Στὸν ἱστοχῶρο http://www.ardin.gr/page/article.php?id ... b-00005878 βρῆκα μία συνέντευξί του (᾿Εφημερίδα «Ρήξη», φύλλο 12, ἡμερομηνία 5 Μαΐου 2007) καὶ σχετικὸ ῥεπορτάζ. παραθέτω ἐδῶ τὸ κείμενο.
Το βατερλώ των σχολικών βιβλίων
Τώρα, μετά τα βιβλία της ΣΤ΄ Δημοτικού, στο προσκήνιο βγαίνουν και τα άλλα εγχειρίδια, το ίδιο ιδεολογικά φορτισμένα με την κυρίαρχη πολιτική ορθότητα, τα οποία δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να γενικεύουν την αμάθεια των λαϊκών στρωμάτων, άρα και την υποταγή τους. «Κομφούζιο στη γλώσσα και στη διδασκαλία της», διαβλέπει ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ Χρίστος Τσολάκης, ο οποίος έκρουσε το... καμπανάκι, προειδοποιώντας ότι η Γραμματική του Τριανταφυλλίδη εξοβελίστηκε από τα σχολεία.
Τα νέα βιβλία της γλώσσας στο Γυμνάσιο παραπέμπουν τους καθηγητές, σύμφωνα με τον κ. Τσολάκη, σε Γραμματικές που δεν συμπεριλαμβάνονται στο επίσημο πρόγραμμα του υπουργείου Παιδείας, γεγονός που δεν αποκλείεται να οδηγήσει ακόμη και στη νόθευση της δημοτικής. Επικριτική στάση τήρησαν όμως απέναντι σε αρκετά καινούργια σχολικά εγχειρίδια του Δημοτικού και του Γυμνασίου οι εισηγητές του συνεδρίου για τα νέα βιβλία, που ολοκληρώθηκε τις προάλλες στη Θεσσαλονίκη, ζητώντας μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις την απόσυρσή τους, όπως είναι, για παράδειγμα, τα αρχαία ελληνικά και η ιστορία της Α΄ Γυμνασίου.
Το «πακέτο» των βιβλίων
Στις αρχές του τρέχοντος σχολικού έτους (2006-2007) εστάλησαν στα Δημοτικά και τα Γυμνάσια 55 από τα 119 νέα σχολικά εγχειρίδια, ενώ τον ερχόμενο Σεπτέμβριο αναμένεται να εισαχθούν στα σχολεία και τα υπόλοιπα 64. Το «πακέτο» των περίπου 500 βιβλίων (μαζί με τα τετράδια μαθητή, εκπαιδευτικού, καθώς και το λοιπό υλικό) στηρίζεται στο Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) και στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών των επιμέρους μαθημάτων. Σε αυτό το «πακέτο» συγκαταλέγεται και το βιβλίο της Ιστορίας της ΣΤ΄ Δημοτικού, το οποίο έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων στην ελληνική κοινωνία, οδηγώντας σε συστράτευση των πλέον ετερόκλητων απόψεων, προσώπων και φορέων, με αίτημα την απόσυρσή του. Η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας έχει διαβεβαιώσει ότι η συγγραφική ομάδα θα προχωρήσει στις αναγκαίες διορθώσεις και οι μαθητές της ΣΤ΄ Δημοτικού θα παραλάβουν τη βελτιωμένη έκδοση του βιβλίου τον ερχόμενο Σεπτέμβριο.
Παράλληλα, μέσα στο επόμενο διάστημα προωθείται η αξιολόγηση όλων των νέων σχολικών εγχειριδίων που κυκλοφόρησαν την τρέχουσα σχολική χρονιά στα Δημοτικά και τα Γυμνάσια. Εκπαιδευτικοί, σχολικοί σύμβουλοι και μαθητές θα κληθούν να... βαθμολογήσουν στο τέλος του σχολικού έτους τα καινούργια βιβλία, απαντώντας σε σχετικά ερωτηματολόγια.
