Κανόνες ὄρθρου

[Dionysios]

Σὲ διάφορες εὐκαιρίες ἔχω σημειώσει ὅτι δὲν ψάλλονται περισσότεροι ἀπὸ τρεῖς κανόνες στὸν ὄρθρο Τὸ ἀναφέρω καὶ στὰ Δίπτυχα 2008, γενικαὶ τυπικαὶ διατάξεις, §18. πρόκειται γιὰ ἀρχαῖον καὶ βασικὸν κανόνα τοῦ τυπικοῦ, καὶ ὄχι γιὰ νεωτέρα διάταξι προελθοῦσαν ἀπὸ τὸ ΤΜΕ. ἡ περίπτωσις τῆς κυριακῆς εἶναι μία ἐνδιαφέρουσα ἐξαίρεσις, ποὺ ἀξίζει νὰ μελετηθῇ ἰδιαιτέρως. ἡ ἐξαίρεσις αὐτὴ εἶναι πάντως φαινομενική, διότι κατὰ τὴν παλαιὰν τάξιν ὁ τρόπος στιχολογίας τοῦ σταυροαναστασίμου κανόνος καὶ τοῦ τῆς θεοτόκου (ὅποτε στιχολογοῦνται, διότι συχνὰ παραλείπονται, ἰδίως ὁ σταυροαναστάσιμος) δὲν δημιουργεῖ τὴν αἴσθησιν ἰδιαιτέρου τετάρτου κανόνος.

Κατὰ τὴν κυριακὴ λοιπὸν ὁ σταυροαναστάσιμος κανὼν ἢ ὁ τῆς θεοτόκου ὑπολογίζεται ὡς ἕνας μαζὶ μὲ τὸν ἀναστάσιμο; ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴν περίπτωσιν. ἂν λέγεται ὁ σταυροαναστάσιμος, ὑπολογίζεται αὐτὸς σὰν μία ἑνότης μὲ τὸν τῆς θεοτόκου. εἰδάλλως ὁ τῆς θεοτόκου θεωρεῖται σὰν ἑνότης μὲ τὸν ἀναστάσιμον, ἢ ἄλλοτε λογίζονται σὰν δύο ἰδιαίτεροι κανόνες ὁ ἀναστάσιμος καὶ ὁ τῆς θεοτόκου (ὁ σταυροαναστάσιμος δὲν λέγεται) καὶ 3ος ὁ κανὼν τοῦ μηναίου. οἱ διαφοροποιήσεις αὐτὲς ἐξαρτῶνται ἀπὸ τὴν ἐπισημότητα τοῦ ἁγίου τῆς ἡμέρας.

(20-08-08)



copyright 2008 Διονύσιος Μπιλάλης ᾿Ανατολικιώτης

[Dionysios]

῞Οταν ὑπάρχῃ τριαδικὸν τροπάριον σὲ κανόνα ποὺ δὲν διαβάζεται τελευταῖος ἀπὸ τοὺς κανόνες τῆς ἡμέρας, τὰ τυπικὰ δίδουν τὴν δυνατότητα (ἢ καὶ ἐπιβάλλουν ἐνίοτε) νὰ παραλειφθῇ τὸ τριαδικόν. δὲν παραλείπονται τὰ τριαδικὰ τροπάρια ποὺ τυχὸν ὑπάρχουν στοὺς ἀναστασίμους κανόνας τῶν κυριακῶν.

(28/5/2008)

[Dionysios]

Οἱ στίχοι τῆς μικρᾶς δοξολογίας «Δόξα» «Καὶ νῦν» οὐδέποτε παραλείπονται εἰς τοὺς κανόνας. πρέπει νὰ λέγωνται πάντοτε εἰς τὰ δύο τελευταῖα τροπάρια τοῦ τελευταίου κανόνος ἑκάστης ᾠδῆς.

᾿Επειδὴ τὸ Τ.Μ.Ε. σημειώνει πολλάκις τοὺς κανόνας τῶν δεσποτικῶν ἑορτῶν «ἄνευ στίχου», διευκρινίζω ὅτι δὲν ἐννοεῖ τὰ Δόξα, Καὶ νῦν, τὰ ὁποῖα ἀκόμη καὶ εἰς αὐτὴν τὴν περίπτωσιν λέγονται κανονικῶς καὶ οὐδέποτε παραλείπονται. καὶ βεβαίως εἰς τὴν η΄ ᾠδὴν ἀντὶ τοῦ Δόξα λέγεται τὸ «Εὐλογοῦμεν Πατέρα» ἀκόμη καὶ εἰς τὰς δεσποτικὰς ἑορτάς. ἑπομένως ἂν κάποιοι ἀναγινώσκουν εἰς τὸ ΤΜΕ ἢ τὰ Δίπτυχα διὰ ὡρισμένους κανόνας τὴν ὁδηγίαν «ἄνευ στίχου», καὶ αὐτοὶ νομίζουν ὅτι σημαίνει νὰ εἰποῦν τοὺς κανόνας ἄνευ Δόξα Καὶ νῦν, κακῶς νομίζουν. πρόκειται περὶ παρερμηνείας των.

(28/5/2008)


copyright 2008 Διονύσιος Μπιλάλης ᾿Ανατολικιώτης

[Dionysios]

῞Οτι ἡ ὁδηγία τοῦ Τ.Μ.Ε. σὲ ὡρισμένες περιπτώσεις «ἄνευ στίχου» προέρχεται ἐκ παρεξηγήσεως παλαιοτέρας ὁδηγίας εἶναι ἐξηκριβωμένον ἀπὸ παλαιοὺς τυπικαρίους καὶ ἀναντίρρητον· φαίνεται ἐπίσης καὶ ἐκ τῆς ἱστορικῆς ἐξελίξεως τοῦ πράγματος. τὸ θέμα ἔχει ἐξετασθῆ καὶ εἰς τὴν «Συμβολὴν» τεῦχος 15, σ. 40-41 (ἀπορούμενα 42 καὶ 43). γεγονὸς πάντως παραμένει ὅτι εἰς τὸ Τ.Μ.Ε. σαφῶς τὸ «ἄνευ στίχων» σημαίνει ἄνευ οἱουδήποτε προϋμνίου, ἀσχέτως ὅτι πρόκειται γιὰ μεταγενεστέρα διάταξι ποὺ προῆλθεν ἐκ παρερμηνείας. καὶ δὲν εἶναι τὸ μόνον σημεῖον τῆς ἐκκλησιαστικῆς λατρείας ποὺ ἔχει τέτοιες ἐπιδράσεις. εἰδικὰ στὸν τρόπο καθορισμοῦ τῶν ἁγιογραφικῶν ἀναγνωσμάτων τέτοια φαινόμενα εἶναι μᾶλλον συνήθη.

(28/5/2008)



copyright 2008 Διονύσιος Μπιλάλης ᾿Ανατολικιώτης

[dkalpakidis]

Δυνατότητες ψαλμωδίας του Κανόνος:

α) Να ψαλλούν 2-3 ωδές πλήρεις μετά στιχολογίας.

β) Να ψαλλούν ένας ή δύο κανόνες (εις 6 ή εις 8) μετά προυμνίων.

Στις άνω περιπτώσεις οι Καταβασίες ψάλλονται στην "θέση" τους δηλαδή στο τέλος κάθε ωδής.

Ανεβάζω ένα αρχείο pdf από την "τάξη" που τηρήσαμε σήμερα στον Άγιο Γεώργιο για σχολιασμό.

[MTheodorakis]

Ὁ ἦχος τοῦ ἱκετήριου κοντακίου «Προστασία τῶν χριστιανῶν...» εἶναι ὁ πλ. β' (Συμβολὴ τ. 13 σ. 47).

[dkalpakidis]

Δυνατότητες ψαλμωδίας του Κανόνος:

α) Να ψαλλούν 2-3 ωδές πλήρεις μετά στιχολογίας.

β) Να ψαλλούν ένας ή δύο κανόνες (εις 6 ή εις 8) μετά προυμνίων.

Στις άνω περιπτώσεις οι Καταβασίες ψάλλονται στην "θέση" τους δηλαδή στο τέλος κάθε ωδής.

Ανεβάζω ένα αρχείο pdf από την "τάξη" που τηρήσαμε σήμερα στον Άγιο Γεώργιο για σχολιασμό.

