Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
ΚΑΙ Η ΣΥΓΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ
ΜΕ ΤΗΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ
1 Συμφώνως μὲ τὰς μαρτυρίας τῶν ἁγίων Γραφῶν, ὁ εὐαγγελιστὴς 'Ιωάννης εἶχεν ἀδελφόν του τὸν 'Ιάκωβον (Ματθ. δ΄ 21-22), ἀμφότεροι ἀνῆκον εἰς τὴν ἰδιαιτέραν ὁμάδα τῶν 12 μαθητῶν τοῦ Κυρίου (Μτθ. ι΄ 2) καὶ διὰ τὴν ὁρμητικότητα τοῦ χαρακτῆρός των εἶχον ἐπονομασθῆ «υἱοὶ βροντῆς» (Μρ. γ΄ 17). ὁ πατήρ των ὠνομάζετο Ζεβεδαῖος (Μρ. α΄ 16-20), μαζὶ δὲ μὲ τοὺς υἱούς του διετήρει ἁλιευτικὸν συνεταιρισμόν (Λκ. ε΄ 9-11), καὶ ἡ μήτηρ των πιθανώτατα ἦτο ἡ ἐπίσης μαθήτρια τοῦ Κυρίου Σαλώμη (Μτθ. κζ΄ 55-56, Μρ. ιε΄ 40-41). εἰδικῶς ὁ 'Ιωάννης ἦτο ὁ μαθητὴς «ὃν ἠγάπα ὁ 'Ιησοῦς» ('Ιω. ιγ΄ 23, κα΄ 7, 20).
2 Εἰς μεταγενεστέραν ἐποχὴν ἀνεφάνη ἡ ἄποψις ὅτι ὁ 'Ιωάννης ἦτο καὶ κατὰ σάρκα συγγενὴς τοῦ Κυρίου. ἡ γνώμη αὐτὴ προέρχεται ἀπὸ τὴν παρανόησιν τοῦ ἑξῆς χωρίου τοῦ κατὰ 'Ιωάννην εὐαγγελίου·
«εἱστήκεισαν δὲ παρὰ τῷ σταυρῷ τοῦ 'Ιησοῦ
ἡ μήτηρ αὐτοῦ,
καὶ ἡ ἀδελφὴ τῆς μητρὸς αὐτοῦ Μαρία ἡ τοῦ Κλωπᾶ,
καὶ Μαρία ἡ Μαγδαληνή» ('Ιω. ιθ΄ 25).
3 Εἰς τὸ χωρίον αὐτὸ παρουσιάσθη τὸ ἑξῆς πρόβλημα· ἂν δεχθῶμεν ὅτι ἐδῶ ἀναφέρονται τρία πρόσωπα (ἡ μήτηρ τοῦ 'Ιησοῦ, ἡ ἀδελφή της Μαρία τοῦ Κλωπᾶ καὶ ἡ Μαγδαληνὴ) καὶ ἀφοῦ ἡ μήτηρ τοῦ 'Ιησοῦ ὀνομάζεται Μαρία, πῶς εἶναι δυνατὸν ἡ ἀδελφή της νὰ λέγεται ἐπίσης Μαρία; ἐδόθη λοιπὸν ἡ ἐπιπόλαιος ἑρμηνεία ὅτι ἀσφαλῶς δὲν χαρακτηρίζεται ἡ Μαρία τοῦ Κλωπᾶ ὡς ἀδελφὴ τῆς θεοτόκου καὶ ὅτι ἐδῶ ὁ εὐαγγελιστὴς ὁμιλεῖ περὶ τεσσάρων γυναικῶν, τὸ δὲ χωρίον στίζεται ἀναλόγως ὡς ἑξῆς·
«εἱστήκεισαν δὲ παρὰ τῷ σταυρῷ τοῦ 'Ιησοῦ
ἡ μήτηρ αὐτοῦ,
καὶ ἡ ἀδελφὴ τῆς μητρὸς αὐτοῦ,
Μαρία ἡ τοῦ Κλωπᾶ,
καὶ Μαρία ἡ Μαγδαληνή».
ἑπομένως (λέγουν οἱ ὑποστηρικταὶ αὐτῆς τῆς ἀπόψεως) ἡ ἀδελφὴ τῆς θεοτόκου δὲν κατονομάζεται· ἀλλὰ τὸ ὄνομά της φαίνεται εἰς τὰ παράλληλα χωρία τῶν ἄλλων εὐαγγελιστῶν, ὅπου ἀναφέρεται καὶ ἡ Σαλώμη, ἡ μήτηρ τοῦ 'Ιωάννου, τῆς ὁποίας τὸ ὄνομα δῆθεν ἀπέκρυψεν ὁ εὐαγγελιστὴς διὰ τὸν ἴδιον λόγον ποὺ ἀποκρύπτει καὶ τὸ ἰδικόν του. ἡ ἑρμηνεία ὅμως αὐτὴ εἶναι αὐθαίρετος καὶ βεβιασμένη.