«Δεν είναι ενδεδειγμένα»
Κριτική και βολές από πολλές πλευρές δέχτηκαν αρκετά νέα σχολικά εγχειρίδια στη διάρκεια του τριήμερου συνεδρίου με θέμα «Αρχαιολογία και Εκπαίδευση. Τα νέα σχολικά βιβλία Δημοτικού και Γυμνασίου», που διοργανώθηκε πρόσφατα στο ΑΠΘ, με πρωτοβουλία του Τομέα Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής σε συνεργασία με τον Σύλλογο Αποφοίτων της Σχολής, «Φιλόλογος», και τον Σύλλογο Αποφοίτων του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης, «Μίλτος Κουντουράς».
Αναφερόμενος στην προκήρυξη των 500 νέων σχολικών βιβλίων το φθινόπωρο του 2003 από το υπουργείο Παιδείας, ο κ. Τσολάκης τόνισε στη διάρκεια του συνεδρίου: «Αυτό το θεωρήσαμε τολμηρό. Δεν γράφονται έτσι τα βιβλία, τόσο εύκολα». Την περίοδο εκείνη ο Σύλλογος Αποφοίτων της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης συνέταξε ανοιχτή επιστολή προς τον υπουργό Παιδείας Πέτρο Ευθυμίου ζητώντας να ανακαλέσει την προκήρυξη. «Δεν εισακουστήκαμε. Η προκήρυξη έγινε. Σήμερα δρέπουμε τους καρπούς της. Τα βιβλία που προέκυψαν από αυτή την προκήρυξη δεν είναι τα ενδεδειγμένα. Αυτό υποστηρίζουν στην πλειονότητά τους οι εισηγητές του συνεδρίου, τόσο οι θεωρητικότεροι (πανεπιστημιακοί), όσο και πρακτικότεροι (δάσκαλοι και καθηγητές Γυμνασίων), δηλαδή αυτοί που δίδαξαν όλο αυτόν τον χρόνο τα βιβλία», υποστήριξε ο κ. Τσολάκης.
«Εξοβελίστηκε η Γραμματική του Τριανταφυλλίδη»
Στην εισήγησή του ο διακεκριμένος πανεπιστημιακός αναφέρθηκε και σε ένα γεγονός το οποίο χαρακτήρισε ιδιαίτερα ανησυχητικό: «Ανάμεσα στα βιβλία που προκηρύχθηκαν είναι και η κρατική Γραμματική της Γλώσσας. Επισημάναμε τότε στην επιστολή μας να μην προκηρυχθεί η Γραμματική. Η Γραμματική της εθνικής γλώσσας δεν προκηρύσσεται σε καμία περίπτωση, παρά όταν παρίσταται ανάγκη, συντάσσεται ή αναμορφώνεται από επιτροπή ειδικών γλωσσολόγων ή άλλων επωνύμων. Αυτό έκανε και ο Ελευθέριος Βενιζέλος το 1917, αυτό και ο Μεταξάς το 1939, αυτό και ο Γεώργιος Ράλλης το 1976», είπε ο κ. Τσολάκης, και πρόσθεσε: «Δυστυχώς και εδώ δεν εισακουστήκαμε. Η Γραμματική προκηρύχθηκε και ανατέθηκε σε άτομα».
O κ. Τσολάκης επέστησε την προσοχή των συνέδρων σε ένα ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα που προέκυψε με την αλλαγή της εξουσίας, καθώς μέσα στη σύγχυση, χωρίς κανείς να το αντιληφθεί, η Γραμματική του Τριανταφυλλίδη εξοβελίστηκε από τα σχολεία, όπως είπε χαρακτηριστικά: «Αυτό συνάγεται από το γεγονός ότι οι συγγραφείς των νέων βιβλίων γλωσσικής διδασκαλίας δεν παραπέμπουν πια στον Τριανταφυλλίδη, αλλά σε άλλες Γραμματικές. Δεν είναι αυτό συγκλονιστικό; Για όσους καταλαβαίνουν, αυτό είναι το χειρότερο που θα μπορούσε να γίνει. Αυτή τη στιγμή όλα βρίσκονται στον αέρα. Κομφούζιο στη γλώσσα και στη διδασκαλία της. Ό,τι χειρότερο θα μπορούσε να φανταστεί κανείς».
