Δὲν εἶναι ἀκριβὴς ἡ πληροφορία ὅτι τὸ ἀρχαῖον τυπικὸν τῆς ῾Αγίας Σοφίας (Μεγάλης ᾿Εκκλησίας) Κωνσταντινουπόλεως δὲν ἀναφέρει διπλᾶ κοινωνικά.
ἂν ἔχῃ κανεὶς ὑπόψει του κάποια ἀπὸ τὶς δύο κύριες ἐκδόσεις τοῦ ἐν λόγῳ τυπικοῦ, τοῦ Δημητριεύσκη (τόμος 1, σ. 1-152· ὑπάρχει καὶ εἰς τὸ διαδίκτυον) ἢ τοῦ Ματέος, καὶ ἐρευνήσῃ λίγο, θὰ βρῇ τὶς σχετικὲς ἀναφορές. ὑπάρχουν καὶ στὶς διατάξεις τοῦ μηνολογίου, ἀλλὰ καὶ στὶς διατάξεις τῶν κινητῶν ἑορτῶν. ἡ ἔκδοσις τοῦ Ματέος μάλιστα ἔχει πιὸ πολλές τέτοιες ἀναφορές.
...ὅταν ἐρευνοῦμε, δὲν βρίσκουμε πάντοτε ὅ,τι ὑπάρχει, οὔτε τὰ ἑρμηνεύουμε σωστά· γιὰ πολλοὺς λόγους. ὅλοι κάνουμε λάθη...
᾿Επὶ παραδείγματι στὴν κυριακὴ τῶν βαΐων κοινωνικὰ ὁρίζει τὸ «Αἰνεῖτε τὸν Κύριον» καὶ ἕτερον τὸ «Ποτήριον σωτηρίου». πέρα ἀπὸ τὴν σαφῆ διάταξι περὶ δύο κοινωνικῶν, θεωρῶ ἐδῶ σημαντικὸ ὅτι ὡς δεύτερο κοινωνικὸν ὁρίζεται τὸ «Ποτήριον σωτηρίου». ἀσφαλῶς σὲ ὅλους μας δημιουργεῖ ἔκπληξιν ἕνα ἀρχαῖο τυπικὸ νὰ ἀναφέρῃ σὲ μίαν δεσποτικὴν ἑορτὴν ἕνα κοινωνικὸν ποὺ σήμερα χρησιμοποιεῖται στὶς θεομητορικὲς ἑορτές. ἴσως λοιπὸν νὰ ἐνδιαφέρῃ ἡ πληροφορία ὅτι τὸ «Ποτήριον σωτηρίου» στὴν πραγματικότητα δὲν εἶναι θεομητορικὸν κοινωνικόν. αὐτὸ συμπέρανα στὴν «Συμβολὴ» τεῦχος 4, σ. 38-44 (ἀπορούμενα τοῦ τυπικοῦ ὑπ᾿ ἀριθμοὺς 11 καὶ 12), ὅπου ἐξετάζω τὸ θέμα τῶν θεομητορικῶν κοινωνικῶν, καὶ ἔχω κάποιες μαρτυρίες πατέρων τῆς ἐκκλησίας καὶ ἄλλων εἰδικῶν ὅτι τὸ «Ποτήριον» εἶναι κοινωνικὸν κοινὸν γιὰ ὅλες τὶς ἡμέρες. ἐπίσης στὸ ἴδιο τεῦχος ἐξετάζεται τὸ ἐρώτημα πῶς συνδέθηκε τελικῶς τὸ «Ποτήριον» μὲ τὶς θεομητορικὲς ἑορτές καὶ δίδονται κάποιες πιθανὲς ἀπαντήσεις.
(15-18/05/08)
copyright 2008 Διονύσιος Μπιλάλης ᾿Ανατολικιώτης