4 Κατ' ἀρχάς, ἂν ὁ 'Ιωάννης ἀνεφέρετο εἰς τέσσαρα πρόσωπα, θὰ ἔπρεπε νὰ συνδέῃ τὸ δεύτερον καὶ τὸ τρίτον μὲ τὸν σύνδεσμον «καί» (...καὶ ἡ ἀδελφὴ τῆς μητρὸς αὐτοῦ, καὶ Μαρία ἡ τοῦ Κλωπᾶ...), ὅπως πράττει εἰς τὰς ἄλλας δύο περιπτώσεις. ἐπειδὴ ὅμως δὲν ὑπάρχει τὸ «καί», ἡ φράσις «ἡ ἀδελφὴ τῆς μητρὸς αὐτοῦ» προσδιορίζει τὴν Μαρίαν τὴν (σύζυγον) τοῦ Κλωπᾶ. ἑπομένως ἐδῶ ὑπάρχουν τρεῖς γυναῖκες μὲ τὸ αὐτὸ ὄνομα, καὶ ἐκ τῶν ὁποίων ἡ μὲν πρώτη εἶναι ἡ θεοτόκος, ἡ δὲ δευτέρα λέγεται ἀδελφή της.
5 Δεύτερον, ἂν δεχθῶμεν ὅτι ἡ Σαλώμη ἦτο ἀδελφὴ τῆς θεοτόκου καὶ κατὰ συνέπειαν ὁ 'Ιωάννης ἦτο ἐξάδελφος τοῦ Κυρίου, τότε ἐρχόμεθα εἰς ἀντίθεσιν μὲ τὴν Γραφήν, ἡ ὁποία μᾶς βεβαιώνει ὅτι οἱ «ἀδελφοὶ» τοῦ Κυρίου δὲν ἐπίστευον εἰς αὐτὸν πρὸ τῆς ἀναστάσεως ('Ιω. ζ΄ 3, 5, 10), ἀλλ' ἐπίστευσαν μετ' αὐτήν (Πρξ. α΄ 13-14). ἀδελφοὶ τοῦ Κυρίου ἐδῶ καλοῦνται τόσον οἱ νομιζόμενοι ἀδελφοί του ὡς τέκνα τοῦ 'Ιωσὴφ ἀπὸ προηγουμένην γυναῖκα, ὅσον καὶ οἱ ἐξάδελφοί του, ἡ πληροφορία δὲ τῆς ἀπιστίας των ἰσχύει κατ' ἐπέκτασιν καὶ δι' ὅλους τοὺς θεωρουμένους ὡς συγγενεῖς τοῦ Κυρίου κατὰ σάρκα. τὰ αὐτὰ περὶ ἀπιστίας τῶν συγγενῶν λέγει καὶ ὁ μεγαλείτερος ἑρμηνευτὴς τῶν Γραφῶν ἅγιος 'Ιωάννης ὁ χρυσόστομος, καθὼς καὶ ὁ ἅγιος Κύριλλος 'Αλεξανδρείας. ἑπομένως ἡ Σαλώμη καὶ ὁ υἱός της εὐαγγελιστὴς 'Ιωάννης δὲν εἶναι κατὰ σάρκα συγγενεῖς μὲ τὸν Κύριον οὔτε μὲ τὴν ἀειπάρθενον μητέρα του.
6 Τρίτον, ὁ ἀναφερόμενος Κλωπᾶς, ὁ ἀνὴρ τῆς δευτέρας Μαρίας, ἦτο ἀδελφὸς τοῦ 'Ιωσὴφ τοῦ μνήστορος τῆς παρθένου καὶ νομιζομένου πατρὸς τοῦ 'Ιησοῦ· τὸ μαρτυροῦν ἄμεσα μὲν ὁ ῾Ηγήσιππος καὶ ὁ 'Επιφάνιος, ἔμμεσα δὲ ἡ Καινὴ Διαθήκη. ἑπομένως ἡ θεοτόκος καὶ ἡ Μαρία ἡ σύζυγος τοῦ Κλωπᾶ ἦσαν (πάντοτε σύμφωνα μὲ τὴν φαινομενικὴν ἀντίληψιν τῶν πραγμάτων) σύννυμφοι ( = «συννυφάδες»). πράγματι ἡ σύννυμφος («συννυφάδα») ὀνομάζεται εἰς τὴν γλῶσσαν τῆς Βίβλου ἀδελφή (Εὐθύμιος Ζυγαβηνός). ἄρα ἡ σωστὴ στίξις τοῦ χωρίου εἶναι ἡ πρώτη παρατεθεῖσα μορφή, ἡ δὲ φράσις «καὶ ἡ ἀδελφὴ τῆς μητρὸς αὐτοῦ Μαρία ἡ τοῦ Κλωπᾶ» σημαίνει «καὶ ἡ συννυφάδα τῆς μητέρας του ἡ Μαρία ἡ σύζυγος τοῦ Κλωπᾶ».
(συνέχεια στὸ ἑπόμενο μήνυμα)