ΠΑΡΟΙΜΙΑΙ ΚΑΙ ΓΝΩΜΙΚΑ
Παλαιότερα εἶχα καταρτίσει μία συλλογὴ παροιμιῶν καὶ γνωμικῶν, ἡ ὁποία βεβαίως δὲν διεκδικεῖ καμμίαν πρωτοτυπία ἢ ἐρευνητικὸ ἐνδιαφέρον ἢ κάποια ἄλλη ἐπιστημονικὴ ἀρετή. καταρτίστηκε γιὰ νὰ καλύψῃ συγκεκριμένες ἀνάγκες, ὅταν μοῦ εἶχαν ἀναθέσει ἀτύπως (καὶ ἀφανῶς) τὴν εὐθύνη τῆς ἀρχισυνταξίας μιᾶς σειρᾶς περιοδικῶν ἐκδόσεων μὲ σημαντικὸ λαογραφικὸ ὑλικό (1998-2001). καὶ ἐπειδὴ ἀπὸ τότε ἡ συλλογὴ ὑπάρχει στὸ ἀρχεῖό μου ἀχρηστευμένη κατ᾿ οὐσίαν, προτίθεμαι τὸ ὑλικό της σταδιακῶς νὰ τὸ δημοσιεύσω ἐδῶ.
῾Η συλλογὴ ἀποτελεῖται ἀπὸ διάφορες παροιμίες καὶ γνωμικὰ ποὺ συνέλεξα ἀπὸ γραπτὲς πηγὲς καὶ ἀπὸ τὴν προφορικὴ παράδοσι. ἕνα μεγάλο μέρος τῆς συλλογῆς ἀποτελοῦν παροιμίες καὶ γνωμικὰ ποὺ δημοσιεύτηκαν σὲ συγκεκριμενες περιοδικὲς ἐκδόσεις μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1969 καὶ 1998, προτοῦ δηλαδὴ ἀναλάβω ἐγὼ τὴν εὐθύνη τῆς ἀρχισυνταξίας των. τὶς παροιμίες μὲ χρονολογία 1999 καὶ πέρα καθὼς καὶ αὐτὲς χωρὶς καμμία χρονολογία τὶς συνέλεξα ἀπὸ διάφορες ἄλλες πηγές, ἕνα ἐπίσης μεγάλο μέρος τους ἀπὸ τὴν τετράτομη ἐγκυκλοπαίδεια τοῦ Κώστα ῾Ρωμαίου «῾Ελλάς» (ἐκδόσεων Χρίστου Γιοβάνη), ἄλλες δὲ εἴτε ἀπὸ ἐφημερίδες, περιοδικά, βιβλία ἄσχετα μὲ τὴν καταγραφὴ παροιμιῶν, εἴτε ἀπὸ τὴν προφορικὴ παράδοσι.
῞Οσες παροιμίες θυμοῦμαι ἀπὸ τὰ παιδικά μου χρόνια, ἀλλὰ δὲν τὶς ηὗρα γραμμένες πουθενά (τὸν καιρὸ ποὺ κατάρτιζα τὴν συλλογή), τὶς σημειώνω μὲ ἕναν ἀστερίσκο μπροστά τους (*)· μὲ ἀστερίσκο ἐπίσης σημειώνω καὶ φράσεις ποὺ ξεχώρισα ἢ διεσκεύασα κυρίως ἀπὸ δημοτικὰ τραγούδια ἢ λαϊκὰ ἀποφθέγματα καὶ διηγήσεις, καὶ μοῦ ἐφάνηκαν κατάλληλες γιὰ νὰ χρησιμοποιηθοῦν καὶ σὰν παροιμίες. τὸ ὑλικὸ εἶναι ταξινομημένο εἴτε κατὰ θέματα εἴτε κατὰ ὀνόματα.
᾿Ιδιαίτερη φροντίδα ἔδωσα στὴν συλλογὴ ἑλληνικῶν παροιμιῶν· ἀπέφυγα τὰ γνωμικὰ ἐκτὸς ἀπὸ ὅσα μοιάζουν μὲ λαϊκὲς παροιμίες. ἐπίσης ἔχω καταγράψει καὶ ὡρισμένες παροιμίες καὶ γνωμικὰ ἀπὸ ξένες χῶρες, τὶς ὁποῖες θὰ παραθέσω σὲ χωριστὴ δημοσίευσι.
Τελευταία κατηγορία στὴν συλλογή μου ἀποτελοῦν οἱ «τολμηρὲς» παροιμίες, δηλαδὴ αὐτὲς ποὺ περιέχουν λέξεις λαϊκῆς χρήσεως καὶ κάποτε ὡρισμένες θεωροῦνται ὑβριστικὲς ἢ χυδαῖες ἢ πρόστυχες. τὶς περισσότερες ἀπὸ αὐτὲς τὴν ἐποχὴ ποὺ κατήρτισα τὴν συλλογὴ δὲν τὶς βρῆκα κάπου καταγραμμένες, ἀλλὰ ἦσαν προφορικές. ἐλάχιστες ἀπὸ αὐτὲς ὑπάρχουν καταγραμμένες σὲ ἔντυπες ἐκδόσεις ἀλλὰ μὲ παραλλαγὴ ἐπὶ τὸ κοσμιώτερον στὶς ἐπίμαχες λέξεις.
Μὲ αὐτὸν τὸ τρόπο συγκεντρώθηκαν κάπου 500 παροιμίες καὶ γνωμικά. βεβαίως στὴν διαρρεύσασα δεκαετία ἡ δυναμικὴ εἰσβολὴ τοῦ διαδικτύου ἔδωσε μία διέξοδο δημοσιεύσεως πλούσιου ὑλικοῦ παροιμιῶν καὶ γνωμικῶν ἀπὸ πολλούς. ὑπάρχουν καὶ εἰδικὲς ἱστοσελίδες μὲ παροιμίες καὶ παρόμοιο σχετικὸ ὑλικό. ἀσφαλῶς πολλὲς ἀπὸ τὶς παροιμίες τῆς συλλογῆς μου, ἴσως καὶ ὅλες, θὰ περιέχωνται ἤδη σ᾿ αὐτὲς τὶς ἱστοσελίδες. δὲν τὸ ἤλεγξα αὐτό, ἀλλὰ σὲ κάθε περίπτωσι προσφέρω τοὐλάχιστον τὴν συλλογή μου σὲ πολυτονικὴ γραφή, ἐνῷ στὸ διαδίκτυο τὰ περισσότερα ἑλληνικὰ κείμενα δημοσιεύονται στὸ μονοτονικό. ἴσως αὐτὸ νὰ εἶναι χρήσιμο γιὰ κάποιους.
᾿Εξυπακούεται φυσικὰ ὅτι τὰ μέλη τῶν «διαλόγων» καὶ ὅσοι ἀπὸ τοὺς ἀναγνῶστες θέλουν μποροῦν νὰ καταθέσουν τὶς παροιμίες ποὺ οἱ ἴδιοι γνωρίζουν, ὥστε νὰ ἐμπλουτιστῇ ἡ παροῦσα συλλογή.