Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Β Α Ϊ Ω Ν
Ο Αρχιερεύς ποιεί την είσοδόν του εις το Κοντάκιον, περιβεβλημένος τον Μανδύαν αυτού και κρατών Αρχιερατικήν Ράβδον ( Πατερίτσαν ). Ευλογεί τον λαόν των Χορών ψαλλόντων το «Εις πολλά έτη» και ανέρχεται εις τον Θρόνον.
Ψάλλει τας Καταβασίας ( αύτη εστίν καινοτομία της Ελλαδικής Εκκλησίας, διότι ως προεγράφη αλλαχού, ουδέποτε επιτρέπεται να ψάλλει χοροστατών Αρχιερεύς και δή τας Καταβασίας, αίτινες αποτελούν αναντίρρητον δικαίωμα του Πρωτοψάλτου ) και την Θ΄ Ωδήν.
Μετά ταύτην, περιβληθείς Επιτραχήλιον και Ωμοφόριον, αναγινώσκει την Ευχήν των Βαϊων. Ακολούθως, παραδίδει τα άμφια εις τους Διακόνους και κατά την συνήθη Τάξιν, λαμβάνει «Καιρόν» μετά το «Αινείτε» των Αίνων, του Δεξιού Χορού ψάλλοντος το «Τον Δεσπότην και Αρχιερέα», ευλογεί τον λαόν ως έχει προαναφερθεί και εισέρχεται εις το Άγιον Βήμα, ακολουθών την συνήθη Διάταξιν της Θείας Λειτουργίας.
Ε Ι Σ Τ Ο Υ Σ Ν Υ Μ Φ Ι Ο Υ Σ
Ο Αρχιερεύς, εισέρχεται εις τον Ναόν, πρό της ενάρξεως της Ακολουθίας, έρχεται εις το μέσον του Σολέα, ευλογεί τον λαόν ως συνήθως, των Χορών ψαλλόντων το «Εις πολλά έτη» και χοροστατεί από το Παραθρόνιον, άνευ Μανδύου, φέρων Σταυρόν και Χαζράνιον.
Ο Ιερεύς, λαβών « Καιρόν », ποιείται την έναρξιν της Ακολουθίας.
Κατά την διάρκειαν αυτής, ο Αρχιερεύς, λέγει τα του Προεστώτος, ήτοι : το « Βασιλεύ Ουράνιε », τον « Εξάψαλμον », τον « Ν΄. Ψαλμόν », το « Σοί δόξα πρέπει… », το « Αγαθόν το εξομολογείσθαι… » και το « Επουράνιε Βασιλεύ… » και το « Στερεώσαι…».
Ψάλλει το « Εξαποστειλάριον ».
Εις το « Αινείτε » που ψάλλεται αργόν και συγκεκριμένως εις το δεύτερον « αινείτε », κατέρχεται από του Παραθρόνιον και ασπάζεται την Εικόνα του Νυμφίου.
Εις το τέλος, ευλογεί δια της δεξιάς αυτού χειρός, των Χορών ψαλλόντων το « Εις πολλά έτη », την κατάληξιν του οποίου ( Δέσποτα ), λαμβάνει ο Αριστερός Χορός, διά να συνεχίσει ο Δεξιός, με τα Ιδιόμελα των Αίνων.
Ευλογεί τον λαόν πρό του Ιερού Ευαγγελίου.
Μ Ε Γ Α Λ Η Π Ε Μ Π Τ Η ( Π Ρ Ω Ϊ Α )
Ο Αρχιερεύς, προσέρχεται εις τον Ναόν, πρό της ενάρξεως του Εσπερινού και χοροστατεί από τον Θρόνον, με Μανδύαν, Σταυρόν εις το στήθος και Αρχιερατικήν Ράβδον
( Πατερίτσαν ), .
Η Είσοδος εις τον Ναόν, γίνεται ως συνήθως.
Απαγγέλλει τον « Προοιμιακόν », ψάλλει το « Φώς ιλαρόν », αναγινώσκει τα Αναγνώσματα και απευθύνει προς τον λαόν, πάσας τας ευλογίας.
Εις το Ευαγγέλιον, αποκαλύπτει το Επανωκαλύμμαυχον.