Προς αποφυγή παρεξηγήσεων από χρήστες τονίζω ότι δεν είναι το ακριβές σύστημα στην ψαλμωδία των κανόνων το παράδειγμα.
Ούτε η όλη Τυπική Διάταξις φιλοδοξεί να χαρακτηριστεί ως ακριβής.
Μια απλή προσπάθεια είναι να μπει σε μια σειρά η ορθρινή ακολουθία των Κυριακών έστω με παραλείψεις, "οικονομίες",
αναγκαίες στο χρόνο που δίνεται για την τέλεση του Όρθρου στις εκκλησίες στον πόλεων.

Ὁ ἦχος τοῦ ἱκετήριου κοντακίου «Προστασία τῶν χριστιανῶν...» εἶναι ὁ πλ. β' (Συμβολὴ τ. 13 σ. 47).

κ. Θεοδωράκη ευχαριστώ!

[Dionysios]

Ανεβάζω ένα αρχείο pdf από την "τάξη" που τηρήσαμε σήμερα στον Άγιο Γεώργιο για σχολιασμό.

Εἶδα τὸ συνημμένο, Δημήτριε, καὶ σὲ εὐχαριστοῦμε. οἱ κανόνες τοῦ ὄρθρου, ποὺ εἶναι καὶ τὸ θέμα ἐδῶ, εἶναι ἀκριβῶς ὅπως προβλέπεται ἀπὸ τὸ Τ.Μ.Ε. τοῦ Γεωργίου Βιολάκη (τὸ διευκρινίζω, διότι ὑπάρχουν καὶ ἄλλα Τ.Μ.Ε.) καὶ τὰ Δίπτυχα, ὁ ἀναστάσιμος καὶ ὁ τοῦ μηναίου. ἑπομένως ὅλα ἐντάξει.

Τώρα πρέπει νὰ πῶ ὅτι εἶμαι πεπεισμένος ὅτι οἱ κανόνες πρέπει νὰ στιχολογοῦνται πλήρεις, ὅλες οἱ ᾠδές τους, ὅπως ὁρίζει τὸ Τ.Μ.Ε., καὶ γι᾿ αὐτὸ ἔστω ἂς «ἀναγινώσκωνται» (τοὐλάχιστον). ὅπου ὑπάρχει ἡ δυνατότης νὰ ψάλλωνται κάποιες ἢ ὅλες οἱ ᾠδές, ἀκόμη καλλίτερα.

᾿Επίσης οἱ καταβασίες πρέπει ἀπαραιτήτως νἀ λέγωνται ὅπως ὁρίζει τὸ Τ.Μ.Ε., δηλαδὴ ὅλες μαζὶ, καὶ ὄχι κάθε καταβασία χώρια στὸ τέλος ἑκάστης ᾠδῆς τῶν κανόνων, ἀκόμη καὶ στὴν περίπτωσι ποὺ οἱ κανόνες ψάλλονται ὁλόκληροι. πάντοτε ἀντιμετώπιζα μὲ προσοχὴ τὶς διατάξεις τοῦ Τ.Μ.Ε., ὅπως γνωρίζουν ἀρκετοὶ ποὺ μὲ ξέρουν ἀπὸ παλαιότερα, ἀλλὰ τὰ τελευταῖα χρόνια κατενόησα πολλὰ πράγματα καλλίτερα καὶ ἔχω πεισθῆ, γιὰ νὰ μὴν πῶ ὅτι ἔχω βρεῖ καὶ ἀποδείξεις, ὅτι πολλὲς διατάξεις τοῦ Τ.Μ.Ε., ποὺ κάποιοι τὶς παραθεωροῦν, εἶναι ὀρθότατες καὶ ἀκριβέστατες. μία ἀπὸ αὐτὲς εἶναι ἡ τάξις ψαλμῳδήσεως τῶν καταβασιῶν κατὰ τὶς κυριακὲς καὶ ἑορτές. στὰ μοναστήρια μποροῦν βεβαίως νὰ διατηροῦν τὴν ἄλλη τάξι, ἀλλὰ στὶς ἐνορίες νομίζω ὅτι ἡ τάξις τοῦ ΤΜΕ εἶναι ὑποχρεωτικὴ καὶ ὀρθοτάτη.

