Μοναστικὴ ῾Υποτύπωσις (ἐτήσιος ἔκδοσις)

[Dionysios]

ΜΟΝΑΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΥΠΩΣΙΣ τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν 2018

Σελίδες 440, σχῆμα 14 Χ 21. Τιμὴ 15€.

Περιέχει τὶς τυπικὲς διατάξεις τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν τοῦ ἔτους σύμφωνα μὲ τὸ μοναστηριακὸ τυπικό.

Τὸ ἐκκλησιαστικὸ τυπικὸ εἶναι ἕνα πλούσιο καὶ σημαντικὸ κεφάλαιο τῆς ὀρθοδόξου λειτουργικῆς ζωῆς, τὸ ὁποῖο φυσικὰ δὲν ἐξαντλεῖται στὶς λίγες σελίδες ἑνὸς ἐτήσιου βοηθήματος, παρ᾿ ὅτι καὶ αὐτὸ βέβαια εἶναι ἀναγκαῖο γιὰ τὴν ὑποβοήθησι τοῦ ἔργου τῶν ἱερέων καὶ τῶν ψαλτῶν στὶς ἐνορίες. ᾿Εκεῖ ὅμως ποὺ μπορεῖ νὰ δῇ κανεὶς νὰ ξετυλίγεται ἡ λειτουργικὴ τάξις σὲ ὅλη της τὴν ἔκτασι καὶ τὴν λαμπρότητα εἶναι οἱ ἱερὲς μονές μας, οἱ ὁποῖες ἀνέκαθεν ἀποτελοῦσαν πρότυπα καὶ διδασκαλεῖα ὄχι μόνον πνευματικῆς ζωῆς ἀλλὰ καὶ ἐκκλησιαστικοῦ τυπικοῦ.

Τὸ βιβλίο αὐτὸ βασίζεται ὄχι στὸ Τυπικὸ Βιολάκη, ὅπως τόσες ἄλλες ἐκδόσεις κατάλληλες γιὰ ἐνοριακὴ χρήση, ἀλλὰ κυρίως στὸ Τυπικὸ τῆς Λαύρας τοῦ ῾Αγίου Σάββα, συμπληρωματικὰ δὲ καὶ σὲ ἀρχαῖες λειτουργικὲς διατάξεις, σὲ τυπικὰ τοῦ ῾Αγίου Ὄρους (ἱερῶν μονῶν ῾Αγ. Παύλου, Ξενοφῶντος, Διονυσίου, Ξηροποτάμου, κ.ἄ.), καὶ στὴν σύγχρονη μοναστηριακὴ πρᾶξι.

Θὰ διερωτηθῇ ἴσως κανείς· «Σήμερα ὑπάρχουν ἐκδεδομένα τόσο τὸ Τυπικὸ τοῦ ῾Αγίου Σάββα ὅσο καὶ τὸ ἁγιορειτικὸ τυπικὸ τῆς μονῆς Διονυσίου καθὼς καὶ τὸ μοναστηριακὸ τυπικὸ τοῦ Γεωργίου ῾Ρήγα, ἐνῷ ὅποιος ἐνδιαφέρεται μπορεῖ νὰ βρῇ καὶ ἄλλα μοναστηριακὰ τυπικὰ σὲ φωτοτυπικὰ ἀντίγραφα. Ποιός ὁ λόγος λοιπὸν νὰ ἐμφανιστῇ ἕνα ἀκόμη μοναστη-ριακὸ τυπικό;»

῾Ο βασικὸς λόγος εἶναι ὅτι ὅλα τὰ παλαιὰ τυπικὰ εἶναι γραμμένα σύμφωνα μὲ τὸ παλαιὸ ἡμερολόγιο. Ἔτσι, ἐξυπηρετοῦν τὰ μοναστήρια τοῦ ῾Αγίου Ὄρους, τοῦ Σινά, καὶ ὅσα ἄλλα τυχὸν ἀκολουθοῦν τὸ παλαιὸ ἡμερολόγιο, ἀλλὰ τὰ περισσότερα μοναστήρια ἐκτὸς ῾Αγίου Ὄρους ἀκολουθοῦν τὸ νέο ἡμερολόγιο, ὁπότε σὲ πολλὲς περιπτώσεις τὰ παλαιὰ τυπικὰ δὲν τοὺς καλύπτουν.

