶς ἐπειδὴ ὁ Κύριος παρακάθησε ἐδῶ σ’ αὐτὸ τὸ τραπέζι, οἱ φαρισαῖοι τὸν ἀποκάλεσαν ἀργότερα «φίλο τῶν τελωνῶν καὶ τῶν πορ­νῶν». Ἀλλ’ ὁ Κύριος δὲν ἔδινε σημασία· κύτταζε τὴ δουλειά του.

Καὶ οἱ μὲν φαρισαῖοι βέβαια ἀπὸ ἀντιπάθεια, ὅπως εἴδαμε, σχολίασαν τὸν Κύριο. Ἀλλ’ ὁ Παῦλος πῶς συνιστᾷ· Ἐὰν κάποιος ποὺ λέγεται ἀδερφὸς εἶναι πόρνος ἢ πλεονέκτης, μ’ αὐτὸν δὲν πρέπει οὔτε καὶ νὰ κά­θεται κανεὶς στὸ ἴδιο τραπέζι καὶ νὰ συντρώει; (Α΄ Κο 5,11). Διαφωνεῖ μὲ τὸ Χριστό; Ὄχι, δὲν διαφωνεῖ, ἀπαντᾷ ὁ Ἰωάννης χρυσόστομος. Ὁ Παῦλος, λέει, μὲ τὸ «ἀδελφὸς» ἐννοεῖ κάποιον ποὺ εἶναι Χριστιανὸς καὶ μετὰ τὴν εἴσοδό του στὴν πίστη ἐξακολουθεῖ νὰ εἶναι πόρνος ἢ πλεονέκτης. Ἀλλ’ ὁ Ματθαῖος δὲν εἶναι ἀκόμη ἀδελφός. Εἶναι ἕνας μόλις μετανοημένος τελώ­νης, ποὺ ὅμως λόγῳ τῆς ὑποδειγματικῆς ταπεινοφροσύνης του καὶ τῆς ἰσό­βιας μετανοίας του, θὰ γίνει καὶ Χριστιανὸς καὶ ἀπόστολος καὶ εὐαγγε­λιστής.

Συμπέρασμα. Οἱ τελῶνες καὶ ἁμαρτωλοὶ ποὺ μετανοοῦν, ὄχι μόνο συγ­χωροῦνται ἀλλὰ καὶ προάγονται σὲ συνεργάτες τοῦ Χριστοῦ, ἐνῷ οἱ ὑπο­κριταὶ φαρισαῖοι, ποὺ δίνουν στὸν ἑαυτό τοὺς πιστοποιητικὸ ἁγιότητος, δὲν μετανοοῦν καὶ δὲν σῴζονται. Ὁ ταπεινὸς σῴζεται, ὁ ἀλαζόνας καὶ ὑποκριτὴς ὄχι. Ὁ Κύριος δὲν ἦρθε γιὰ νὰ καλέσει στὴ μετάνοια τοὺς αὐτοδικαιωμένους φαρισαίους, ἀλλὰ τοὺς ταπεινούς.

Ἀθανάσιος Γ. Σιαμάκης, ἀρχιμανδρίτης

(δημοσίευσις· ὀκτώβριος 2013)