«᾿Επιτάφιος» καὶ «ἐγκώμια» τῆς Παναγίας

Κανόνες Δ. Συζήτησης
῾Η χρῆσις τοῦ δημοσιευομένου ὑλικοῦ καὶ τῶν συνημμένων ἀρχείων διέπεται ἀπὸ τοὺς παρακάτω ὅρους·
α) γιὰ τὰ πνευματικὰ δικαιώματα viewtopic.php?f=138&t=430&p=1237#p1236
β) γιὰ τὰ ἐμπορικὰ δικαιώματα viewtopic.php?f=138&t=430&p=1237#p1237

«᾿Επιτάφιος» καὶ «ἐγκώμια» τῆς Παναγίας

Δημοσίευσηαπό Dionysios » Κυρ 18 Ιαν 2009, 18:40:06

«...Συνηθίζεται ἐνιαχοῦ..., πρὸς πλείονα τάχα δόξαν καὶ τιμὴν τῆς Θεοτόκου, ἵνα ψάλλωνται τὰ λεγόμενα ἐγκώμια τῆς Παναγίας, κατὰ μίμησιν τῶν τοῦ Κυρίου ἡμῶν, τῶν ψαλλομένων ἐν τῷ ὄρθρῳ τοῦ Μ. Σαββάτου. Ἡ Μ. Ἐκκλησία κατακρίνουσα πᾶν ὅ,τι καινοφανὲς καὶ κακόζηλον, ἔστω καὶ γινόμενον πρὸς τιμὴν τῆς Θεοτόκου, ἀποδοκιμάζει ταῦτα ἐπισήμως καὶ ἀπαγορεύει μάλιστα αὐστηρῶς» (Τ.Μ.Ε. σ. 306, ὑποσ. 4).

«Τὸ ἰσχῦον Τυπικὸν (Τ.Μ.Ε. σ. 306, ὑποσ. 4) ἀναφερόμενον εἰς τὰ λεγόμενα ἐγκώμια τῆς Παναγίας, τὰ θεωρεῖ καινοφανῆ καὶ κακόζηλα καὶ δὲν ἐπιτρέπει τὴν χρῆσίν των» (Δίπτυχα 2008, ὑποσ. 186.)

Πρὸ 23 περίπου ἐτῶν (ἂν θυμοῦμαι καλὰ) ἐπιμελήθηκα μίαν ἔκδοσιν φυλλαδίου μὲ τὰ «ἐγκώμια» τῆς Παναγίας χάριν ἑνὸς μοναστηριοῦ τῆς Πελοποννήσου. τὰ εἶχα διορθώσει ὀρθογραφικῶς, μετρικῶς, συντακτικῶς καὶ νοηματικῶς, καὶ τὸ εἶχα καμάρι ὅτι εἶχα προσφέρει μία τέτοια ὑπηρεσία στὴν Παναγία. σήμερα δὲν ἔχω πλέον τὴν ἴδια ἄποψι.

Λίγα χρόνια ἀργότερα βρέθηκα στὴν Λῆμνο, ὅπου ἔμεινα γιὰ ἕναν χρόνο. στὶς περιοχὲς ποὺ ἔψελνα (χωριὰ τοῦ Μούδρου) δὲν συνάντησα οὔτε «ἐπιτάφιο» οὔτε «ἐγκώμια» τῆς Παναγίας ἢ τοὐλάχιστον δὲν θυμοῦμαι νὰ ἐψάλησαν τέτοια ἐγκώμια στὶς 15 αὐγούστου. «ἐπιτάφιος» σίγουρα δὲν ὑπῆρχε, διότι αὐτὸ εἶναι λίγο δύσκολο νὰ τὸ ξεχάσῃ κανείς. θυμοῦμαι ἄλλα τοπικὰ πανηγυράκια τοῦ αὐγούστου, ἄγνωστα σὲ ἄλλες περιοχὲς τῆς ῾Ελλάδος, ὅπως τῆς ἁγίας Φωτίδος (πῶς νὰ τὰ ξεχάσῃ κανεὶς αὐτὰ τὰ πανηγυράκια μὲ τὰ τόσα κεράσματα στὸν ἱερέα καὶ τοὺς ψάλτες καὶ ὅλους τοὺς πανηγυριστάς, κεράσματα μὲ τοπικὰ φαγητά, πεντανόστιμα σπιτικὰ τυριὰ καὶ κυρίως ἐκεῖνο τὸ περίφημο τὸ «οὖζο κεχαγιάδικο» = τοπικὸ εἶδος ῥακῆς –σκέτη φωτιά!–, ποὺ ἐλάχιστοι τολμούσαμε νὰ τὸ πιοῦμε σκέτο, ἀλλὰ ποτὲ μονορρούφι), ἀλλὰ «ἐπιτάφιο» δὲν θυμοῦμαι. δὲν ξέρω μήπως σὲ κάποιες μεγάλες ἐνορίες τοῦ νησιοῦ συνηθιζόταν.