῞Ενας δεύτερος λόγος εἶναι ὅτι συχνὰ τὰ παλαιὰ τυπικὰ προϋποθέτουν ὡς γνωστὲς κάποιες λεπτομέρειες, οἱ ὁποῖες σήμερα εἶναι ἄγνωστες στὶς νεώτερες ἀδελφότητες ποὺ δὲν ἔχουν πλήρη, συνεχῆ καὶ ἀδιάκοπη λειτουργία ἀπὸ προηγούμενους αἰῶνες μέχρι σήμερα. Γι᾿ αὐτὸ σὲ πολλὰ σημεῖα χρειάζονται ἑρμηνεῖες καὶ λεπτομερέστερες περιγραφὲς τῶν διατάξεων.

Τρίτος λόγος εἶναι ὅτι τὸ μοναστηριακὸ τυπικὸ δὲν εἶναι ἕνα καὶ ἑνιαῖο, ἀλλὰ πολλά, καὶ ὑπάρχει μία ἐξέλιξη μέσα στοὺς αἰῶνες. Τὰ Τυπικὰ τοῦ ἁγίου Σάββα καὶ τοῦ Γ. ῾Ρήγα προβλέπουν ἀρχαῖες διατάξεις, ποὺ ἔχουν παύσει νὰ ἐφαρμόζωνται στὶς μονὲς ἐδῶ καὶ αἰῶνες (π.χ. ἑσπερινὴ λειτουργία τοῦ Εὐαγγελισμοῦ), ἐνῷ τὸ Τυπικὸ τῆς Διονυσίου εἶναι γραμμένο μὲ βάσι τὶς ἀνάγκες καὶ τὶς συνθῆκες αὐτῆς τῆς μονῆς, ὁπότε συχνὰ ἔχει τοπικὸ χαρακτῆρα καὶ δὲν εἶναι εὔκολο νὰ ἐφαρμοστῇ σὲ ὁποιαδήποτε ἄλλη μονή, καὶ εἰδικὰ ἐκτὸς ῾Αγίου Ὄρους (π.χ. προβλέπει τοπικὲς ἁγιορειτικὲς ἀκολουθίες, τὴν τέλεσι δύο λειτουργιῶν ταυτοχρόνως σὲ διαφορετικὰ παρεκκλήσια μὲ διαφορετικὴ ἀκολουθία στὸ καθένα, διάφορες μεταθέσεις ἀκολουθιῶν κατὰ μία ἢ δύο ἡμέρες ἢ κατὰ μία ὁλόκληρη ἑβδομάδα, ἐνῷ γιὰ ἄλλες περιπτώσεις προϋποθέτει ὅτι ὑπάρχουν συμπληρωματικοὶ ὕμνοι τοῦ μηναίου κ.λπ.).

Τέταρτος λόγος εἶναι ὅτι σήμερα δὲν εἶναι εὔκολο νὰ διαβάσῃ κανεὶς ἕνα χειρόγραφο παλαιὸ τυπικό, π.χ. τῆς μονῆς τοῦ ἁγίου Παύλου ῾Αγίου Ὄρους. Καὶ χρειάζεται μερικὲς φορὲς νὰ ἔχῃ κανεὶς ὑπόψη του δύο καὶ τρία καὶ περισσότερα ἴσως τυπικά, γιὰ νὰ τὰ συγκρίνει μεταξύ τους.

῞Ενας ἀκόμη (πέμπτος) λόγος εἶναι ὅτι σήμερα συναντοῦμε συχνὰ μία μεγάλη σύγχυσι ἀνάμεσα στὸ ἐνοριακὸ καὶ μοναστηριακὸ τυπικό. Πολλοὶ δὲν ξέρουν τὶς διαφορὲς τῶν δύο, δὲν ξέρουν τὰ ὅριά τους, δὲν ξέρουν τὶς ἰδιαιτερότητές τους, δὲν γνωρίζουν σὲ ποιά σημεῖα συμπλέουν καὶ σὲ ποιά ἀποκλίνουν οἱ δύο αὐτὲς λειτουργικὲς παραδόσεις. Δυστυχῶς καὶ πολλὲς σύγχρονες ἐκδόσεις συμβάλλουν σὲ αὐτὴν τὴν σύγχυσι ἀντὶ νὰ ξεκαθαρίζουν τὰ πράγματα. ῾Υπάρχουν μονὲς ποὺ τηροῦν σχεδὸν ἀποκλειστικὰ τὸ ἐνοριακὸ τυπικό, καὶ ὑπάρχουν ἐνορίες ποὺ προσπαθοῦν νὰ τηρήσουν πλῆρες μοναστηριακὸ τυπικό, καὶ νομίζουν μάλιστα ὅτι τὸ ἐπιτυγχάνουν, ἐνῷ αὐτὸ εἶναι ἀνέφικτο ἀλλὰ καὶ ἀπρόσφορο γιὰ τὶς ἐνορίες.