Γιὰ ἄλλα σχόλια ἂς πᾶμε στὰ οἰκεῖα σημεῖα, ὅπως ἐπὶ παραδείγματι γιὰ τὸ κοντάκιον ἂς πᾶμε στὰ θέματα τυπικοῦ τῆς λειτουργίας (μὲ παραπομπὴ στὸ συνημμένο ἐδῶ, ἂν χρειάζεται), ὅπου πάλι κάτι ἐνδιαφέρον θὰ ἔχωμε νὰ ποῦμε.

[MTheodorakis]

Ἡ καταβασία κάθε ᾠδῆς ψάλλεται εἰς τὸ τέλος κάθε ᾠδῆς (χφφ. Σινὰ 755 τριῴδιον-πεντηκοστάριον περὶ τὸν ι’ αἰ., Μ. Λαύρας Δ-41 τριῴδιον-πεντηκοστάριον ια’ αἰ., Δ-45 μηναῖα-τριῴδιον-πεντηκοστάριον ια’ αἰ., Λειμῶνος 81 πεντηκοστάριον ια’-ιβ’ αἰ., τυπικὰ Εὐεργέτιδος ια’-ιβ’ αἰ. ἔκδ. Dmitrievskij τ. 1 σσ. 264, 344, 368-369, Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως Ἱεροσολύμων τοῦ ἔτους 1122, Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1131 σσ. 19, 66, 83, 91, 102, 176, 180, 277, ΤΑΣ, χφφ. Λειμῶνος 10 μηναῖα Σεπτεμβρίου-Ὀκτωβρίου τοῦ ἔτους 1419, 3 μηναῖα Ἰουλίου-Αὐγούστου ιε’ αἰ., 124 μηναῖον Νοεμβρίου ιf’ αἰ., ἔντυπα λειτουργικὰ βιβλία, σημερινὴ διάταξη τῶν ἀκολουθιῶν τῆς Μ. Ἑβδομάδος καὶ διακαινησίμου, Ἰ. Φουντούλη Λογικὴ λατρεία σ. 258, Ἀπαντήσεις εἰς λειτουργικὰς ἀπορίας τ. 4 σσ. 227, 231), ὡς περισσή (Ἰ. Φουντούλη Ἀπαντήσεις τ. 4 σ. 226). Μὲ τὴν ὁμοιόμορφη αὐτὴ τάξη κάθε ὠδὴ στὸ τέλος της ξαναβρίσκει τὸν χαρακτήρα της (π.χ. ᾿Αββακούμ) μὲ ἕνα δικό της «ἐφύμνιο».

[Dionysios]

Ἡ καταβασία κάθε ᾠδῆς ψάλλεται εἰς τὸ τέλος κάθε ᾠδῆς (χφφ. Σινὰ 755 τριῴδιον-πεντηκοστάριον περὶ τὸν ι’ αἰ., Μ. Λαύρας Δ-41 τριῴδιον-πεντηκοστάριον ια’ αἰ., Δ-45 μηναῖα-τριῴδιον-πεντηκοστάριον ια’ αἰ., Λειμῶνος 81 πεντηκοστάριον ια’-ιβ’ αἰ., τυπικὰ Εὐεργέτιδος ια’-ιβ’ αἰ. ἔκδ. Dmitrievskij τ. 1 σσ. 264, 344, 368-369, Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως Ἱεροσολύμων τοῦ ἔτους 1122, Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1131 σσ. 19, 66, 83, 91, 102, 176, 180, 277, ΤΑΣ, χφφ. Λειμῶνος 10 μηναῖα Σεπτεμβρίου-Ὀκτωβρίου τοῦ ἔτους 1419, 3 μηναῖα Ἰουλίου-Αὐγούστου ιε’ αἰ., 124 μηναῖον Νοεμβρίου ιf’ αἰ., ἔντυπα λειτουργικὰ βιβλία, σημερινὴ διάταξη τῶν ἀκολουθιῶν τῆς Μ. Ἑβδομάδος καὶ διακαινησίμου, Ἰ. Φουντούλη Λογικὴ λατρεία σ. 258, Ἀπαντήσεις εἰς λειτουργικὰς ἀπορίας τ. 4 σσ. 227, 231), ὡς περισσή (Ἰ. Φουντούλη Ἀπαντήσεις τ. 4 σ. 226). Μὲ τὴν ὁμοιόμορφη αὐτὴ τάξη κάθε ὠδὴ στὸ τέλος της ξαναβρίσκει τὸν χαρακτήρα της (π.χ. ᾿Αββακούμ) μὲ ἕνα δικό της «ἐφύμνιο».

