Ιωαννίδης Δημήτριος έγραψε:... για τους λόγους που αναφέρει ο κ. Μανώλης ...
Μήπως ἐννοεῖτε τὸν Δημήτριο Καλπακίδη; ὁ Μανόλης Θεοδωράκης δὲν συμμετέσχε μέχρι στιγμῆς στὴν παροῦσα συζήτησι.
Ιωαννίδης Δημήτριος έγραψε:Κάποτε ( εάν θυμάμαι καλά ) είχα συζητήσει το θέμα του Απολυτικίου με τον Στανίτσα.
Και εκείνος υποστήριζε ότι σωστότερο πρέπει να είναι το "Σήμερον σωτηρία", για τους λόγους που αναφέρει ο κ. Μανώλης και επειδή όπως συμπλήρωνε ο Στανίτσας, όλα συνηγορούν για το γεγονός της Αναστάσεως. Η συζήτηση μαζί του, με είχε κι εμένα πείσει περί αυτού.
Εὐχαριστοῦμε πολὺ, κ. ᾿Ιωαννίδη, γιὰ τὶς σημαντικὲς πληροφορίες ποὺ μοιράζεστε μαζί μας. ὁ μακαριστὸς Θρ. Στανίτσας ὡς πρωτοψάλτης τῆς μεγάλης τοῦ Χριστοῦ ἐκκλησίας, ἄρα καὶ ὡς πιστὸς τηρητὴς καὶ θεματοφύλαξ τοῦ πατριαρχικοῦ τυπικοῦ, σωστὰ ἀπάντησε, καὶ τέτοια ἀπάντησι θὰ περιμέναμε ἀπὸ ἔναν ἄνθρωπο τῆς δικῆς του θέσεως καὶ περιωπῆς, καὶ ἔπρεπε νὰ ἀπαντήσῃ ἔτσι, διότι δείχνει ὅτι τηροῦσε τὸ τυπικὸ ὄχι ὡς «τυφλοσούρτη» ἀλλὰ εἶχε ἐμβαθύνει καὶ στὴν θεολογία του· «ὅλα συνηγοροῦν γιὰ τὸ γεγονὸς τῆς ἀναστάσεως». δὲν εἶπε· «αὐτὸ εἶναι τὸ σωστό, διότι αὐτὸ ὁρίζει τώρα τὸ τυπικὸ τῆς μεγάλης ἐκκλησίας», ποὺ καὶ τέτοια ἀπάντησι νὰ ἔδινε, πάλι δίκιο θὰ εἶχε καὶ θὰ εἶχε τὴν σημασία της. ἀλλὰ τί ἔκαμε; ἔδωσε τὴν ἐξήγησι τοῦ σκεπτικοῦ ποὺ βρίσκεται πίσω ἀπὸ τὴν διάταξι, ἔδωσε ἑρμηνεία, βρῆκε τὸν λόγο γιὰ τὸ ἀναστάσιμο ὕφος ὅλης τῆς ἀκολουθίας.
Πραγματικὰ οἱ πρωτοψάλτες καὶ λαμπαδάριοι τῆς μεγάλης ἐκκλησίας εἶναι ὑποδείγματα γιὰ κάθε ὀρθόδοξο ψάλτη ὄχι μόνο γιὰ τὶς μουσικὲς ἱκανότητες καὶ γνώσεις, ὄχι μόνο γιὰ τὸ ὕφος τῆς ἐκτελέσεως καὶ τὸ εἶδος τῆς ἑρμηνείας τῶν μουσικῶν μαθημάτων ἀλλὰ καὶ γιὰ τὸ ποιά πρέπει νὰ εἶναι ἡ σχέσι τοῦ ψάλτου, τοῦ ἀληθινοῦ ψάλτου, μὲ τὸ τυπικό· ὄχι ἐπιπόλαιη καὶ ἐπιδερμικὴ γνῶσι τῶν ξερῶν διατάξεων, ἀλλὰ κατανόησι τοῦ πνεύματος ποὺ βρίσκεται πίσω ἀπὸ τὸ γράμμα.
