ΑΝΤΙ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ
Διευκρινίσεις γιὰ τὴν παροῦσα
δημοσίευσι βιβλικῶν ἀποσπασμάτων
2. Τὰ παράλληλα χωρία τῆς Βίβλου
῾Ως ἐπὶ τὸ πλεῖστον στὸ διαδίκτυο τὸ κείμενο τῆς Βίβλου δημοσιεύεται χωρὶς τὶς παραπομπὲς ποὺ ὑπάρχουν γιὰ κάθε ἐδάφιο στὰ παράλληλα χωρία τοῦ ἴδιου ἢ τῶν ὑπολοίπων βιβλίων τῆς Γραφῆς. Καὶ ὄχι μόνο στὸ διαδίκτυο, ἀλλὰ ἀκόμη καὶ σὲ πολλὲς ἔντυπες ἐκδόσεις τοῦ κειμένου τῆς Βίβλου ἀπουσιάζουν οἱ παραπομπὲς σὲ παράλληλα χωρία, ἐνῷ εἶναι χρήσιμες καὶ ἀναγκαῖες τόσο γιὰ τοὺς ἱεροκήρυκες, τοὺς θεολόγους καὶ τοὺς σπουδαστὲς τῆς ἱερᾶς ἐπιστήμης, ὅσο καὶ γιὰ κάθε πιστὸ ποὺ μελετᾷ τακτικῶς τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ. Τὴν ἔλλειψι αὐτὴ ἀποπειρᾶται νὰ ἀναπληρώσῃ ἡ παροῦσα δημοσίευσι μὲ τὸν ἑξῆς τρόπο·
Στὸ τέλος κάθε δημοσιευομένου κεφαλαίου ἢ ἀποσπάσματος γιὰ κάθε ἐδάφιο τοῦ ἱεροῦ κειμένου ὑπάρχουν παραπομπὲς σὲ παράλληλα χωρία ἀπὸ τὴν Παλαιὰ καὶ τὴν Καινὴ Διαθήκη εἴτε κατὰ λέξιν εἴτε κατὰ νόημα εἴτε καὶ κατ᾿ ἀντίθεσιν. Μετὰ τὸν ἀριθμὸ κάθε ὑπομνηματιζομένου στίχου ἀκολουθεῖ ἡ κατάλληλη παραπομπή, μὲ τὸν τίτλο τοῦ κάθε βιβλίου (μὲ εἰδικὲς βραχυγραφίες, ποὺ ἐξηγοῦνται σὲ ἑπόμενη ἑνότητα), μὲ τὸν ἀριθμὸ τοῦ κεφαλαίου καὶ μετὰ τὰ ἐπεξηγηματικὰ ἢ δηλωτικὰ (:) ἀκολουθοῦν οἱ ἀριθμοὶ τῶν παραλλήλων χωρίων. Διευκρινίζεται ὅτι ὅπου τυχὸν δὲν σημειώνονται ἄλλα βιβλία, ἡ παραπομπὴ ἀναφέρεται στὸ ἴδιο βιβλίο ὅπου βρίσκεται τὸ ὑπομνηματιζόμενο χωρίο.
Γιὰ τὰ παράλληλα χωρία σχεδὸν σὲ κάθε χωρίο τῆς Βίβλου ἔχει γίνει μία ἰδιαίτερη, ἀρκετὰ ἐπίπονη καὶ χρονοβόρα ἐργασία. Γιὰ τὴν ἐξεύρεσι καὶ σημείωσι τῶν παραλλήλων χωρίων χρησιμοποιoῦνται διάφορα βοηθήματα, προκειμένου οἱ ἐν λόγῳ παραπομπὲς νὰ ἔχουν τὴν μεγαλείτερη κατὰ τὸ δυνατὸν πληρότητα.
Κατ᾿ ἀρχὰς γιὰ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη ