Ἐπισημάνσεις Ἰ. Φουντούλη

[MTheodorakis]

ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ

«Αὐτὸ ποὺ γίνεται ἀτάκτως σήμερα νὰ μπαινοβγαίνουν ἱερεῖς καὶ διάκονοι, λειτουργοὶ ἤ μή, ἀπὸ τὴν ὡραία πύλη εἶναι ἄκοσμο καὶ ἀντίθετο πρὸς τὴν ἀκριβῆ τάξη τῆς Ἐκκλησίας» (Ἰ. Φουντούλη Ἀπαντήσεις εἰς λειτουργικὰς ἀπορίας τ. 3 σ. 178-179).

«Ὅταν δὲν ἔχει εἴσοδο, τὸ καταπέτασμα εἶναι ἀνοικτό, ἀλλὰ τὰ βημόθυρα κλειστὰ καθ’ ὅλη τὴ διάρκεια τοῦ ἑσπερινοῦ. Ὁ ἱερεὺς παραμένει ἔξω. Βάζει εὐλογητὸ πρὸ τῆς ὡραίας πύλης, λέγει ἐκεῖ τὶς εὐχὲς τοῦ λυχνικοῦ, τὰ εἰρηνικά, τὰ πληρωτικά, τὴν ἐκτενῆ καὶ τὴν ἀπόλυσι. Στὸ βῆμα μπαίνει μόνο στὸ ῾῾Κύριε ἐκέκραξα...᾿᾿ γιὰ νὰ θυμιάσῃ καὶ βγαίνει πάλι καὶ στέκεται ἔξω στὸ στασίδι του» (τ. 3 σ. 206). Ἀρχικά, βέβαια, μόνο ἡ τυχὸν προβλεπόμενη εἴσοδος ἔφερνε τὸ θυμίαμα στὸ ἱερὸ βῆμα.

Ἀντὶ τῆς αἰτήσεως:
«Ὑπὲρ τοῦ εὐσεβοῦς ἡμῶν ἔθνους, πάσης ἀρχῆς καὶ ἐξουσίας ἐν αὐτῷ, καὶ τοῦ κατὰ ξηρὰν, θάλασσαν καὶ ἀέρα φιλοχρίστου ἡμῶν στρατοῦ τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν»
προτείνεται ἡ ἑξῆς:
«Ὑπὲρ τῶν εὐσεβεστάτων ἀρχόντων ἡμῶν καὶ τοῦ φιλοχρίστου στρατοῦ τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν» (τ. 5 σ. 336).

«Κατὰ τὴν τάξη θυμιᾶται...καὶ οἱ γυναικωνίτες, ἄν ὑπάρχουν» (τ. 4 σ. 187).


ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

Τὴν προσκομιδὴ δὲν μπορεῖ νὰ τελέσει ἄλλος ἱερεὺς ἐκτὸς ἀπὸ ἐκεῖνον ποὺ θὰ λειτουργήσει, οὔ τε φορώντας μόνο τὸ ἐπιτραχήλιο (τ. 4 σ. 250).

«Ὁσάκις παρίσταται» στὴν λειτουργία «ἀρχιερεύς, λειτουργεῖ· ἄλλως δὲν παρίσταται ἐπισήμως» (τ. 2 σ. 249).

Κατὰ τὶς ἑσπερινὲς τέλειες λειτουργίες λέγεται ἡ εὐχὴ εἰσόδου τῆς λειτουργίας, ὄχι αὐτὴ τοῦ ἑσπερινοῦ (τ. 1 σ. 163-165, Dmitrievskij τ. 1 σ. 130).

Σὲ «ἱερατικὸ συλλείτουργο οἱ εὐχὲς εἶναι ὀρθὸ νὰ λέγονται μόνο ἀπὸ τὸν πρῶτο τῶν ἱερέων εἰς ἐπήκοον τῶν συλλειτουργούντων» (τ. 5 σ. 280), ὁ β’ ἱερεὺς λέγει τά «Τὸν ἐπινίκιον ὕμνον...», «Τὰ σὰ ἐκ τῶν σῶν...» καὶ τὴν ὀπισθάμβωνο εὐχή (τ. 5 σσ. 278, 281). «Τὸν ἀναγνώστη τοῦ ἀποστολικοῦ ἀναγνώσματος, πρὸ καὶ μετὰ τὴν ἀνάγνωση, εὐλογεῖ ὄχι ὁ ἴδιος, ἀλλὰ ὁ δεύτερος ἀρχιερεύς -ἄν πρόκειται γιὰ ἀρχιερατικὸ συλλείτουργο- ἤ ὁ πρῶτος τῶν ἱερέων, ἀφοῦ -ἐννοεῖται- λάβουν πρῶτα τὴν πρὸς τοῦτο ῾῾εὐλογίαν᾿᾿ ἀπὸ τὸν ἀρχιερέα» (τ. 5 σ. 279).