Στὴν συζήτησι ὅμως ποὺ κάνουμε ἐδῶ δὲν πρόκειται γιὰ ἄρνησι ἢ ἀμφισβήτησι τοῦ ἰσχύοντος τυπικοῦ τῆς μεγάλης ἐκκλησίας, ἀλλὰ ἀκριβῶς γιὰ διερεύνησι τοῦ πνεύματος ποὺ βρίσκεται πίσω ἀπὸ τὸ γράμμα. δὲν θὰ ἐπεκταθῶ ἐδῶ στὴν ἱστορία καὶ στοὺς λόγους ποὺ ὡδήγησαν στὸ νὰ ἀλλάξῃ τὸ ἀπολυτίκιον στὸ τέλος τῆς δοξολογίας τοῦ σαββάτου τοῦ Λαζάρου. ἁπλῶς θὰ πῶ ὅτι
1) καὶ ἡ ἀρχαιοτέρα τάξις τοῦ πατριαρχικοῦ ναοῦ τὸ «Τὴν κοινὴν ἀνάστασιν» ὥριζε·
2) τὸ ἀπολυτίκιον τῆς ἑορτῆς εἶναι ἔτσι κι ἀλλιῶς ἀναστάσιμον, ἑπομένως δὲν παραβλάπτεται τὸ γεγονὸς τῆς ἀναστάσεως·
3) εἶναι δεσποτικὴ ἑορτή, ἑπομένως πρέπει νὰ τηρηθῇ καὶ ἐδῶ ἡ αὐτὴ τάξις μὲ τὶς ἄλλες δεσποτικὲς ἑορτές·
4) στὴν ἐπαύριον κυριακὴν τῶν βαΐων, ἡ ὁποία κυριακὴ διατηρεῖ καὶ τὸν ἀναστάσιμο χαρακτῆρά της, ὁρίζεται μετὰ τὴν δοξολογία τὸ ἀπολυτίκιον τῆς ἑορτῆς, τὸ ὁποῖον ἔχει ἐπίσης ἀναστάσιμο περιεχόμενο (καὶ ἐδῶ πάντως ὀρθότερον θὰ ἦταν τὸ «Τὴν κοινὴν ἀνάστασιν»)·
5) στὴν κυριακὴ τοῦ Θωμᾶ, ποὺ εἶναι μικρὰ δεσποτικὴ ἑορτὴ ἀναστασίμου χαρακτῆρος, δηλαδὴ ἑορτὴ ἀνάλογος μὲ τὸ σάββατον τοῦ Λαζάρου, ἀλλὰ καὶ ἡ ἀφετηρία τοῦ ἀναστασίμου χαρακτῆρος πασῶν τῶν κυριακῶν τοῦ ἔτους, τὸ ἀπολυτίκιον τῆς ἑορτῆς λέγεται μετὰ τὴν δοξολογία.
Καὶ ἄλλα ἐπιχειρήματα ὑπάρχουν ἀλλὰ νομίζω ὅτι ἀρκοῦν αὐτά. εἶμαι βέβαιος ὅτι ὕστερα ἀπὸ τὶς παραπάνω ἐξηγήσεις καὶ ὁ μακαριστὸς Στανίτσας καὶ ὁποιοσδήποτε πατριαρχικὸς δὲν θὰ εἶχαν ἀντίρρησι ὅτι ἡ ἀρχαιοτέρα διάταξις (ἀπολυτίκιον «Τὴν κοινὴν ἀνάστασιν» ἀντὶ τοῦ «Σήμερον σωτηρία») εἶναι προτιμοτέρα. δὲν τίθεται θέμα λάθους. σωστὰ εἶναι καὶ τὰ δύο, ἀλλὰ τὸ ἕνα ἀπὸ τὰ δύο εἶναι σωστότερο.