(1/6/2008)


Πράγματι τότε δὲν συνάντησα στὸ νησὶ οὔτε «ἐπιτάφιο» οὔτε «ἐγκώμια» τῆς Παναγίας νὰ ἐψάλησαν στὶς 15 αὐγούστου ἢ στὰ προεόρτια ἢ στὰ μεθέορτα. Δὲν ξέρω μήπως σὲ κάποια ἐνορία τοῦ νησιοῦ συνηθιζόταν τοπικῶς, ἀλλὰ ὅσους ντόπιους ῥώτησα ἐπίσης δὲν ἤξεραν νὰ μοῦ ποῦν μετὰ βεβαιότητος. Τὸ πιθανώτερο εἶναι ὅτι εἰσήχθησαν μετὰ τὸ 1991.
Διονύσιος ᾿Ανατολικιώτης, http://www.symbole.gr
e-mail: symbole@mail.com — Skype: dionysios-anat
«γηράσκω ἀεί διορθούμενος», τρίτη 11/7/2000
Άβαταρ μέλους
Dionysios
 
Δημοσ.: 3950
Εγγραφη: Πέμ 11 Σεπ 2008, 21:30:05
Τοποθεσια: ᾿Αθῆναι

Re: «᾿Επιτάφιος» καὶ «ἐγκώμια» τῆς Παναγίας

Δημοσίευσηαπό Dionysios » Σάβ 05 Αύγ 2017, 21:17:33

Σχετικὰ μὲ τὰ ἐγκώμια τῆς Παναγίας
(πρώτη διαδικτυακὴ δημοσίευσι, σήμερα 5/8/2017).
Διονύσιος ᾿Ανατολικιώτης, http://www.symbole.gr
e-mail: symbole@mail.com — Skype: dionysios-anat
«γηράσκω ἀεί διορθούμενος», τρίτη 11/7/2000
Άβαταρ μέλους
Dionysios
 
Δημοσ.: 3950
Εγγραφη: Πέμ 11 Σεπ 2008, 21:30:05
Τοποθεσια: ᾿Αθῆναι

Re: «᾿Επιτάφιος» καὶ «ἐγκώμια» τῆς Παναγίας

Δημοσίευσηαπό petrosg » Τετ 23 Αύγ 2017, 10:29:46

Καλησπέρα.

Παραθέτω και τη σύνδεση http://naxioimelistes.blogspot.gr/2017/ ... .html#more όπου περιγράφονται περίπου τα ίδια θέματα, προς αποφυγή.

Ευχαριστώ,

Πέτρος Γονατάς
petrosg
 
Δημοσ.: 5
Εγγραφη: Τετ 12 Απρ 2017, 18:38:50

Re: «᾿Επιτάφιος» καὶ «ἐγκώμια» τῆς Παναγίας

Δημοσίευσηαπό Dionysios » Πέμ 24 Αύγ 2017, 12:45:48

῞Οπως μπορεῖ νὰ δῇ ὁ καθένας ἐδῶ, τὸ πρῶτο πρῶτο διαδικτυακό μου μήνυμα γιὰ τὸ παρὸν θέμα τὸ δημοσίευσα τὴν 1η ἰουνίου 2008 σὲ κάποιον ἄλλον ἱστότοπο καὶ λίγους μῆνες μετὰ τὸ δημοσίευσα καὶ ἐδῶ. Τὴν πρώτη ὅμως καὶ ἐπίσημη δημοσίευσι τὴν εἶχα κάμει ἐντύπως στὰ Δίπτυχα τοῦ 2007, στὸ Κανονάριον ἐκείνου τοῦ ἔτους, στὶς διατάξεις τῆς 15ης αὐγούστου, σελ. 217, καὶ ὑποσημείωσι 217, ὅπου ἔγραφα:
«Τὸ ἰσχῦον Τυπικὸν (Τ.Μ.Ε. σ. 306, ὑποσ. 4) ἀναφερόμενον εἰς τὰ λεγόμενα ἐγκώμια τῆς Παναγίας, τὰ θεωρεῖ καινοφανῆ καὶ κακόζηλα καὶ δὲν ἐπιτρέπει τὴν χρῆσίν των».