Εις την Μεγάλην Είσοδον, κατέρχεται από τον Θρόνον.
Απαγγέλλει το « Πιστεύω… », το « Πάτερ ημών… » και τα « Ειρήνη πάσι », ευλογών διά της χειρός.
Κατέρχεται εις το « Σε υμνούμεν », εις το « Χάριτι και οικτιρμοίς » και εις το « Μετά φόβου ».
Λέγει το « Σώσον ο Θεός τον λαόν σου » και ανερχόμενος εις τον Θρόνον, φορεί εκ νέου το Επανωκαλύμμαυχον.
Λέγει το « Ευλογία Κυρίου » και εις την Απόλυσιν, την οποίαν ποιεί ο Ιερεύς, ευλογεί με τον Σταυρόν, των Χορών ψαλλόντων « Τον Δεσπότην και Αρχιερέα ».
Μοιράζει το Αντίδωρον, από τας βαθμίδας του Θρόνου, ως συνήθως.
Οι Χοροί, ουδέν ψάλλουν κατά την ώραν της διανομής του Αντιδώρου.
Εάν πρόκειται να Ιερουργήσει, λαμβάνει « Καιρόν » πρό της ενάρξεως του Εσπερινού και εισελθών εις το Άγιον Βήμα, ενδύεται την Αρχιερατικήν αυτού Στολήν και εξέρχεται εις τον Θρόνον.
Μετά ταύτα ο Ιερεύς, λαμβάνει « Καιρόν » υπό του Αρχιερέως και άρχεται η Ακολουθία.
Εις το « Φώς ιλαρόν », εισέρχεται εις το Άγιον Βήμα και εφεξής, τελεί τα της Θείας Λειτουργίας του Μεγάλου Βασιλείου, κατά την συνήθη Τάξιν.
Μ Ε Γ Α Λ Η Π Ε Μ Π Τ Η ( Ε Σ Π Ε Ρ Α Σ )
Ο Αρχιερεύς, εισέρχεται εις τον Ναόν, πρό της ενάρξεως της Ακολουθίας και χοροστατεί με Μανδύαν, Σταυρός επί του στήθους και Αρχιερατικήν Ράβδον ( Πατερίτσαν ), από τον Θρόνον.
Η Είσοδος, γίνεται ως συνήθως.
Λέγει το « Βασιλεύ Ουράνιε », τον « Εξάψαλμον », τον « Ν΄. Ψαλμόν », την « Δοξολογίαν » και το « Αγαθόν το εξομολογείσθαι ».
Εις το Β΄. « Ότε οι ένδοξοι Μαθηταί », εξέρχονται οι Διάκονοι μετά Δικηροτρικήρων και ίστανται εκατέρωθεν του Θρόνου.
Αρχομένου του Γ΄. « Ότε οι ένδοξοι Μαθηταί », ο Αρχιερεύς, συνοδευόμενος υπό των Διακόνων, εισέρχεται εις το Άγιον Βήμα, ενδύεται Ωμοφόριον και Επιτραχήλιον και έμπροσθεν της Ωραίας Πύλης, αναγιγνώσκει το Α΄. Ευαγγέλιον της Διαθήκης, των δύο Διακόνων, ισταμένων εκατέρωθεν αυτού. Εις το τέλος, ευλογεί με το Τρικέριον, των Χορών ψαλλόντων το « Εις πολλά έτη », σύντομον.
Εν συνεχεία, απεκδύεται το Ωμοφόριον και το Επιτραχήλιον και με την συνοδείαν των Διακόνων, ανέρχεται εις τον Θρόνον, ενώ οι Χοροί, ψάλλουσι τα « Αντίφωνα ».
Τα λοιπά Ευαγγέλια, αναγινώσκονται υπό των Ιερέων, κατά την σειράν Οφφικίων και πρεσβειών.
Ψάλλει το « Εξαποστειλάριον ».
Εις την περιφοράν του Σταυρού, κατέρχεται του Θρόνου και ίσταται έμπροσθεν των βαθμίδων αυτού. Δεν ασπάζεται τον Σταυρόν, αλλά μετά την στήριξίν του εις τον Σολέα, ανέρχεται εις τον Θρόνον.