«...ὁ ἱερεὺς οὐδέποτε εὐλογεῖ μὲ τὸν σταυρό, ἀλλὰ πάντοτε μὲ τὸ χέρι. Μερικοί νεωτερίζοντες...τὸ κάμνουν ἐπηρεασμένοι προφανῶς ἀπὸ τὴν ἀρχιερατικὴ λειτουργία» (τ. 1 σ. 89). Ἐπίσης εὐλογία δὲν δίδεται μὲ τὸν ἀέρα οὔ τε ἀπὸ ἐπίσκοπο (τ. 2 σσ. 147-148).


ΜΗΝΟΛΟΓΙΟ

Τὴν ἡμέρα τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ δὲν τελοῦνται γάμοι (τ. 4 σ. 302).

23-29 Ἀπριλίου πρὸ τοῦ Σαββάτου τοῦ Λαζάρου
Ἀναγκαῖα θεοτοκία βλ. τ. 5 σσ. 369-370.


ΤΡΙῼΔΙΟ

«Δὲν κωλύεται ἡ τέλεσις Προηγιασμένης στὴν ἴδια ἁγία τράπεζα δυὸ φορὲς τὴν ἡμέρα» (τ. 3 σ. 254).

Κατὰ τὴν ε’ ἑβδομάδα τῶν νηστειῶν τὰ καθίσματα τοῦ ψαλτηρίου ποὺ ψάλλονται στοὺς ἑσπερινοὺς μὲ ἤ χωρὶς προηγιασμένα ἀπὸ Δευτέρα ἑσπέρας ἕως Παρασκευὴ ἑσπέρας εἶναι τὰ ἑξῆς: ι’, ιθ’, ζ’, ιβ’ καὶ ιη’ (τ. 5 σ. 374 καὶ ἀντίστοιχος πίνακας στὸ τέλος τοῦ Ψαλτηρίου).


ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΑΡΙΟ

Ἡ ἀπόλυση τοῦ ἑσπερινοῦ τῆς γονυκλισίας εἶναι «Ὁ ἐκ τῶν πατρικῶν κόλπων...διὰ τὴν ἑαυτοῦ ἀγαθότητα. -Ἀμήν» (τ. 5 σ. 67).


ΒΑΠΤΙΣΜΑ

Ὁ ἱερεὺς ἐνδύεται «στολὴν λευκήν...καὶ στιχάριον ἄσπρον» (τ. 3 σ. 135).

«Ἐνδύεται ὁ δούλος τοῦ Θεοῦ χιτῶνα εὐφροσύνης...» (τ. 3 σ. 134, βλ. καὶ Ἡσαΐου ξα’ 10), ὄχι «δικαιοσύνης».

«Κατὰ τὸ ῾῾Ὅσοι εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθητε...᾿᾿ μετὰ τὴν περιφορὰ τρὶς γύρω ἀπὸ τὴν κολυμβήθρα γίνεται μετάβασις στὸ ἅγιο βῆμα. Ἀπὸ ἐκεῖ λέγονται τὰ ἀναγνώσματα, κοινωνεῖ τὸ βρέφος καὶ γίνεται ἀπόλυσις» (τ. 3 σσ. 177, 243).

«Ζήτημα ἐγκυρότητος βαπτίσματος στὴ θάλασσα εἶναι ἀδιανόητο νὰ τίθεται» (τ. 3 σ. 180).


ΓΑΜΟΣ

Ἐπιτρέπονται οἱ ὁμαδικοὶ γάμοι (τ. 1 σ. 271, τ. 2 σ. 305).


ΕΥΧΕΛΑΙΟ

Ἀπὸ τὸ εὐχέλαιο ἀποκλείονται οἱ ἀβάπτιστοι ἐνήλικες καὶ παιδιά (τ. 1 σ. 285).


ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΓΙΑΣΜΟΣ

Οἱ πιστοὶ χρίονται μὲ τὸν μεγάλο ἁγιασμό (εὐχή: «Δὸς πᾶσι τοῖς τε ἁπτομένοις, τοῖς τε χριομένοις»· τ. 5 σ. 235).


ΝΕΚΡΩΣΙΜΗ ΕΥΧΗ

«Ὁ Θεὸς τῶν πνευμάτων καὶ πάσης σαρκός ὁ τὸν θάνατον καταργήσας τὸν δὲ διάβολον καταπατήσας» (τ. 5 σ. 248).