Σημειωτέον ὅτι τὰ Δίπτυχα τοῦ 2007 δόθηκαν στὴν κυκλοφορία τὸν νοέμβριο τοῦ 2006, ὥστε νὰ τὰ προμηθευθοῦν ὅλοι οἱ ναοὶ πρὶν ἀπὸ τὴν ἔναρξι τοῦ νέου ἔτους, ὅπως συμβαίνει ἄλλωστε κάθε χρόνο μὲ τὴν συγκεκριμένη ἔκδοσι. Αὐτούσια τὴν ἴδια σημείωσι τὴν ἐπανέλαβα ἐπισήμως καὶ στὸ Κανονάριον τοῦ ἑπομένου ἔτους, Δίπτυχα 2008, σελ. 209, ὑποσ. 186.

Τὴν ἴδια χρονιὰ (2008) μοῦ ζήτησαν ἐκ τῆς ῾Ιερᾶς Συνόδου νὰ μὴν ξαναβάλω ὑποσημειώσεις (μέχρι τότε μὲ παρώτρυναν γιὰ τὸ ἀκριβῶς ἀντίθετο). Δὲν μοῦ εἶπαν νὰ μὴν ξαναβάλω τὴν συγκεκριμένη ὑποσημείωσι, ἀλλὰ ὅλες τὶς ὑποσημείωσεις ποὺ παρέθετα ἐπὶ δύο χρόνια μὲ ποικίλα σχόλια, πληροφορίες καὶ ἐξηγήσεις γιὰ λεπτομέρειες τυπικοῦ καὶ παρεμφερῶν θεμάτων. Ἔκτοτε ἀφαιρέθηκαν ὅλες οἱ 180 περίπου ὑποσημειώσεις μου (ἀπὸ τὶς ὁποῖες πολλὲς ἦσαν πρωτότυπες μὲ ἐπιστημονικὴ προεργασία καὶ ἀρκετὴ ἔρευνα), καὶ σημειώνονται μόνον ἐλάχιστες, κι αὐτὲς ἀναγκαστικά, ὅσες κρίνονται ἄκρως ἀπαραίτητες καὶ ὑποχρεωτικές, ποὺ θὰ ἦταν ἐπιζήμιο νὰ παραλειφθοῦν, ἀφοῦ καὶ τὸ ἴδιο τὸ Τυπικὸν τῆς Μεγάλης ᾿Εκκλησίας, ποὺ εἶναι ἡ βάσι τοῦ Κανοναρίου τῶν Διπτύχων, ἔχει 128 ὑποσημειώσεις.

Τὰ ἀναφέρω αὐτά, διότι μέχρι τὰ Δίπτυχα τοῦ 2007 αὐτὴν τὴν αὐστηρὴ διάταξι τοῦ Τυπικοῦ οἱ περισσότεροι (σχεδὸν ὅλοι δηλαδὴ) τὴν εἶχαν «ξεχάσει», διότι μετὰ τὴν ἔκδοσι τοῦ Τυπικοῦ Βιολάκη (1888) εἶχε σταματήσει ἡ ὅποια χρῆσι καὶ διάδοσι αὐτῶν τῶν "ἐγκωμίων" ἢ "μεγαλυναρίων" τῆς Θεοτόκου, πλὴν ἴσως κάποιων μεμονωμένων περιπτώσεων σὲ ἐλάχιστες θεομητορικὲς μονὲς ἢ προσκυνήματα, ὅπου διατηρήθηκαν ὡς τοπικὸ ἔθιμο, ἄγνωστο στοὺς πολ­λούς, πρᾶγμα ποὺ δὲν δημιουργοῦσε προβλήματα. Στὰ νεώτερα χρόνια, ποὺ σὰν πυρκαγιὰ ἀναζωπυρώθηκε ἡ χρῆσί τους λόγῳ τῆς ἀκατάσχετης ῥοπῆς τῶν νεωτέρων γενεῶν πρὸς τὴν και­νοτομία καὶ τὸν θεατρινισμό, εἶχα τὴν εὐκαιρία νὰ «ὑπενθυμίσω» αὐτὴν τὴν ἀπαγόρευσι τοῦ ἐπισήμου Τυπικοῦ στὶς δύο προαναφερθεῖσες δημοσιεύσεις μου τὸ 2007 καὶ τὸ 2008 γιὰ ὅλη τὴν ᾿Εκκλησία τῆς ῾Ελλάδος. Καὶ φυσικὰ ἀπὸ τὸ 2008 καὶ τὸ 2009 ἔχω δημοσιεύσει αὐτὲς τὶς πληροφορίες στὸ διαδίκτυο, στὸ παρὸν βῆμα διαλόγου καὶ ἄλλοῦ.