Εις το « Αινείτε » που ψάλλεται αργόν και συγκεκριμένως εις το δεύτερον « αινείτε », κατέρχεται από τον Θρόνον και ασπάζεται τον Σταυρόν.
Εις το τέλος, ευλογεί τον λαόν διά της χειρός αυτού, των Χορών ψαλλόντων το « Εις πολλά έτη » και ανέρχεται πάλιν εις τον Θρόνον.
Το ΙΒ΄. Ευαγγέλιον, το οποίον αναγινώσκεται υπό του Διακόνου, όστις ψαλλομένου του « Και νύν » των Αποστίχων, έρχεται μετά του Ιερού Ευαγγελίου εις τον Θρόνον, αιτήσας δε και λαβών ευλογίαν παρά του Αρχιερέως, κατά την εν τη Θεία Λειτουργία Τάξιν, επανέρχεται εις το Άγιον Βήμα και εκείθεν, μεταβαίνει εις τον Άμβωνα, οπόθεν αναγινώσκει το Ευαγγέλιον.
Μετά το τέλος του Ευαγγελίου, ο Αρχιερεύς, ευλογεί τον λαόν διά του Σταυρού και ψάλλεται αργόν το « Εις πολλά έτη » του Ευαγγελίου ». Ο δε Διάκονος, κατελθών του Άμβωνος, φέρει το Ιερόν Ευαγγέλιον εις τον Αρχιερέα προς ασπασμόν, ασπασάμενος δε την χείρα του Αρχιερέως, εισέρχεται εις το Άγιον Βήμα.
Εις την Απόλυσιν που ποιεί ο Ιερεύς, ευλογεί και πάλιν διά του Σταυρού, των Χορών ψαλλόντων το « Τον Δεσπότην και Αρχιερέα ».
Μ Ε Γ Α Λ Η Π Α Ρ Α Σ Κ Ε Υ Η ( Π Ρ Ω Ϊ Α )
Ο Αρχιερεύς, εισέρχεται εις τον Ναόν, πρό της ενάρξεως της Ακολουθίας.
Η Είσοδος πραγματοποιείται ως συνήθως, των Χορών ψαλλόντων το « Εις πολλά έτη », χαμηλοφώνως. Εν συνεχεία, ανέρχεται και χοροστατεί από τον Θρόνο, με Μανδύαν, Σταυρόν και Αρχιερατικήν Ράβδον ( Πατερίτσαν ).
Άρχονται αι Μεγάλαι Ώραι και ο Αρχιερεύς, απαγγέλλει το « Βασιλεύ Ουράνιε » και τας διαφόρους Ευχάς, εις το τέλος κάθε Ώρας.
Εις τον Εσπερινόν, λέγει τον « Προοιμιακόν », ψάλλει το « Φώς ιλαρόν », αναγινώσκει τα Αναγνώσματα, το « Καταξίωσον », λέγει το « Ειρήνη πάσι ».
Το Ευαγγέλιον, αναγινώσκεται υπό του Διακόνου, όστις ποιεί ως προεγράφη ανωτέρω, διά το ΙΒ΄. Ευαγγέλιον της Ακολουθίας των Αγίων Παθών.
Εις την Περιφοράν του Σώματος του Χριστού, κατέρχεται από τον Θρόνον και ίσταται έμπροσθεν των βαθμίδων αυτού.
Εις το « Σε τον αναβαλλόμενον », προσκυνεί τον Επιτάφιον και το Ιερόν Ευαγγέλιον, ευλογεί τον λαόν διά της χειρός αυτού, των Χορών ποιούντων σχήμα προς αυτόν ( ήτοι, άνευ του
« Εις πολλά έτη » διά την θανήν του Κυρίου ) και ανέρχεται εις τον Θρόνον.
Λέγει το « Νύν απολύεις ».
Εις την Απόλυσιν που ποιεί ο Ιερεύς, ευλογεί από τον Θρόνον διά του Σταυρού, των Χορών επισφραγιζόντων την Απόλυσιν διά του « Αμήν », αποκλειομένου του « Τον Δεσπότην και Αρχιερέα » .
Μ Ε Γ Α Λ Η Π Α Ρ Α Σ Κ Ε Υ Η ( Ε Σ Π Ε Ρ Α Σ )
Ο Αρχιερεύς, εισέρχεται εις τον Ναόν, πρό της ενάρξεως της Ακολουθίας.
Η Είσοδος πραγματοποιείται ως συνήθως, των Χορών ποιούντων σχήμα ( άνευ του « Εις πολλά έτη » διά τους προαναφερομένους λόγους ) και χοροστατεί από τον Θρόνον, με Μανδύαν, Σταυρόν και Αρχιερατικήν Ράβδον ( Πατερίτσαν ).
Λέγει το « Βασιλεύ Ουράνιε », τον « Προοιμιακόν » και τον « Ν΄. Ψαλμόν ».
Εις τα « Καθίσματα », λαμβάνουσι « Καιρόν » παρά του Αρχιερέως οι Διάκονοι και εισελθόντες εις το Άγιον Βήμα, ενδύονται τας στολάς αυτών και εξελθόντες, ίστανται εκατέρωθεν του Θρόνου, φέρον-τες Δικηριτρίκηρα.
Εις την Δ΄. Ωδήν, εισέρχεται εις το Άγιον Βήμα συνοδεία των Διακόνων και ενδύεται την Αρχιερατικήν του Στολήν. Ομοίως και οι Ιερείς, λαβόντες « Καιρόν » υπό του Αρχιερέως, ενδύονται τας Ιερατικάς στολάς αυτών.
Μετά την Θ΄. Ωδήν ( εις τα « Εγκώμια » ), ο Αρχιερεύς, εξέρχεται εκ της Ωραίας Πύλης και θυμιά τον Επιτάφιον, ψάλλων το « Η ζωή εν τάφω », τας Εικόνας του Τέμπλου και τον λαόν περιερχόμενος τον Ναόν συνοδεία των Διακόνων πάντοτε. Τελειώνοντας, παραδίδει το θυμιατόν και ανέρχεται εις τον Θρόνον.
Λέγει τας Εκφωνήσεις των Μικρών Συναπτών και εις τας τρείς Στάσεις των Εγκωμίων. Κατέρχεται εις το « Έρραναν τον τάφον », που το ψάλλει ο ίδιος, ραίνει τον Επιτάφιον με ροδόσταγμα και άνθη και ανέρχεται εκ νέου εις τον Θρόνον.
Εάν το επιθυμεί, ψάλλει το « Άγιος Κύριος ο Θεός ημών ».
Εις το « Αινείτε » που ψάλλεται αργόν και συγκεκριμένως εις το δεύτερον « αινείτε », κατέρχεται από τον Θρόνον και ασπάζεται τον Επιτάφιον. Εις το τέλος, ΔΕΝ ευλογεί τον λαόν και ανέρχεται εκ νέου εις τον Θρόνον.
Εις το τέλος της Δοξολογίας εις το Ασματικόν, πραγματοποιείται η Έξοδος του Επιταφίου, δια την κεκανονισμένην περιφοράν και ο Αρχιερεύς, προηγείται αυτού.
Εις την επάνοδον εις τον Ναόν, έμπροσθεν της Ωραίας Πύλης, εκφωνεί : « Πρόσχωμεν. Σοφία. Ειρήνη πάσι » και εισέρχεται εις το Άγιον Βήμα, ψάλλοντας τα Απολυτίκια, πραγματοποιών τρείς γύρους κύκλωθεν της Αγίας Τραπέζης θυμιών τον Επιτάφιον και βοηθού-μενος υπό των Ιερέων, τοποθετεί εις το « κηδεύσας απέθετο », το Σώμα επί της Αγίας Τραπέζης.
Ο Αρχιερεύς, αναγιγνώσκει το Ευαγγέλιον έμπροσθεν της Ωραίας Πύλης. Περαίρων, ευλογεί με το Τρικέριον τον λαόν, των Χορών ψαλλόντων το « Εις πολλά έτη ».
Την Απόλυσιν, πραγματοποιεί ο ίδιος ο Αρχιερεύς, έμπροσθεν της Ωραίας Πύλης, των Χορών απαντόντων εις το « Δι’ ευχών » διά του « Αμήν », αποκλειομένου παντελώς, του « Τον Δεσπότην και Αρχιερέα ».
Μ Ε Γ Α Σ Α Β Β Α Τ Ο Ν ( Π Ρ Ω Ι Α )
Ο Αρχιερεύς, χοροστατεί από του Θρόνου, με Μανδύαν, Εγκόλπιον και Αρχιερατικήν Ράβδον ( Πατερίτσαν ).
Απαγγέλλει τον « Προοιμιακόν », ψάλλει το « Φώς ιλαρόν », αναγιγνώσκει τα Αναγνώσματα και απαγγέλλει τους Στίχους εις τα « Τον Κύριον υμνείτε ».
Επίσης, απαγγέλλει το « Πιστεύω », λέγει τα « Ειρήνη πάσι », το « Πάτερ ημών », το « Σώσον ο Θεός τον λαόν σου » και το « Ευλογία Κυρίου ».
Ευθύς μετά το Ανάγνωσμα του Αποστόλου, αντί Αλληλουϊαρίου, ο Αρχιερεύς, άρχεται του « Ανάστα ο Θεός », ραίνων διά φύλλων δάφνης, όλον τον Ναόν, συνοδευόμενος υπό των Διακόνων, και επανέρχεται εις τον Θρόνον.
Εις το Ευαγγέλιον, αποκαλύπτει το Επανωκαλύμμαυχον και το φορεί εκ νέου, μετά την Οπισθάμβωνον Ευχήν.
Κατέρχεται του Θρόνου εις την Μεγάλην Είσοδον, εις το « Σε υμνούμεν », εις το « Χάριτι και οικτιρμοίς » και εις το « Μετά φόβου ».
Ο Ιερεύς ποιεί την Απόλυσιν και ο Αρχιερεύς, ευλογεί τον λαόν από του Θρόνου διά του Σταυρού, των Χορών ψαλλόντων το « Τον Δεσπότην και Αρχιερέα ».
Διανέμει το Αντίδωρον από τας βαθμίδας του Θρόνου, ενώ οι Χοροί σιωπούν.
Π Α Ν Ν Υ Χ Ι Σ - Α Κ Ο Λ Ο Υ Θ Ι Α Τ Ο Υ Π Α Σ Χ Α
Ο Αρχιερεύς, εισέρχεται εις τον Ναόν, πρό της ενάρξεως της Ακολουθίας.
Η Είσοδος πραγματοποιείται ως συνήθως, ανέρχεται εις τον Θρόνον και χοροστατεί με Μανδύαν, Σταυρόν και Αρχιερατικήν Ράβδον ( Πατερίτσαν ).
Ευλογήσαντος του Ιερέως, λέγει το « Βασιλεύ Ουράνιε ».
Ο Αναγνώστης το Τρισάγιον κ. λ. π. και ο Αρχιερεύς, τον Ν΄. Ψαλμόν.
Με το πέρας αυτού, άρχεται ο Κανών « Κύματι θαλάσσης ».
Εις την Δ΄. Ωδήν, εξέρχονται οι Διάκονοι ενδεδυμένοι, μετά Δικηροτρικήρων και ο Αρχιερεύς, λαμβάνει « Καιρόν » διά την Θείαν Λειτουργίαν.
Εισέρχεται εις το Άγιον Βήμα και ενδύεται την Αρχιερατικήν του Στολήν.
Μετά την Απόλυσιν της Παννυχίδος, η οποία τελείται υπό του Ιερέως, ψάλλει το « Δεύτε λάβετε φώς ».
Αναγινώσκει το Ευαγγέλιον της Αναστάσεως, εκφωνεί το « Δόξα τη Αγία και Ομοουσίω…» και ψάλλει το « Χριστός ανέστη » και απαγ-γέλλει τους στίχους αυτού.
Μετά τα « Ειρηνικά », τα οποία εκφωνεί ο Διάκονος, λέγει την Εκφώνησιν « Ότι πρέπει Σοί πάσα δόξα…» και άρχεται του Αναστασίμου Κανόνος.
Μετά την ΣΤ΄. Ωδήν και το Συναξάριον, λέγει πρώτος αυτός, το « Ανάστασιν Χριστού θεασάμενοι » και ακολουθούν οι Χοροί ανά μίαν φοράν.