Γιὰ ὅλους αὐτοὺς τοὺς λόγους λοιπὸν κυκλοφόρησε καὶ ἐφέτος ἡ Μοναστικὴ ῾Υποτύπωσις γιὰ 4η συνεχῆ χρονιά. ᾿Απευθύνεται στὰ σύγχρονα ἱερὰ κοινόβια, κελλία, μοναστικὲς ἀδελφότητες, καὶ ἡσυχαστήρια, γιὰ τὴν ἀντιμετώπισι τῶν δυσκολιῶν τοῦ τυπικοῦ, καθὼς ὅλα τὰ παλαιὰ μοναστηριακὰ τυπικὰ γράφτηκαν, ὅπως εἴδαμε, κατὰ τὸ παλαιὸ ἡμερολόγιο, ἐνῷ μετὰ τὴν διόρθωσι αὐτοῦ συχνὰ τυγχάνουν νέες περιπτώσεις, ἄγνωστες στὸ παρελθόν.

Τὸ ἔργο ἐνδιαφέρει ἐπίσης καὶ τοὺς μελετητὲς τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ τυπικοῦ γενικώτερα, καὶ καταρτίζεται ἀπὸ τὸν ὑποφαινόμενο.

῾Η «ΜΟΝΑΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΥΠΩΣΙΣ 2018» εἶναι ἀφιερωμένη στὴν ἱερὰ Μονὴ τοῦ ὁσίου Δαυὶδ Γέροντος Εὑβοίας.

῾Η ἔκδοσις περιλαμβάνει·
1) Πρόλογο·
2) Χρονολόγιον διαφόρων γεγονότων καὶ ἱδρύσεως ἱ. μονῶν·
3) Βασικὲς προϋποθέσεις Μοναστικῆς ῾Υποτυπώσεως·
4) Γενικὲς μοναστικὲς ὑποτυπώσεις (ἀγρυπνίας ἐν Κυριακῇ ἄνευ ἑορταζομένου ἁγίου, ἀγρυπνίας ἐν Κυριακῇ μετὰ ἑορταζομένου ἁγίου, δήλωσι τοῦ κτιτορικοῦ μνημοσύνου)
5) ᾿Αναλυτικὲς διατάξεις τυπικοῦ γιὰ κάθε ἡμέρα τοῦ ἔτους, ὅπου προβάλλεται μὲ ἰδιαίτερη ἔμφαση ἡ μοναστικὴ λειτουργικὴ παράδοσι, ἀναδεικνύεται ἡ ἀρχαιότητα πολλῶν σημερινῶν πράξεων καὶ σχολιάζονται καταλλήλως διάφορα χειρόγραφα. Τὸ κυρίως τυπικὸ συνοδεύουν πολλὲς σημειώσεις καὶ εἰδήσεις καθὼς καὶ πάνω ἀπὸ 200 ὑποσημειώσεις μὲ ποικίλο περιεχόμενο (τυπικολογικό, τελετουργικό, ὑμνολογικὸ κ.λπ.).
6) Τὰ διπλᾶ ἀναγνώσματα γιὰ τὶς λειτουργίες τοῦ ἔτους·
7) Σχόλια καὶ τυπικολογικὲς παρατηρήσεις.
Περιγράφονται ἀναλυτικῶς περίπου 40 ἀγρυπνίες, προβλέπεται ἡ δυνατότης τελέσεως ἄλλων 40 τοὐλάχιστον, προσφέρεται πλῆρες τυπικὸ γιὰ 20 ἑόρτιες ἀκολουθίες ἐκτὸς τῶν μηναίων, καὶ ὑπάρχουν γύρω στὶς 15 ὑμνολογικὲς ἀναπληρώσεις ἀκολουθιῶν.