᾿Απὸ τότε τὸ θέμα τὸ γνωρίζουν ἀρκετοί. Μάλιστα ἐκείνη τὴν ἐποχὴ κάποιοι συντάκτες τυπικῶν βοηθημάτων (κατὰ κάποιον τρόπο συνάδελφοί μου καὶ ἀνταγωνιστές μου ταυτοχρόνως) σὲ τυχαῖες ἐπικοινωνίες τους μαζί μου, εἶχαν παραδεχτῆ —πρὸς τιμήν τους— ὅτι δὲν γνώριζαν αὐτὴν τὴν ἀπαγόρευσι τοῦ Βιολάκη οὔτε εἶχαν προσέξει ποτὲ αὐτὴν τὴν ὑποσημείωσι τοῦ ἐπισήμου Τυπικοῦ, παρ᾿ ὅτι τὸ συμβουλεύονται κάθε χρόνο, γιὰ νὰ συντάσσουν τὶς ἐτήσιες ὁδηγίες· ἀλλὰ ἔμαθαν αὐτὴν τὴν διάταξι τοῦ Τυπικοῦ τῆς Μεγάλης ᾿Εκκλησίας ἀπὸ τὴν δική μου ἀναφορά. ῞Οπως διαπίστωσα ἀργότερα, αὐτὸ δὲν ἦταν τὸ μόνο θέμα τυπικοῦ ποὺ ἔμαθαν ἀπὸ ἐμένα.

Χαίρω λοιπόν, διότι 11 χρόνια μετὰ τὶς πρῶτές μου ἀναφορὲς πολλοὶ πλέον μιλοῦν γι᾿ αὐτὸ τὸ θέμα τῶν θεομητορικῶν ἐγκωμίων, ἀκριβῶς χάρι στὶς ἀρχικές μου δημοσιεύσεις στὰ Δίπτυχα, ποὺ τὶς εἶδε καὶ τὶς διάβασε τότε ὅλη ἡ ῾Ελλάδα καὶ ὄχι μόνον. Στὶς ἡμέρες μας λοιπὸν πολλοί, καὶ κληρικοὶ καὶ θεολόγοι καὶ ψάλτες καὶ λειτουργιολόγοι καὶ τυπικάρηδες, ἐπισημαίνουν τὴν ἄτοπη διάδοσι αὐτοῦ τοῦ ἐθίμου καὶ γράφουν πολλὰ σχόλια καὶ πλούσιες καὶ ὀρθὲς θεολογικὲς ἀναλύσεις. Χαίρω γι᾿ αὐτὴν τὴν ἐξέλιξι, κι ἂς ἀποφεύγουν οἱ περισσότεροι ἔστω καὶ νὰ ἀναφερθοῦν καὶ νὰ παραπέμψουν στὶς πρῶτές μου δημοσιεύσεις, ἀλλὰ γράφουν γιὰ τὸ θέμα αὐτὸ σὰν νὰ ἐπισημαίνουν αὐτοὶ γιὰ πρώτη φορὰ τὸ σχετικὸ πρόβλημα καὶ σὰν νὰ βρῆκαν αὐτοὶ μόνοι τους τὴν παραπομπὴ στὸν Βιολάκη. ᾿Αλλὰ καὶ ὅσοι τυχὸν παραπέμψουν στὶς πρῶτες ἔντυπες δημοσιεύσεις μου σημειώνουν ὡς πηγὴ ἁπλῶς τὰ Δίπτυχα, χωρὶς νὰ ἀναφέρουν τὸ ὄνομά μου ὡς συντάκτου, λὲς καὶ τὸ τυπικὸν τῶν Διπτύχων συντάσσεται μὲ κάποια αὐτόματη διαδικασία "ἄνευ ἀνθρωπίνης χειρός".