Εἶναι ἀσφαλῶς ἐντυπωσιακὴ ἡ παράθεσις τόσων παραπομπῶν σὲ πηγὲς ποὺ στηρίζουν τὸ ἀξίωμα
«Ἡ καταβασία κάθε ᾠδῆς ψάλλεται εἰς τὸ τέλος κάθε ᾠδῆς»,
ἀλλὰ ἦταν μᾶλλον περιττὸς ὅλος αὐτὸς ὁ βομβαρδισμὸς παραπομπῶν, ποὺ γίνεται μόνον γιὰ λόγους ἐντυπωσιασμοῦ καὶ ὄχι γιὰ λόγους οὐσίας, ἐφόσον κανεὶς δὲν ἀμφισβητεῖ ὅτι κατὰ τὴν ᾿Ιεροσολυμιτικὴ τάξι τὰ πράγματα εἶναι ἔτσι ἀκριβῶς. κύριος ἐκπρόσωπος τῆς ἰεροσολυμιτικῆς καὶ γενικώτερα τῆς μοναστικῆς τάξεως εἶναι τὸ Τ.Α.Σ. (τυπικὸ τῆς λαύρας τοῦ ἁγίου Σάββα), καὶ οἱ περισσότερες παραπομπὲς τοῦ Μανόλη εἶναι ἢ σὲ τέτοια μοναστηριακὰ τυπικὰ ἢ σὲ κώδικες λειτουργικῶν βιβλίων, τὰ ὁποῖα ἐπίσης ἐκπροσωποῦν τὴν τάξι τοῦ Τ.Α.Σ.. χρειάζεται ὅμως μία προσοχὴ στὴν χρῆσι τῶν πηγῶν. θὰ πρέπει νὰ ἐξετάζωνται σφαιρικά, συνολικά, καὶ ὄχι ἀποσπασματικά, ὄχι ἐπιλεγμένες μαρτυρίες.

῞Οπως σήμερα δὲν ἰσχύει τὸ ἀρχαῖο ᾀσματικὸ τυπικὸ τοῦ 6ου αἰῶνος, ἔτσι ἐπίσης δὲν ἰσχύει καὶ τὸ τυπικὸν τοῦ 12ου ἢ τοῦ 14ου αἰῶνος. ἀπὸ τότε μέχρι σήμερα συνετελέσθησαν πολλαπλὲς ἀλλαγὲς στὶς ἀκολουθίες. ὡραῖες λοιπὸν εἶναι οἱ ἀνωτέρω μαρτυρίες, ἀλλὰ καλὸ εἶναι νὰ ἐξετάζωνται στὰ χρονικὰ πλαίσια ποὺ δημιουργήθηκαν. γιὰ παράδειγμα πολλὰ ἀπὸ αὐτὰ τὰ τυπικὰ ὁρίζουν ὅτι τὸν ἀκάθιστο ὕμνο τὸν ψάλλουν οἱ ψάλτες, ἐνῷ ἀντιθέτως τὰ ἐξαποστειλάρια τοῦ ὄρθρου καὶ τὸ τρισάγιον τῆς λειτουργίας τὰ ψάλλουν οἱ ἱερεῖς· ἢ ὁρίζουν νὰ ψάλλεται στὸν ἑσπερινὸ ὅλος ὁ προοιμιακὸς ψαλμὸς (ὄχι μόνον τὰ ἀνοιξαντάρια), ἀλλὰ καὶ ὁλόκληροι οἱ ἕξι ψαλμοὶ τοῦ ἑξαψάλμου στὴν ἀρχὴ τοῦ ὄρθρου· ἢ πάλιν προϋποθέτουν ἀκολουθίες καὶ ὕμνους ποὺ ἀπὸ αἰῶνες πλέον ἔχουν πάψει νὰ χρησιμοποιοῦνται στοὺς ναούς. ἑπομένως ἄλλο πρᾶγμα εἶναι ἡ ἔρευνα γιὰ τὴν ἐξέλιξι τῆς χριστιανικῆς λατρείας στὸ πέρασμα τῶν αἰώνων καὶ ἄλλο τὸ τί ἰσχύει καὶ τί (πρέπει νὰ) γίνεται σήμερα, ποὺ εἶναι καὶ ἡ κατάληξις ὅλων τῶν παλαιοτέρων διεργασιῶν.

