symbole.gr

«῾῾φῶς οἰκῶν ἀπρόσιτον᾿᾿...ἀπρόσιτον δὲ ἐκεῖνο λέγεται, ὅ μηδὲ τὴν ἀρχὴν ζητηθῆναι δύνατόν» (ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου (+ 407) λόγος γ’ Περὶ ἀκαταλήπτου § 1 ἔκδ. Ε. Π. Ε. τ. 35 σ. 86).

«εἶτα τηλαυγέστερον λάμψας ὡς ἠθέλησε, δι’ ὑπερέχουσαν φανότητα τοῖς τῶν ἀποστόλων ὀφθαλμοῖς ἀόρατος ὑπῆρχεν, ὥσπερ εἰς φωτεινὴν νεφέλην εἰσελθών» (ἁγίου Γρηγορίου τοῦ παλαμᾶ (+ 1359) ὁμιλία λε’ Εἰς τὴν μεταμόρφωσιν § 11 ἔκδ. Ε. Π. Ε. τ. 10 σ. 396· βλ. Μτ. ιζ’ 5-8).

«Κατὰ τὴν μεταμόρφωσιν...φῶς ἀναστάσεως. Διὰ τῆς ἐλεύσεως τοῦ φωτὸς τούτου τὸ πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου εἰσάγεται εἰς τὴν σφαῖραν ὅπου δὲν ὑπάρχει θάνατος» (γέροντος Σωφρονίου Σαχάρωφ Ὀψόμεθα τὸν Θεὸν καθώς ἐστι σ. 279-280).

Στὶς 6 Αὐγούστου τὸ ἀπόγευμα, ὅταν ἀκριβῶς οἱ κοπέλες παραγυμνώνουν τὰ μέλη τους γιὰ νὰ ἑλκύσουν τοὺς ἄνδρες, ἡ ἐκκλησία ψάλλει «Τῆς Θεότητός σου Χριστέ, ἀμυδρὰν αὐγὴν παραγυμνώσας, τοῖς συναναβᾶσί σοι ἐπὶ τοῦ ὄρους, τῆς ὑπερκοσμίου σου δόξης ἐποίησας κοινωνούς· ὅθεν ἐνθεαστικῶς ἐκραύγαζον· Καλὸν ἐστιν ἡμᾶς ὧδε εἶναι...».

Κατεμήνυον τὴν ἔξοδον τὴν ἐν σταυρῷ σου ἐν Θαβὼρ παρόντες
ὁ ἐν πυρί σε καὶ βάτῳ πάλαι προκατιδὼν Μωσῆς
καὶ ὁ μετάρσιος δίφρῳ ἐν πυρίνῳ Ἠλίας, Χριστέ.
(ᾠδὴ 4η α΄ κανόνος, τροπάριον 4ον)

Ἐγέρθητε, οἱ νωθεῖς, μὴ πάντοτε χαμερπεῖς,
οἱ συγκάμπτοντες εἰς γῆν τὴν ψυχήν μου λογισμοί,
ἐπάρθητε καὶ ἄρθητε εἰς ὕψος θείας ἀναβάσεως,
προσδράμωμεν Πέτρῳ καὶ τοῖς Ζεβεδαίου
καὶ ἅμα ἐκείνοις τὸ θαβώριον ὄρος προφθάσωμεν,
ἵνα ἴδωμεν σὺν αὐτοῖς τὴν δόξαν τοῦ Θεοῦ ἡμῶν,
φωνῆς δὲ ἀκούσωμεν, ἧς περ ἄνωθεν ἤκουσαν,
καὶ ἐκήρυξαν τοῦ Πατρὸς τὸ ἀπαύγασμα.
(ὁ οἶκος τῆς ἑορτῆς)

