Ἀριθμὸς ὡρῶν ἡμέρας

[MTheodorakis]

Στὰ ὡρολόγια καὶ τὰ Μηναῖα κατὰ τὴν α' κάθε μηνὸς ὑπάρχει ἡ εἴδησις «Ἡ ἡμέρα ἔχει ὥρας θ' (ἕως ιε') καὶ ἡ νύξ ἔχει ὥρας ιε' (ἕως θ')», ὁμοίως στὸ χφφ. Μ. Λαύρας Δ-45 μηναῖα τοῦ ια' αἰ., Σινὰ Χ 363 (νέα εὑρήματα 1975) ΤΑΣ ια'-ιβ' αἰ. φ. 2v, καὶ στὸ τυπικὸν τῆς Μ. Σωτῆρος Μεσσήνης Σικελίας τοῦ ἔτους 1131. Τὶ σημαίνουν αὐτὲς οἱ εἰδήσεις, ἐνὼ εἶναι γνωστὸς ὁ σταθερὸς ἀριθμὸς τῶν ιβ' ὡρῶν τόσο γιὰ τὴν ἡμέρα, ὅσο καὶ γιὰ τὴν νύκτα (Ἰω. ια', 9, Ὁσίου Ἐφραὶμ ἔργα τ. 2 σ. 23, Γρηγορίου τοῦ σιναΐτου κεφ. 99 καὶ 101 Φιλοκαλία τῶν ἱερῶν νηπτικῶν τ. 4 σ. 48 καὶ Εὐεργετινὸς ἔκδ. 1988 τ. 2 σ. 158 ὑποσ.);

[Dionysios]

... ἐνῶ εἶναι γνωστὸς ὁ σταθερὸς ἀριθμὸς τῶν ιβ' ὡρῶν τόσο γιὰ τὴν ἡμέρα, ὅσο καὶ γιὰ τὴν νύκτα ...

Τί ἐννοεῖς μὲ αὐτὴν τὴν φράσι; γιά ποιόν σταθερὸ ἀριθμὸ 12 ὡρῶν ἡμέρας καὶ νυκτὸς κάνεις λόγο;

[MTheodorakis]

Φυσικὰ δὲν ἀναφέρομαι στὴν σημερινὴ πολιτικὴ ὥρα (Greenwich Mean Time + 2 ἤ + 3), ἀλλὰ στὴν ἡλιακή-ρωμαϊκὴ, κατὰ τὴν ὁποία μία ὥρα τῆς ἡμέρας ἦταν τὸ δωδεκατημόριόν της (λεξικὸν Σούδα πρβλ. 12 μῆνες, 12 θεοί, 12 ζώδια) καὶ τῆς νυκτὸς ὁμοίως. Ἡ μέτρηση τῶν ὡρῶν τῆς ἡμέρας ἄρχιζε μὲ τὴν ἀνατολὴ καὶ ἡ μέτρηση τῶν ὡρῶν τῆς νυκτὸς μὲ τὴν δύση. Βλ. καὶ Μτ. κ' 6, 12 καὶ Κατηχητικὸν λόγον Ἰ. Χρυσοστόμου «...Εἴ τις εἰς μόνην ἔφθασε τὴν ἑνδεκάτην...».

[Dionysios]

Καθόσον γνωρίζω, μπορεῖ οἱ ἀρχαῖοι λαοὶ νὰ ἀκολουθοῦσαν τὸ σύστημα τῆς δωδεκαμεροῦς διαιρέσεως ἡμέρας καὶ νυκτός, ὁπότε ἡ κάθε «ὥρα» δὲν εἶχε 60 λεπτά, ἀλλὰ αὐξομειωνόταν ἀναλόγως τῆς ἐποχῆς, ὅμως ἐγώριζαν μὲ σαφήνεια (τοὐλάχιστον οἱ μαθηματικοὶ καὶ οἱ ἀστρονόμοι τους) ὅτι τὸ ἡμερονύκτιο ἔχει συνολικὴ διάρκεια 24 ὧρες ἰσομοιρασμένες, τῶν 60 λεπτῶν ἑκάστη, καὶ ὅτι ἡ διάρκεια νυκτὸς καὶ ἡμέρας μεταβαλλόταν, πρᾶγμα πασιφανὲς ἄλλωστε.