Τὸ ἰσχῦον τυπικὸν γιὰ τὶς ἐνορίες (ἀλλὰ καὶ γιὰ τὰ περισσότερα μοναστήρια) εἶναι τὸ Τυπικὸν τῆς Μεγάλης ᾿Εκκλησίας (Τ.Μ.Ε.), δηλαδὴ τὸ τυπικὸν Κωνσταντινουπόλεως, καὶ ὄχι τὸ Τ.Α.Σ.. σήμερα ἀκόμη καὶ στὸ πατριαρχεῖο ᾿Ιεροσολύμων ἀκολουθοῦν τὸ Τυπικὸν τῆς Μεγάλης ᾿Εκκλησίας καὶ ψάλλουν τὶς καταβασίες ὅλες μαζὶ στὸν ὄρθρο.

Τὸ ἐνδιαφέρον εἶναι ὅτι τὸ Τυπικὸν τῆς Μεγάλης ᾿Εκκλησίας (Τ.Μ.Ε.) δὲν εἶναι ὁδοστρωτῆρας, δὲν εἶναι μονόπλευρο οὔτε «μονόχνωτο», ἀλλὰ σὲ κάποιες περιπτώσεις διατηρεῖ τὴν ἰεροσολυμιτικὴ τάξι καὶ γιὰ τὶς ἐνορίες, ὅπως στὶς ἀκολουθίες τῆς μεγάλης ἑβδομάδος καὶ τῆς διακαινησίμου, ἐνῷ σὲ ἄλλες περιπτώσεις (σὲ μονές, μοναστηριακὲς ἀκολουθίες κ.λπ.) ἐπιτρέπει πάλι τὴν τήρησι τῆς ἰεροσολυμιτικῆς τάξεως.

᾿Επαναλαμβάνω λοιπὸν ἐδῶ αὐτὸ ποὺ εἶπα καὶ προηγουμένως, ὅτι «οἱ καταβασίες πρέπει ἀπαραιτήτως νὰ λέγωνται ὅπως ὁρίζει τὸ Τ.Μ.Ε., δηλαδὴ ὅλες μαζὶ, καὶ ὄχι κάθε καταβασία χώρια στὸ τέλος ἑκάστης ᾠδῆς τῶν κανόνων, ἀκόμη καὶ στὴν περίπτωσι ποὺ οἱ κανόνες ψάλλονται ὁλόκληροι... ...τὰ τελευταῖα χρόνια κατενόησα πολλὰ πράγματα καλλίτερα καὶ ἔχω πεισθῆ, γιὰ νὰ μὴν πῶ ὅτι ἔχω βρεῖ καὶ ἀποδείξεις, ὅτι πολλὲς διατάξεις τοῦ Τ.Μ.Ε., ποὺ κάποιοι τὶς παραθεωροῦν, εἶναι ὀρθότατες καὶ ἀκριβέστατες. μία ἀπὸ αὐτὲς εἶναι ἡ τάξις ψαλμῳδήσεως τῶν καταβασιῶν κατὰ τὶς κυριακὲς καὶ ἑορτές. στὰ μοναστήρια μποροῦν βεβαίως νὰ διατηροῦν τὴν ἄλλη τάξι, ἀλλὰ στὶς ἐνορίες νομίζω ὅτι ἡ τάξις τοῦ Τ.Μ.Ε. εἶναι ὑποχρεωτικὴ καὶ ὀρθοτάτη». ἀναφέρομαι βεβαίως στὶς συνήθεις ἀκολουθίες κυριακῶν καὶ ἑορτῶν, καὶ ὄχι στὶς ἐξαιρέσεις ποὺ θέτει τὸ ἴδιο τὸ ΤΜΕ.

Πρέπει νὰ συμπληρώσω ἐδῶ ὅτι ὑπάρχουν σημαντικὲς ἐνδείξεις ἀλλὰ καὶ σαφεῖς μαρτυρίες γιὰ τὴν τάξι ποὺ διασῴζει τὸ Τ.Μ.Ε. (καταβασίες ὅλες μαζὶ) τὸ ἴδιο ἀρχαῖες μὲ τὶς μαρτυρίες τῆς ἰεροσολυμιτικῆς τάξεως! ἐγὼ τοὐλάχιστον ἔχω ὑπόψει μου καμμιὰ δεκαριά, καὶ μόλις μπορέσω –πρῶτα ὁ Θεός–, σκοπεύω σὲ ἑπόμενη εὐκαιρία νὰ τὶς παρουσιάσω καὶ νὰ τὶς σχολιάσω.

῾Υπάρχουν ἐπίσης λίγο μεταγενέστερες μαρτυρίες (τοῦ 15ου αἰῶνος) ὅτι ἤδη καὶ στὸ μοναστηριακὸ τυπικὸ (Τ.Α.Σ.) δὲν ἔψελναν πάντοτε τὶς καταβασίες στὸ τέλος κάθε ᾠδῆς. τὸ ἴδιο μάλιστα τηρεῖται μέχρι σήμερα καὶ στὴν πρακτικὴ τοῦ ῾Αγίου Ὄρους (νομίζω καὶ τῆς Πάτμου ἀλλὰ δὲν εἶμαι σίγουρος). στὸ «῾Αγιορειτικὸν Τυπικὸν τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἀκολουθίας» (᾿Αθῆναι 1995) ἀναφέρονται τὰ ἑξῆς στὴν σ. 67·
«...Εἰς τὸ τέλος ἑκάστης ᾠδῆς ψάλλεται ἡ ἀντίστοιχος καταβασία... ...αἱ ᾠδαὶ δ΄, ε΄, f΄, ζ΄ καὶ η΄ κανοναρχοῦνται ὑπὸ ἑτέρου διακονητοῦ ὁρισθέντος ὑπὸ τοῦ τυπικάρη».
στὸ σημεῖο αὐτὸ τίθεται στὸ ἐν λόγῳ βιβλίο ἡ ὑποσ. 20, ἡ ὁποία λέγει (στὴν σ. 70) τὰ ἑξῆς διευκρινιστικὰ καὶ σημαντικά·
«...Συνήθως αἱ ᾠδαὶ αὗται ἀναγινώσκονται, καὶ εἰς τὸ τέλος ψάλλονται αἱ καταβασίαι των μαζί»!
δηλαδὴ στὸ ῞Αγιον Ὄρος συνήθως μόνον οἱ καταβασίες τῆς α΄ καὶ τῆς γ΄ ᾠδῆς ψάλλονται μετὰ τὶς ᾠδὲς τοῦ κανόνος, ἐνῷ οἱ ὑπόλοιπες καταβασίες δ΄, ε΄, f΄, ζ΄ καὶ η΄ ψάλλονται ὅλες μαζί. πόσο πολὺ διαφορετικὸ εἶναι αὐτὸ ἀπὸ τὴν διάταξι τοῦ Τ.Μ.Ε.;

῾Υπάρχουν ἐπίσης καὶ κάποιες παραπομπὲς σὲ συγγράμματα τοῦ μακαρίτου ᾿Ιωάννου Φουντούλη, ὅπου γίνεται λόγος γιὰ τὴν ἀκρίβεια τῆς μοναστηριακῆς τάξεως. βεβαίως ὁ σοφὸς αὐτὸς καθηγητὴς τῆς λειτουργικῆς ἐγνώριζε τὴν διάκρισι τῆς μοναστηριακῆς μὲ τὴν ἐνοριακὴ τάξι τῶν καταβασιῶν, γι᾿ αὐτὸ στὶς «᾿Απαντήσεις» 4, σελίδες 229 καὶ 231 ἀναφέρει ὅτι στὶς ἐνορίες οἱ καταβασίες ψάλλονται ὅλες μαζί.