᾿Ιδιαιτέρως σημειώθηκαν οἱ ἀγρυπνίες καὶ οἱ ἄλλες ἑόρτιες μνῆμες ἁγίων κατὰ τὴν μεγ. Σαρακοστὴ καὶ τὸ Πεντηκοστάριο.
Σημειώνονται ἐπίσης ὁ μικρὸς ἑσπερινὸς στὶς ἀγρυπνίες, διατάξεις ἀπὸ τὴν στουδιτικὴ καὶ τὴν ἀθωνικὴ παράδοση, ἡ τάξις τῶν ἑορτίων κολλύβων, ποικίλα σπάνια κοινωνικὰ, ἐλλείποντες ὕμνοι, λειτουργικὲς διευκρινίσεις, καὶ διάφορες χρήσιμες πληροφορίες. ᾿Επίσης διαχωρίζεται μὲ σαφήνεια ἡ μοναστηριακὴ ἀπὸ τὴν ἐνοριακὴ τάξη, ὥστε νὰ ἀποφεύγεται ἡ σύγχυση ποὺ παρατηρεῖται σὲ νεώτερα κείμενα.

Σημαντικὴ ἐνημέρωσις. ῾Η ἔκδοσις κυκλοφορεῖ σὲ λίαν περιωρισμένο ἀριθμὸ ἀντιτύπων καὶ οὐσιαστικὰ ἔχει ἤδη ἐξαντληθῆ. Ἂν τυχὸν κάποιοι ἐνδιαφέρονται, μήπως ὑπάρχῃ κάποιο ἀντίτυπο ὑπολειπόμενο, μποροῦν νὰ ζητήσουν πληροφορίες ἀπὸ τὸ βιβλιοπωλεῖον Νεκτάριος Δ. Παναγόπουλος, Χαβρίου 3 (Σύνταγμα), 10562 ᾿Αθῆναι, τηλ. & φὰξ 210.322.4819, e-mail: hi@npanagopoulos.gr

[Dionysios]

Διορθώσεις παροραμάτων

Εἰς ὡ ρ ι σ μ έ ν α ἀντίτυπα τῆς Μοναστικῆς ῾Υποτυπώσεως 2018 ἐκ τυπογραφικῆς ἀβλεψίας ἐτυπώθησαν τὰ κάτωθι παροράματα.

— Εἰς τὴν σελ. 107 εἰς τὴν λειτουργίαν ἀναγινώσκεται μόνον τὸ Εὐαγγέλιον τῆς Κυριακῆς (τὸ σημειωθὲν ἁγίου τινὸς διαγράφεται).

— ῾Η ἐντὸς ἀγκυλῶν σημείωσις τοῦ λυχνικοῦ τῆς σελ. 113 ἀνήκει εἰς τὸ λυχνικὸν τῆς σελ. 117.

— Εἰς τὴν σελ. 200 τῶν ἀναγνωσμάτων τοῦ ἀποστόλου προηγοῦν­ται τὰ ἀναγνώσματα τῆς ἡμέρας.

— Εἰς τὰς σελ. 437-438 κατὰ τὴν ἑορτὴν τελεῖται ἡ λειτουργία τοῦ ἱ. Χρυσοστόμου (καὶ οὐχὶ τοῦ Μ. Βασιλείου), εἰς δὲ τὸ Ἐξαιρέτως ψάλλεται ὁ εἱρμὸς τῆς θ΄ ᾠδῆς «Μεγάλυνον, ψυχή μου... Μυστήριον ξένον».

Παρακαλοῦνται οἱ ὁσιολογιώτατοι πατέρες τῶν ἱερῶν Μονῶν, οἱ σεβαστοὶ Κληρικοὶ καὶ οἱ λοιποὶ ἀναγνῶσται ὅπως προβῶσιν εἰς τὰς σχετικὰς διορθώσεις καὶ ἐνημερώσωσι τυχὸν ἄλλους ἐνδιαφερομένους.

Τυχὸν ἕτερα τυπογραφικὰ ἀβλεπτήματα ἐπαφίενται ὡσαύτως εἰς τὴν εὐμένειαν τῶν φιλακολούθων ἀναγνωστῶν.

Σημαντικὴ ἐνημέρωσις. ῾Η ἔκδοσις κυκλοφορεῖ σὲ λίαν περιωρισμένο ἀριθμὸ ἀντιτύπων καὶ οὐσιαστικὰ ἔχει ἤδη ἐξαντληθῆ. Ἂν τυχὸν κάποιοι ἐνδιαφέρονται, μήπως ὑπάρχῃ κάποιο ἀντίτυπο ὑπολειπόμενο, μποροῦν νὰ ζητήσουν πληροφορίες ἀπὸ τὸ βιβλιοπωλεῖον Νεκτάριος Δ. Παναγόπουλος, Χαβρίου 3 (Σύνταγμα), 10562 ᾿Αθῆναι, τηλ. & φὰξ 210.322.4819, e-mail: hi@npanagopoulos.gr