«Αυτά συμβαίνουν, όταν στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο διορίζονται άνθρωποι άσχετοι με τα εκπαιδευτικά πράγματα. Και ο υπουργός Παιδείας του 2003, που ήταν φιλόλογος, τι μέτρα έπαιρνε;», παρατήρησε ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ.
Το κείμενο του Δελμούζου
Αντικείμενο της εισήγησής του αποτέλεσε και η Βαλκανική Διάσκεψη που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το 1930 με σκοπό τη συμφιλίωση και την ειρηνική συμβίωση των όμορων βαλκανικών λαών μέσα από την εκπαίδευση και την παιδεία.
Σύμφωνα με τον κ. Τσολάκη, η διάσκεψη οργανώθηκε (με τις ευλογίες του Ελευθερίου Βενιζέλου, που ήταν τότε πρωθυπουργός της χώρας) από τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου και τον παιδαγωγό Αλέξανδρο Δελμούζο. Στη διάσκεψη ο Αλ. Δελμούζος ανέπτυξε το θέμα «Παιδεία και εθνική μόρφωση», παρουσιάζοντας τρόπους προσέγγισης των βαλκανικών λαών μέσα από το σχολείο.
«Το κείμενο του Δελμούζου, το τόσο επίκαιρο σήμερα, συμπεριλήφθηκε πριν από δέκα χρόνια στο σχολικό εγχειρίδιο “Έκφραση-Έκθεση” της Γ΄ Λυκείου. Και ορθώς, διότι είναι φανερό ότι συμβάλλει στην προσέγγιση των βαλκανικών λαών, ένα ζήτημα που μας απασχολεί σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά», επισήμανε ο κ. Τσολάκης, ο οποίος παρέπεμψε και στον σχετικό θόρυβο για το βιβλίο της Ιστορίας της στ΄ Δημοτικού. «Και, όμως, αγνοούν την ύπαρξη αυτού του κειμένου του Δελμούζου όλοι οι αρμόδιοι φορείς: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, υπουργείο Παιδείας, συγγραφείς σχολικών βιβλίων και άλλοι. Το αγνοεί ακόμα και η ομάδα της Μαρίας Ρεπούση, που έγραψε το αμφιλεγόμενο βιβλίο της στ΄ Δημοτικού. Όπως το αγνοεί και η διαβαλκανική ομάδα (Χριστίνα Κουλούρη κ.ά.), που ετοίμασε εναλλακτικό εκπαιδευτικό υλικό για τη διδασκαλία της νεώτερης ιστορίας της νοτιοανατολικής Ευρώπης. O tempora, o mores. Δεν βλέπουμε κάτω από τη μύτη μας, και θέλουμε ύστερα να δούμε τα Βαλκάνια;» διερωτήθηκε ο κ. Τσολάκης.
Μέσα στο επόμενο διάστημα προωθείται η αξιολόγηση όλων των νέων σχολικών εγχειριδίων που κυκλοφόρησαν την τρέχουσα σχολική χρονιά στα Δημοτικά και τα Γυμνάσια.
Πύρ ομαδόν από την εκπαιδευτική κοινότητα
Κόλαφος είναι οι παρατηρήσεις των δασκάλων, καθηγητών και πανεπιστημιακών για τα νέα σχολικά βιβλία. Για το νέο σχολικό εγχειρίδιο της Αρχαίας Ιστορίας, για την Α΄ τάξη του Γυμνασίου, ο επίτιμος σχολικός σύμβουλος φιλολόγων Λ. Κ. Τσακτσίρας ήταν καταπέλτης.
