Ἀναστάσεως ἡμέρα καὶ ἡ ἀρχὴ δεξιὰ...

[Maximos]

Διαβάζοντας ἀπό παλιά τό ΤΑ (Τυπικόν τοῦ ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως Ἰεροσολύμων, χειρόγραφο τοῦ 1122) —δῶρον πρός ἐμέ, σημειωτέον, τοῦ ἐκδότου τῆς Συμβολῆς καί ἱδρυτοῦ τῶν Διαλόγων Διονυσίου Ἀνατολικιώτου—, τήν διάταξη τῆς ἀκολουθίας τῇ ἁγίᾳ καί μεγάλῃ Κυριακῇ τοῦ Πάσχα βλέπω στήν σελίδα 190 νά εἶναι γεγραμμένον ὅτι ὁ πατριάρχης μετά τό «Δόξα τῇ ἁγίᾳ, καὶ ὁμοουσίῳ, καὶ ζωοποιῷ, καὶ ἀδιαιρέτῳ Τριάδι...» ὑπό τοῦ πρωτοπαπᾶ, νά λέγῃ φωνῇ λαμπρᾷ «Ἀναστάσεως ἡμέρα | καὶ ἡ ἀρχὴ δεξιὰ | καὶ λαμπρυνθῶμεν τῇ πανηγύρει | καὶ ἀλλήλους περιπτυξώμεθα». Τρεῖς φοράς. Εἶτα λέγει «Εἴπωμεν, ἀδελφοὶ, καὶ τοῖς μισοῦσιν ἡμᾶς | συγχωρήσωμεν πάντα τῇ ἀναστάσει | καὶ οὕτως βοήσωμεν | Χριστὸς ἀνέστη ἐκ νεκρῶν | θανάτῳ θάνατον πατήσας | καὶ τοῖς ἐν τοῖς μνήμασιν ζωὴν χαρισάμενος». Καὶ ἀποκρίνει αὐτῷ ὁ κλῆρος· «Χριστὸς ἀνέστη ἐκ νεκρῶν».

Αὐτό τό συνεδύαζα μέ τό γνωστό μας δοξαστικό καί μοῦ ἔκανε ἐντύπωση ἡ προσθήκη «καὶ ἡ ἀρχὴ δεξιὰ», τήν ὁποία δέν μποροῦσα νά ἑρμηνεύσω.
Πέφτοντας τυχαία τίς προάλλες στό «Ὑποτύπωσις τοῦ Ὁσίου Θεοδώρου Στουδίτου κατὰ τὸ χφ ἀρ. 322 (956) τῆς μονῆς Βατοπαιδίου (13ου-14ου αἰ.) μεθ' ἑτέρων γραφῶν ἐκ τοῦ Migne [Patrologia graeca] (τ. 99)» ἐν DI, σελ. 226, διεπίστωσα ὅτι ἔτσι ἀρχίζει λόγος τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, ὁριζόμενος ὅπως ἀναγνωσθῇ ἀπό γ΄ ᾠδῆς τοῦ κανόνος τοῦ Πάσχα, ἔχων οὕτω:
In sanctum pascha et in tarditatem
ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΛΟΓΟΙ.
ΛΟΓΟΣ Αʹ.
Εἰς τὸ ἅγιον Πάσχα καὶ εἰς τὴν βραδύτητα.
Αʹ. Ἀναστάσεως ἡμέρα καὶ ἡ ἀρχὴ δεξιὰ καὶ λαμπρυνθῶμεν τῇ πανηγύρει καὶ ἀλλήλους περιπτυξώμεθα· εἴπωμεν ἀδελφοὶ καὶ τοῖς μισοῦσιν ἡμᾶς, μὴ ὅτι τοῖς δι' ἀγάπην τι πεποιηκόσιν, ἢ πεπονθόσι· συγχωρήσωμεν πάντα τῇ ἀναστάσει· δῶμεν συγγνώμην ἀλλήλοις...

Εἰς τόν Θεολόγον ἀνάγνωσιν μετά τήν γ΄ ᾠδήν ὁρίζει καί τό δικό μας Πεντηκοστάριον.
Ἔτσι διεπίστωσα ὅτι ἐκεῖ (στό ΤΑ) δέν πρόκειται περί ψαλμῳδίας τοῦ γνωστοῦ μας δοξαστικοῦ, ἀλλά περί ἐκφωνήσεως τοῦ πατριάρχου καί ἀπαντήσεως τοῦ κλήρου.
Εὐνόητον ὅτι ἡ ἐκφώνησις αὕτη καί τό γνωστόν μας δοξαστικό ἐμπνέονται ἀπό αὐτόν τόν λόγον τοῦ ἁγίου πατρός.
Πρόσεξα δέ ἐν τέλει ὅτι στό ΤΑ (σελ. 198) τό γνωστό μας δοξαστικό ἔχει οὕτω:
Ἀγαλλιάσεως ἡμέρα | καὶ λαμπρυνθῶμεν τῇ πανηγύρει καὶ ἀλλήλους περιπτυξώμεθα· εἴπωμεν, ἀδελφοί, | καὶ τοῖς μισοῦσιν ἡμᾶς· συγχωρήσωμεν πάντα τῇ ἀναστάσει | καὶ οὕτω βοήσωμεν “Χριστὸς ἀνέστη ἐκ νεκρῶν | θανάτῳ θάνατον πατήσας, καὶ τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι, ζωὴν χαρισάμενος”.

[Maximos]

...καί μοῦ ἔκανε ἐντύπωση ἡ προσθήκη «καὶ ἡ ἀρχὴ δεξιὰ»...

Αναγνώστης τῶν Διαλόγων καί γνωστός μου, μετά ἀπό τήν παραπάνω δημοσίευση, ἐπεκοινώνησε μαζί μου καί μοῦ εἶπε ὅτι μέ τό θέμα ἔχει ἀσχοληθεῖ ὁ Καθηγητής κ. Κων. Καλοκύρης, ὁ ὁποῖος στό ἔργο του αὐτό
http://www.perizitito.gr/product.php?pr ... 570&page=1
συμπεραίνει ὅτι πρόκειται περί ὁδηγίας πρός τόν ἀντιγραφέα (στό μνημονευθέν ἔργο, σελ. 318-322).

ΥΓ. Περίμενα πρῶτα νά μοῦ ἀποσταλεῖ τό βιβλίο αὐτό (τό ὁποῖον εὐθύς παρήγγειλα) καί σήμερα πού τό ἔλαβα καί ἀνέγνωσα ἰδίοις ὄμμασι τήν ἔρευνα τοῦ Καθηγητοῦ, δημοσιεύω αὐτή τήν ἀπάντηση.