συμβολή

 Ἡ «ἀπιστία» τοῦ Θωμᾶ

Κυρ. Θωμᾶ (Ἰω 20,19-31)

Ἡ ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ δὲν ἦταν ἕνα γεγονὸς ποὺ τὸ πίστεψαν ἀφελεῖς καὶ εὐκολόπιστοι μαθηταί του καὶ τὸ διέδωσαν. Εἶναι γεγονὸς ποὺ τὸ πίστεψαν δύσπιστοι μέν, ἀλλὰ φερέγγυοι καὶ ἀξιόπιστοι ἄνθρωποι. Τέτοιοι ἦταν οἱ μαθηταί, οἱ μαθήτριες καὶ ὁ Θωμᾶς. Ἂς δοῦμε πῶς ἔχει τὸ πρᾶγμα.

Μαθηταὶ μαθήτριες καὶ Θωμᾶς ἦταν ὅλοι ἐξ ἴσου ἄπιστοι. Ὁ Χριστὸς πρὶν νὰ πεθάνει πάνω στὸ σταυρό, τοὺς τὸ εἶχε πεῖ καθαρὰ καὶ ξάστερα καὶ πολλὲς φορές, ὅτι πρόκειται νὰ τὸν σταυρώσουν καὶ τὴν τρίτη ἡμέρα ν’ ἀναστηθεῖ. Ἄρα ἦταν ἐνήμεροι γιὰ τὴν ἀνάστασή του, ἀλλὰ ἡ φρίκη τῆς σταυρώσεως προφανῶς τοὺς ἔκανε νὰ τὴν ξεχάσουν. Ὁ ἀναστημένος τοὺς εἶχε ὁρίσει καὶ συνάντηση στὴ Γαλιλαία, ἀλλ’ αὐτοὶ δὲν πίστεψαν καὶ δὲν πῆγαν. Μέσῳ τοῦ ἀγγέλου καὶ τῶν μυροφόρων τοὺς εἶχε ὑπενθυμίσει τὴ συνάντηση, ἀλλὰ ματαίως. Ὅποτε «ἀναγκάστηκε» ὁ Κύριος νὰ τοὺς συναντήσει στὰ ᾿Ιεροσόλυμα.  Ἄπιστες καὶ οἱ μαθήτριες, διότι πῆγαν πρωὶ πρωὶ μὲ μύρα στὸν τάφο, γιὰ νὰ κάνουν τὰ νεκρικὰ ἔθιμα.

Οἱ μαθηταὶ δὲν πίστεψαν στὶς γυναῖκες ὅτι εἶδαν τὸν Ἰησοῦ καὶ χαρακτήρισαν τὴν εἴδηση γυναικεία φλυαρία. Οἱ δύο πρὸς Ἐμμαοὺς ἀποφάσισαν ἀπογοητευμένοι νὰ ἐγκαταλείψουν τὴ μαθητεία τους στὸ Χριστὸ καὶ νὰ γυρίσουν στὰ χωριά τους, «νὰ τὸ διαλύσουν» ποὺ λέμε. Στὸ δρόμο ἔλεγαν στὸν «ἄγνωστο» συνοδοιπόρο ὅτι ἤλπιζαν πολλά, ἀλλὰ διαψεύστηκαν. Τοῦ ἔλεγαν ἀκόμη ὅτι ὁ Ἰησοῦς εἶναι τώρα στὸν τάφο καὶ ὅτι οἱ γυναῖκες, ποὺ λένε ὅτι τὸν εἶδαν, σάλεψαν. Τὴν ἴδια ἀπιστία ἔδειξε καὶ ὁ Θωμᾶς, ποὺ τοῦ συνέβη νὰ λείπει καὶ νὰ μὴ δεῖ τὸν ἀναστημένο Χριστό.

Ἀπὸ τοὺς μαθητὰς τοῦ Χριστοῦ οὔτε γυναῖκα οὔτε ἄντρας εἶχε πιστέψει στὴν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, προτοῦ τὸν δεῖ ἀναστημένο αὐτοπροσώπως, ἔστω καὶ ἂν διαβεβαίωναν ὅλοι οἱ ἄλλοι, ποὺ τὸν εἶδαν. Ἀλλὰ νὰ ποῦμε καὶ τὸ ἄλλο, ὅτι μετὰ τὴν αὐτοπρόσωπη συνάντηση μὲ τὸν ἀναστημένο, κανένας δὲν ἀμφέβαλλε ποτὲ πιὰ γιὰ τὴν ἀνάσταση. Καὶ ὅλη αὐτὴ ἡ ἀπιστία ἔδωσε αἰώνιο κῦρος στὴ μαρτυρία ὅτι ἡ ἀνάσταση εἶναι ἀληθινή, καὶ ὅτι αὐτοὶ ποὺ τὸ μαρτυροῦν καὶ τὸ κηρύττουν εἶναι ἀξιόπιστοι αὐτόπτες.

Πρέπει νὰ διευκρινισθεῖ ὅτι ἡ ἀπιστία αὐτὴ δὲν ἔχει σχέση μὲ τὴν ἁμαρτία. Οὔτε μὲ τὴ συνηθισμένη ἀπιστία τῶν ἀνθρώπων στὰ θεῖα πράγματα. Ἐπίσης ἡ πίστη τοῦ Θωμᾶ μετὰ τὴν αὐτοψία δὲν ἔχει καμμιὰ σχέση μὲ τὴ μετάνοια τοῦ ἁμαρτωλοῦ, διότι ἡ ἀπιστία τοῦ Θωμᾶ δὲν ἦταν ἁμαρτωλὴ ἀπιστία, οὔτε βέβαια καὶ τῶν ἄλλων μαθητῶν καὶ μαθητριῶν.

Ὁ ἀναστημένος Χριστὸς τὴν ἄλλη βδομάδα, ὅταν ξαναεμφανίστηκε, εἶπε στὸ Θωμᾶ· «Πίστεψες, ἐπειδὴ μὲ εἶδες· μακάριοι εἶναι ὅμως αὐτοὶ ποὺ θὰ πιστέψουν χωρὶς νὰ μὲ δοῦν». Τὰ λόγια αὐτὰ τοῦ Χριστοῦ δὲν μειώνουν τὴν πίστη τῶν ἕνδεκα μαθητῶν καὶ τῶν ἄλλων αὐτοπτῶν.  Οἱ αὐτόπτες στὴν περίπτωση αὐτὴ οὔτε γιὰ τὴν πίστη τους στὴν ἀνάσταση εἶναι ἀξιέπαινοι οὔτε γιὰ τὴν ἀπιστία τους εἶναι ἀξιοκατάκριτοι. Γιὰ τὸν ἀναστημένο Κύριο προέχει ἡ κεντρικὴ ἀλήθεια τῆς χριστιανικῆς πίστεως, ἡ ἀνάσταση, νὰ θεμελιωθεῖ σὲ στέρεη βάση. Παράξενο, ἀλλ’ ἀληθινό. Ὁ Χριστὸς θεμελιώνει τὴν ἀλήθεια τῆς ἀναστάσεώς του πρῶτα ἱστορικῶς καὶ ἔπειτα πνευματικῶς. Ἀδιαφορεῖ ἂν οἱ μαθηταὶ ἐμφανιστοῦν στὴν ἀρχὴ στενοκέφαλοι καὶ ἄπιστοι, καὶ ὕστερα πιστοί.

Θὰ ἦταν πολὺ ὡραῖο γιὰ τοὺς μαθητὰς νὰ εἶχαν πιστέψει στὸ γεγονὸς τῆς ἀναστάσεως ἀπὸ τὴν ἀρχή, κατευθεῖαν ἀπὸ τὶς προρρήσεις τοῦ Χριστοῦ, νὰ μὴ λυπηθοῦν καθόλου γιὰ τὸ θάνατό του· νὰ μὴ φοβηθοῦν· νὰ τρέξουν στὴ Γαλιλαία καὶ νὰ τὸν περιμένουν νὰ ἔρθει ἀναστημένος καὶ θριαμβευτής. Τότε οἱ μαθηταὶ θὰ ἀποδείκνυαν μία πίστη μνημειώδη σὰν ἐκείνην τοῦ γενάρχου Ἀβραάμ. Αὐτὸ κατ’ οὐσία δὲν θὰ μείωνε τὴν ἀξιοπιστία τῆς ἀναστάσεως. Ὅμως ὁ Κύριος προέβλεψε τὴν ἀπιστία τῶν ἀνθρώπων στὸ μέλλον καὶ χρειαζόταν ἱστορικὰ θεμέλια. Καὶ ἀποδείχτηκε χρησιμότατη ὅλη ἐκείνη ἡ ἀθλιότητα τῶν μαθητῶν, ποὺ τόσο τοὺς μειώνει στὴ συνείδηση τῶν ἐπιπόλαιων, ποὺ δὲν μποροῦν νὰ προσεγγίσουν τὸ βαθύτερο νόημα τῆς συμπεριφορᾶς των.

Ὅσο σίγουρος εἶναι ὁ Χριστιανὸς γιὰ τὴν ἀνάσταση δὲν εἶναι κανένας ἱστορικὸς γιὰ τὰ ἱστορούμενα, κανένας ἀστρονόμος γιὰ τὴν κίνηση τῶν ἄστρων, κανένας φυσικὸς γιὰ τὶς δυνάμεις τῆς φύσεως, κανένας γιατρὸς γιὰ τὴν ὑγεία τοῦ σώματος.  Τὰ ντοκουμέντα τους εἶναι λίγα καὶ κατὰ καιροὺς διαφοροποιούμενα. Ἀλλὰ τὰ ντοκουμέντα γιὰ τὴν ἀνάσταση εἶναι καὶ πολλὰ καὶ ἰσχυρὰ καὶ σταθερὰ καὶ ἀκαταγώνιστα.

Ἀθανάσιος Γ. Σιαμάκης, ἀρχιμανδρίτης

(δημοσίευσις 30/4/2011)