Ούτος επίσης, αναγινώσκει πρό του « Μετά φόβου…» τον Κατηχη-τικόν Λόγον του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου.
Ε Σ Π Ε Ρ Ι Ν Ο Σ Τ Η Σ Α Γ Α Π Η Σ
Εάν το Επισκοπείον, ευρίσκεται πλησίον του Ναού, πρό της ενάρξεως του Εσπερινού, προσέρχονται οι Ιερείς, οι Διάκονοι και οι Χοροί των Ψαλτών εις αυτό, ένθα λαβόντες
« Καιρόν » παρά του Αρχιερέως, ενδύονται τας στολάς αυτών.
Ακολούθως, ενδύεται και ο Αρχιερεύς, των Χορών ψαλλόντων το Δοξαστικόν « Αναστάσεως ημέρα », εις αργόν Μέλος.
Μετά τούτο, κατέρχονται εν πομπή εις τον Ναόν, των Χορών ψαλλόντων το « Χριστός ανέστη » αργόν και του Αρχιερέως, κρατούντος Αρχιερατικήν Ράβδον ( Πατερίτσαν ) και το Ιερόν Ευαγγέλιον.
Εάν το Επισκοπείον ευρίσκεται μακράν του Ναού και η ανωτέρω τελετή, καθίσταται αδύνατος, ο Αρχιερεύς, προσέρχεται εις τον Ναόν ενωρίς, με την συνήθη διαδικασίαν της εισόδου.
Ακολούθως, εισέρχεται εις το Άγιον Βήμα, όπου ευθύς αμέσως, ενδύεται την Αρχιερατικήν αυτού Στολήν, λαμβάνει το θυμιατόν και εκφωνεί « Δόξα τη Αγία και Ομοουσίω…».
Εν συνεχεία, ψάλλει το « Χριστός ανέστη » μετά των στίχων αυτού, θυμιών κύκλω την Αγίαν Τράπεζαν.
Μετά τα « Ειρηνικά », ο Αρχιερεύς, λέγει την Εκφώνησιν « Ότι πρέπει Σοί πάσα δόξα…» και άρχονται οι Χοροί ψάλλοντες τα Κεκραγάρια και τα Εσπέρια.
Εις το « Κατευθυνθήτω », ο ίδιος ο Αρχιερεύς, θυμιά τας Εικόνας του Τέμπλου και τον λαόν, προπορευομένων των Διακόνων μετά Δικηροτρικήρων.
Μετά το πέρας της θυμιάσεως, παραδίδει το θυμιατόν εις τους Διακόνους και ανέρχεται εις τον Θρόνον.
Ψαλλομένου του Προκειμένου « Τις Θεός Μέγας…», εισέρχεται εις το Άγιον Βήμα και αναγινώσκει από της Ωραίας Πύλης, το Ευαγγέλιον « Ούσης οψίας…» κατά περιόδους.
Τούτον, επαναλαμβάνεται υπό των Ιερέων και Διακόνων, εις διαφόρους γλώσσας.
Μετά το Ευαγγέλιον, παραμένει εις το Άγιον Βήμα, έμπροσθεν της Αγίας Τραπέζης και απαγγέλλει τας Εκφωνήσεις, απαγγέλλει το « Καταξίωσον Κύριε », μέχρι και το « Είη το κράτος…» ( εννοείται και την Ευχήν της Κεφαλοκλισίας, ως ο τελών την Ακολουθίαν.
Κατόπιν εξέρχεται πάλιν, προηγουμένων πάντοτε των Διακόνων και των Ιερέων εις τα Απόστιχα και ανέρχεται εις τον Θρόνον, απ’ όπου ευλογεί τον λαόν και τελεί την Απόλυσιν, με τα διαλογικά « Χριστός Ανέστη », « Αληθώς Ανέστη » κ. λ. π.
Εάν η όλη Ακολουθία ήρχισεν από του Επισκοπείου, τότε εν πομπή πάλιν, επανέρχονται άπαντες εις αυτό, ένθα ποιεί εκεί την Απόλυσιν και ακολούθως, δέχεται τας Πασχαλίους Ευχάς, του Κλήρου και του λαού.