«Είναι ένα βιβλίο γραμμένο βιαστικά και πρόχειρα και με μια λαθεμένη φιλοσοφία. Η ιστορική ύλη έχει εγκλωβιστεί σε “διδακτικά κουτιά”, και για να γίνει αυτό δυνατό, χρησιμοποιήθηκαν διάφορες τεχνικές, όπως η ασφυκτική πολλές φορές συσσώρευση και αθροιστική παράταξη πληροφοριών, η αφαίρεση και παράλειψη γεγονότων, η υπερβολικά συνοπτική παρουσίαση άλλων, και οι πλαστές άστοχες διαιρέσεις. Σ’ αυτά έρχεται να προστεθεί, ως ιδιαίτερα αρνητικό στοιχείο, ένα αφηγηματικό κείμενο με τηλεγραφικές διατυπώσεις, ένας στεγνός δηλαδή παρατακτικός λόγος, που μοιάζει σε πολλά σημεία περισσότερο με παράθεση τίτλων ή με σημειώσεις για συγγραφή κειμένου, παρά με τελικό κείμενο. Γενικά πρόκειται για ένα βιβλίο χαμηλής ποιότητας και θα ήταν προτιμότερο να αντικατασταθεί», είπε.
Αρνητικά ήταν τα σχόλια και για το βιβλίο της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας της Α΄ Γυμνασίου. Όπως είπε ο επίτιμος σχολικός σύμβουλος φιλολόγων, Γ. Ιγνατιάδης, «η φιλοσοφία του νέου βιβλίου, όπως και του παλιού, είναι αριστοκρατική, ελέγχεται από έλλειμμα δημοκρατικής και παιδαγωγικής ευαισθησίας, γιατί, ενώ απευθύνεται σε μαθητές ενός σχολείου γενικής παιδείας και υποχρεωτικής εκπαίδευσης, δεν λαμβάνει υπόψη του τις ανάγκες και τις δυνατότητες του συνόλου των μαθητών.(...) Γενικώς είναι ένα δύσκολο βιβλίο, είναι φορτωμένο με πολλές και περιττές για τους μαθητές της Α΄ Γυμνασίου γνώσεις και λεπτομέρειες. Θα ταλαιπωρήσει τους διδάσκοντες και θα δυσκολέψει πολύ τους μαθητές».
Oι δάσκαλοι
Για τα νέα βιβλία της Γλώσσας του Δημοτικού σχολείου μίλησε ο δάσκαλος Παναγιώτης Χριστόπουλος, ο οποίος επισήμανε πως τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι:
α) η μεγάλη μείωση των λογοτεχνικών κειμένων και κειμένων ιδιαίτερης αισθητικής αξίας,
β) η απουσία κειμένων κοινωνικού προβληματισμού,
γ) η απουσία θεατρικών κειμένων και η παρουσία κειμένων της αγοράς και της ιδεολογίας του καταναλωτισμού,
δ) η απουσία ξεκάθαρης μεθόδου στα προβληματικά βιβλία της Πρώτης Γραφής και Ανάγνωσης της Α΄ Δημοτικού,
ε) η αποσπασματική διαθεματικότητα των νέων βιβλίων,
στ) η δυσκολία αρκετών ασκήσεων, σε συνδυασμό με τη μη ουσιαστική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.
Σε ό,τι αφορά στα νέα βιβλία των Μαθηματικών του Δημοτικού, οι δάσκαλοι Μαρίνα Κούτρα και Βασίλης Γαλανούλης, εκπρόσωποι του Συλλόγου «Μίλτος Κουντουράς», τόνισαν πως «οι ασκήσεις των βιβλίων δεν αντανακλούν με ακρίβεια τη θεωρία η οποία βρίσκεται στο υπόβαθρό τους», ενώ παράλληλα «παρατηρείται αναντιστοιχία ανάμεσα στους προτεινόμενους χρόνους διδασκαλίας και στον πραγματικό». Επισήμαναν ακόμα πως «είναι γραμμένα σε γλώσσα που είναι ιδιαίτερα δύσκολη για να γίνει κατανοητή από τους μαθητές, γεγονός το οποίο κλονίζει την εμπιστοσύνη των παιδιών στις ικανότητές τους και δυσχεραίνει τη μάθηση».
*Το ρεπορτάζ δημοσιεύτηκε στον Αγγελιοφόρο της Κυριακής (30/04/07)
Λ. Κοϊνά