Ἔθελξας πόθῳ με, Χριστέ,
καὶ ἠλλοίωσας τῷ θείῳ σου ἔρωτι,
ἀλλὰ κατάφλεξον πυρὶ ἀύλῳ τὰς ἁμαρτίας μου
καὶ ἐμπλησθῆναι τῆς ἐν σοὶ τρυφῆς καταξίωσον,
ἵνα τὰς δύο σκιρτῶν μεγαλύνω, ἀγαθέ, παρουσίας σου.
(9η ᾠδὴ β΄ κανόνος, τελευταῖον τροπάριον)

— ῾Η ἑορτὴ τῆς μεταμορφώσεως ἔχει στενοτάτην σχέσιν μὲ τὴν σταύρωσιν τοῦ Κυρίου ὄχι μόνον χρονικῶς, ἀλλὰ καὶ νοηματικῶς καὶ θεολογικῶς. ἡ δόξα τοῦ σταυροῦ ἔλαμψεν ἐν τῷ θαβωρίῳ ὄρει.
— ῾Η μετοχὴ τοῦ πιστοῦ εἰς τὸ θεῖον καὶ ἱερὸν μυστήριον τῆς λειτουργίας εἶναι μετοχὴ εἰς τὴν προσωπικήν του μεταμόρφωσιν διὰ τῆς τοῦ ἀκτίστου φωτὸς τοῦ ἐν τριάδι θεοῦ ἡμῶν μεθέξεως.

(ἐκ μεταφορᾶς ἀπὸ ἐδῶ)

Ὁ σταυρώσιμος χαρακτήρας ἀποτελεῖ πλαίσιο τῆς ἑορτῆς («ἔλαμψε τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ὡς ὁ ἥλιος...μέλλει πάσχειν» (Μτ. ιζ’ 2, 12), «Πρὸ τοῦ σοῦ σταυροῦ Κύριε...ἵνα θεωρήσαντες τὰ θαυμάσιά σου, μὴ δειλιάσωσι τὰ παθήματά σου· ἅ προσκυνῆσαι ἡμᾶς ἐν εἰρήνῃ καταξίωσον», «Ἐπὶ τοῦ ὄρους μετεμορφώθης...ἵνα ὅταν σὲ ἴδωσι σταυρούμενον...κηρύξωσιν, ὅτι σὺ ὑπάρχεις ἀληθῶς τοῦ Πατρὸς τὸ ἀπαύγασμα»), ἀναδεικνύοντας τὴν οἰκονομία τῆς ἀγάπης καὶ τὴν διὰ ταπεινώσεως ὕψωσιν. Κατὰ τὴν ἑορτὴ τῆς δόξης ὑμνεῖται ἡ Ὕψωσις τῆς ἀτιμίας, τοῦ σωτηρίου πάθους. Τὸ «λάμψας ἐν τῷ Σταυρῷ» τοῦ θεοτοκίου τοῦ ἀναστασίμου ἀπολυτικίου τοῦ πλ. β’ ἤχου εἶναι ἕνας ἐπιπλέον σύνδεσμος τῆς Ὕψωσης μὲ τὴν Μεταμόρφωση («λάμψαι καὶ ὑμῖν τοῖς ἁμαρτωλοῖς» (τυπικὸν ἁγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως ι' αἰ. ἔκδ. J. Matoes τ. 1 σ. 360)).

Ἡ ἡμέρα τῆς μεταμορφώσεως 6 Αὐγούστου «δορυφορεῖται» ἀπὸ τὶς μνῆμες τῶν παρασταθέντων σὲ αὐτὴ προφητῶν Ἠλία 20 Ἰουλίου καὶ Μωυσῆ 4 Σεπτεμβρίου.

Ἡ Μεταμόρφωσις ἔγινε νύκτα

(«ὁ δὲ Πέτρος καὶ οἱ σὺν αὐτῷ ἦσαν βεβαρημένοι ὕπνῳ· διαγρηγορήσαντες δὲ...Ἐγένετο δὲ ἐν τῇ ἑξῆς ἡμέρᾳ κατελθόντων αὐτῶν ἀπὸ τοῦ ὄρους» (Λκ. θ’ 32, 37)).