Σύστημα Τυπικοῦ

[Dionysios]

Στὴν «Συμβολὴ» τεῦχος 19, σ. 94 ἔγινε μία σύντομη βιβλιοπαρουσίασι τοῦ «Συστήματος Τυπικοῦ». παραθέτω τὸ κείμενο.

– Πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Παπαγιάννη, ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΥΠΙΚΟΥ τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν τοῦ ὅλου ἐνιαυτοῦ. καταρτισθὲν ἐπὶ τῇ βάσει τῆς τυπικῆς παραδόσεως τῆς ᾿Ορθοδόξου ᾿Ανατολικῆς ᾿Εκκλησίας. σχῆμα 21x28, σελίδες 732, ἔκδοσις Ἀποστολικῆς Διακονίας, Ἀθῆναι 2006.

῞Ενα μνημειῶδες ἔργο, ὅπου ὁ συγγραφεὺς μὲ πολὺ ὑπομονὴ καὶ ἀκρίβεια μέσα σὲ 1998 παραγράφους καταγράφει ὅλες τὶς περιπτώσεις τυπικοῦ μὲ τὸ παλαιὸ καὶ τὸ νέο ἡμερολόγιο. εἶναι τὸ τελειότερο καὶ πληρέστερο τυπικὸ ἀπὸ ὅλα ὅσα ἔχουν γραφῆ μέχρι σήμερα, παλαιὰ καὶ νέα. ὁ συντάκτης συγκρίνει, συμπληρώνει καὶ διορθώνει τὰ προηγούμενα τυπικά, ἐνῷ γιὰ κάποιες περιπτώσεις δὲν διστάζει νὰ παρουσιάσῃ τὶς δικές του σοβαρὲς προτάσεις γιὰ μία ὀρθολογικώτερη καὶ θεολογικώτερη τάξι. ὁ συγγραφεὺς κατώρθωσε νὰ δώσῃ ὄχι ἕναν ἀκόμη «τυφλοσούρτη» γιὰ τὸ πολύπαθο τυπικὸ τῆς ἐκκλησίας, ἀλλὰ ἕνα ἐργαλεῖο ποὺ διδάσκει στὸν ἀρχάριο τὶς βασικὲς ἀρχὲς τοῦ τυπικοῦ καὶ μυσταγωγεῖ τὸν μελετητὴ στὶς λεπτομέρειες τῆς λειτουργικῆς μας θεολογίας. εὐελπιστοῦμε ὅτι μὲ σωστὴ χρῆσι καὶ μελέτη ὁ πολύτιμος αὐτὸς τόμος θὰ συντελέσῃ στὴν ἀναβίωσι τῆς λειτουργικῆς εὐταξίας.

[dkalpakidis]

Στο Σύστημα Τυπικού του π. Κωνσταντίνου Παπαγιάννη έχουν γραφεί Αντίφωνα προς τιμήν Αγίων.
Πώς κρίνεται αυτήν την "πρωτοβουλία"; Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι προβλέπεται αυτό από το Τυπικόν Κωνσταντίνου Πρωτοψάλτου (α' έκδοσις μόνο).
Όμως κι ο Κωνσταντίνος ο Πρωτοψάλτης στις μετέπειτα εκδόσεις τα εγκαταλείπει.
Δεν αρκούν τα αρχαία αντίφωνα και τα Τυπικά μετά των Μακαρισμών;
έχουν τα αντίφωνα αυτά κάποια σχέση με το Τ.Αγ.Σ. το οποίο μνημονεύει ο συγγραφέας;

[Dionysios]

Δὲν εἶναι ἀσυνήθιστο τὸ φαινόμενο ὅσοι ἀσχολοῦνται μὲ τὸ τυπικὸν καὶ γενικώτερα μὲ τὴν λειτουργικὴ ζωὴ τῆς ἐκκλησίας νὰ ἐπισημαίνουν ἐλλείψεις ἢ σφάλματα καὶ νὰ προτείνουν τὴν κατὰ τὴν γνώμη τους καὶ τὶς ἔρευνές τους καλλιτέρα λύσι. ἔτσι ἄλλος προτείνει νέες ἀκολουθίες, ἄλλος νέα μεγαλυνάρια, ἄλλος νέους ὕμνους, ἄλλος νέα ἀντίφωνα γιὰ τὴν λειτουργία, ἄλλος μόνιμες μεταθέσεις μνημῶν ἁγίων, ἄλλος τὴν μερικὴ ἀλλαγὴ τῶν ἡμερομηνιῶν τελέσεως τῆς λειτουργίας τοῦ μεγάλου Βασιλείου, ἄλλος νέα θεομητορικὰ ἀναγνώσματα γιὰ εἰδικὴ χρῆσι, ἄλλος τὴν κατάργησι κάποιων ἀκολουθιῶν, ἄλλος τὴν σύντμησι ὡρισμένων ἀκολουθιῶν, καὶ πολλὰ παρόμοια. ὅλα αὐτὰ ἀποτελοῦν ἁπλῶς προσωπικὲς σκέψεις καὶ γνῶμες τῶν συντακτῶν τους, καὶ δὲν δημιουργοῦν προηγούμενο ἢ δεδικασμένο γιὰ τὸ τυπικὸ καὶ τὴν λειτουργική, ἐφόσον δὲν ἔχουν λάβει τὴν ἀναγνώρισι καὶ ἀποδοχὴ καὶ ἔγκρισι τῆς ἐκκλησίας μὲ σαφῆ καὶ ἐπίσημο τρόπο.