῾Η μὴ ἀναφορὰ τοῦ ὀνόματός μου στὴν βιβλιογραφία τῶν νεωτέρων ἀρθρογράφων εἶχε κάποτε ὡς ἀποτέλεσμα μεταξὺ ἄλλων καὶ τὸ ἑξῆς εὐτράπελο. Τὸ 2013 ἕνας ἱερεὺς δημοσίευσε ἄρθρο, στὸ ὁποῖο ἔψεγε τὴν χρῆσι τῶν ἐν λόγῳ θεομητορικῶν "ἐγκωμίων" καὶ ἐπανελάμβανε τὴν σχετικὴ ἀπαγόρευσι τοῦ ἐπισήμου Τυπικοῦ. Στὸ τέλος ὅμως τοῦ ἄρθρου του κατηγοροῦσε τὰ ..."Δίπτυχα"! Μάλιστα, ὁ ἀγαθὸς ἐκεῖνος ἱερεὺς κατηγοροῦσε τὰ "Δίπτυχα" γιὰ μία παρατυπία, γιὰ τὴν ὁποία ἔμαθε ὅτι εἶναι παρατυπία χάρις στὰ Δίπτυχα! Λὲς καὶ τὰ Δίπτυχα γράφουν νὰ ψέλνωνται τὰ "ἐγκώμια", ποὺ δὲν ἔχει γραφῆ ποτὲ τέτοιο πρᾶγμα οὔτε στὰ Δίπτυχα οὔτε σὲ κανένα ἄλλο τυπικό. ᾿Αλλὰ καὶ προφορικὰ ἔχει τύχει ἄνθρωποι ποὺ δὲν μὲ ξέρουν, μόλις ἄκουσαν ὅτι εἶμαι ὁ συντάκτης τοῦ Κανοναρίου τῶν Διπτύχων, νὰ θέλουν νὰ μοῦ κάνουν μάθημα γιὰ τὰ δῆθεν "ἐγκώμια τῆς Θεοτόκου" λέγοντάς μου αὐτὰ ποὺ ἐγὼ πρωτοδημοσίευσα καὶ συνεχίζω νὰ δημοσιεύω ἐδῶ καὶ 11 χρόνια!

Πρὸς τὸ παρὸν φαίνεται ὅτι ὅσοι σεβόμαστε τὴν λειτουργικὴ παράδοσι τῆς ἐκκλησίας καὶ θέλουμε νὰ ὑπακοῦμε στὸ ἐπίσημο τυπικὸ εἴμαστε μειοψηφία. Πρακτικὰ καὶ λαϊκὰ ἐπικρατεῖ ὁ νεωτερισμὸς καὶ ἡ παρατυπία. ᾿Αναμένω ὅτι στὸ ἐγγὺς μέλλον θὰ δοῦμε ποιά θὰ εἶναι ἡ τελικὴ κατάληξις.
Διονύσιος ᾿Ανατολικιώτης, http://www.symbole.gr
e-mail: symbole@mail.com — Skype: dionysios-anat
«γηράσκω ἀεί διορθούμενος», τρίτη 11/7/2000
Άβαταρ μέλους
Dionysios
 
Δημοσ.: 3950
Εγγραφη: Πέμ 11 Σεπ 2008, 21:30:05
Τοποθεσια: ᾿Αθῆναι

Re: «᾿Επιτάφιος» καὶ «ἐγκώμια» τῆς Παναγίας

Δημοσίευσηαπό Dionysios » Παρ 01 Σεπ 2017, 19:49:25

᾿Απορίες γιὰ τὸν μῆνα Αὔγουστο
ἀναφέρεται στὶς δεσποτοθεομητορικὲς ἑορτὲς τοῦ μηνὀς αὐγούστου.
Διονύσιος ᾿Ανατολικιώτης, http://www.symbole.gr
e-mail: symbole@mail.com — Skype: dionysios-anat
«γηράσκω ἀεί διορθούμενος», τρίτη 11/7/2000
Άβαταρ μέλους
Dionysios
 
Δημοσ.: 3950
Εγγραφη: Πέμ 11 Σεπ 2008, 21:30:05
Τοποθεσια: ᾿Αθῆναι


Επιστροφή στην Θεομητορικές ἑορτές (τυπικόν)

Μελη σε συνδεση

Μέλη σε αυτή την Δ. Συζήτηση: Δεν υπάρχουν εγγεγραμμένα μέλη και 3 επισκέπτες

cron