῾Η ἀναγραφὴ τῆς διαρκείας ἡμέρας καὶ νυκτὸς σὲ ὧρες στὰ μηναῖα σαφῶς ἀναφέρεται στὴν χρονικὴ μονάδα τῆς ὥρας διαρκείας 60 λεπτῶν. ἀπὸ πότε συναντοῦμε αὐτὲς τὶς ἀναγραφὲς δὲν ξέρω. ἀλλὰ τὸ πρόβλημα μὲ αὐτὲς τὶς πληροφορίες εἶναι ὅτι ἀναφέρονται σὲ συγκεκριμένη γεωγραφικὴ θέσι, αὐτὴν τοῦ παραμεσογείου δακτυλίου, καὶ φυσικὰ εἶναι ἐντελῶς ἄχρηστες γιὰ ἄλλα σημεῖα, ὅπως οἱ βόρειες χῶρες, ἢ ἂς ποῦμε ἡ ᾿Ωκεανία, ὅπου ἐκεῖ μάλιστα τὰ δεδομένα εἶναι ἐντελῶς ἀντίθετα. δηλαδὴ ἐμεῖς ἐδῶ ἔχουμε καὶ διαβάζουμε γιὰ τὸν μῆνα δεκέμβριο «ἡ ἡμέρα ἔχει ὧρες 9 καὶ ἡ νὺξ ὧρες 15», διότι ἔχουμε χειμῶνα, καὶ στὴν Αὐστραλία τὰ πράγματα εἶναι ἀντίθετα, διότι τὸν δεκέμβριο ἔχουν καλοκαῖρι, ἄρα ἡ ἡμέρα τους ἔχει 15 ὧρες καὶ ἡ νύχτα τους 9!

Αὐτὲς οἱ πληροφορίες λοιπὸν σήμερα δὲν βλέπω νὰ ἔχουν καμμία ἀξία καὶ καμμία χρησιμότητα, διότι οἱ κοινωνικὲς συνθῆκες καὶ οἱ γνώσεις τῶν ἀνθρώπων εἶναι διαφορετικὲς ἀπὸ ὅτι πρὶν ἀπὸ 500 χρόνια. ὅλοι γνωρίζουν καὶ τὸ ἡμερολόγιο καὶ τὶς ἐποχὲς καὶ τὶς κλιματικὲς συνθῆκες τοῦ τόπου στὸν ὁποῖο διαβιοῦν. οἱ πληροφορίες αὐτὲς γιὰ ἐποχὲς καὶ χρονικὴ διάρκεια τῆς ἡμέρας καὶ τῆς νυκτὸς δὲν ἔχουν σχέσι μὲ τὴν ἐκκλησιαστικὴ διδασκαλία ἢ τὴν λατρευτικὴ τάξι καὶ πρέπει μὲ ἀπόφασι τῆς ἐκκλησίας νὰ καταργηθοῦν πλέον.

[MTheodorakis]

Κατὰ τὴν κ' Μαΐου ὁ καιροὶ τῶν ἀκολουθιῶν εἶναι: Ἑσπερινός 8.30 μ.μ., Μεσονυκτικόν 1.20 π.μ., Ὄρθρος ἕως 6.10 π.μ., Α' ὥρα 7.25 π.μ., Γ' ὥρα 9.45 π.μ., F' ὥρα 1.20 μ.μ., Θ' ὥρα 4.55 μ.μ.
Οἱ ἀνωτέρω καιροὶ εἶναι κατάλληλοι δι' ὅλον τὸν μῆνα Μάϊον.

[MTheodorakis]

«τὰ δέκα καὶ δύο τῶν ὡρῶν διαστήματα, τὰ μὲν ἡμέρα, τὰ δὲ νυκτὶ συμμεμέτρηται» (Κυρίλου Ἀλεξανδρείας Εἰς τὸν Ἰωάννην (ζ’, 30) P.G τ. 73 στ. 728a).