Θεωρῶ ὅτι δὲν εἶναι κάτι τὸ ἀρνητικὸ νὰ ὑπάρχουν τέτοιες προτάσεις καὶ σκέψεις καὶ ὅτι μπορεῖ νὰ ὠφελήσῃ τὰ λειτουργικά μας θέματα ὁ διάλογος μεταξὺ τῶν ἐρευνητῶν καὶ εἰδικῶν ἐπιστημόνων. ὅπως ἔχω γράψει ὅμως καὶ ἀλλοῦ, κάθε ἰδέα ἢ πρότασι ἑνὸς συγγραφέως δὲν πρέπει νὰ τὴν υἱοθετοῦμε στὴν λειτουργικὴ πρᾶξι, ἂν δὲν ὑπάρχῃ ἡ πρὸς τοῦτο σαφὴς ἄδεια καὶ ἔγκρισι τῆς οἰκείας ἐκκλησιαστικῆς ἀρχῆς. ἑπομένως ἡ ἐνδεδειγμένη στάσι σὲ τέτοιες προτάσεις πρέπει νὰ εἶναι πάντοτε ἐπιφυλακτικὴ καὶ συντηρητική. δὲν χρειάζονται βιασύνες καὶ ἐνθουσιασμοί.

Τὰ νέα ἀντίφωνα ποὺ προτείνει ὁ σοφὸς καὶ κατὰ πάντα σεβαστὸς συντάκτης τοῦ Συστήματος Τυπικοῦ ἀνήκουν στὴν κατηγορία τῶν προσωπικῶν γνωμῶν καὶ ἀπόψεων. δὲν ἔχουν λάβει τὴν ἀποδοχὴ καὶ ἔγκρισι τῆς ἐκκλησίας, ὅπως σαφῶς φαίνεται ἀπὸ τὸ ὅτι αὐτὰ τὰ καινοφανῆ ἀντίφωνα δὲν περιελήφθησαν στὸ νέον «᾿Εγκόλπιον ἀναγνώστου καὶ ψάλτου» τῆς ᾿Αποστολικῆς Διακονίας, τὸ ὁποῖον ἐπίσης ἐπεμελήθη ὁ π. Κωνσταντῖνος Παπαγιάννης.

῾Η ἀναφορὰ στὴν α΄ ἔκδοσι τοῦ Τυπικοῦ Κωνσταντίνου Πρωτοψάλτου (1838), ὅπου ἐμφανίστηκε πρὸς στιγμὴν παρόμοια πρότασις ἀντιφώνων, δὲν εἶναι ἐπαρκὴς δικαιολόγησι καὶ ἐπιχείρημα ὑπὲρ τῶν νέων ἀντιφώνων, διότι καὶ ὅσα εἶχαν γραφῆ τότε στὸ Τυπικὸν τοῦ 1838 ἦσαν προσωπικὲς σκέψεις καὶ γνῶμες, ὁπότε «δὲν δημιουργοῦν προηγούμενο ἢ δεδικασμένο γιὰ τὸ τυπικὸ καὶ τὴν λειτουργική», ὅπως ἔγραψα μόλις προηγουμένως. μάλιστα σὲ σχετικὴ διδακτορικὴ διατριβὴ ἔχει ἐπισημανθῆ τὸ ἄτοπον ἐκείνων τῶν ἀντιφώνων.

[dkalpakidis]

Τὰ νέα ἀντίφωνα ποὺ προτείνει ὁ σοφὸς καὶ κατὰ πάντα σεβαστὸς συντάκτης τοῦ Συστήματος Τυπικοῦ ἀνήκουν στὴν κατηγορία τῶν προσωπικῶν γνωμῶν καὶ ἀπόψεων. δὲν ἔχουν λάβει τὴν ἀποδοχὴ καὶ ἔγκρισι τῆς ἐκκλησίας, ὅπως σαφῶς φαίνεται ἀπὸ τὸ ὅτι αὐτὰ τὰ καινοφανῆ ἀντίφωνα δὲν περιελήφθησαν στὸ νέον «᾿Εγκόλπιον ἀναγνώστου καὶ ψάλτου» τῆς ᾿Αποστολικῆς Διακονίας, τὸ ὁποῖον ἐπίσης ἐπεμελήθη ὁ π. Κωνσταντῖνος Παπαγιάννης.

Ευχαριστώ για την απάντηση.
Στο Νέο Εγκόλπιον περιλαμβάνονται βέβαια εκτός των συνηθισμένων Αντιφώνων (εννοώ και των Δεσποτικών Εορτών) και τα υπό του Τ.Μ.Ε. (κι όχι μόνο) προβλεπόμενα των Θεομητορικών εορτών αλλά και κάποια άλλα (Α' και Γ' Κυριακής Νηστειών, Περιτομής).

[Dionysios]

[Σημείωσις διαχειριστοῦ]
Ξέρω ὅτι πολλὲς φορὲρς εἶναι δύσκολος ὁ διαχωρισμὸς τῶν θεμάτων καὶ ὅτι τὸ ἕνα θέμα φέρνει τὸ ἄλλο. εἰδικῶς γιὰ τὰ λειτουργικὰ ζητήματα ἔχω γράψει καὶ παλαιότερον ὅτι ὅσο κι ἂν ἐπιδιώκωμε νὰ τὰ διαχωρίσωμε, στὴν πραγματικότητα εἶναι θαυμαστῶς ἀλληλοπεριχωρούμενα. ὅμως ἐδῶ τὸ τελευταῖο μήνυμα τοῦ φίλου Δημητρίου Καλπακίδη ἔθετε ἕνα ἐρώτημα ἐνδιαφέρον μὲν καὶ ἐξ ἀξ ἀφορμῆς τῆς παρούσης συζητήσεως ἀλλὰ ἐκτὸς θεματολογίας. γι᾿ αὐτὸ μετέφερα τὸ ἐρώτημά του σὲ νέο θέμα ἐδῶ viewtopic.php?f=194&t=245.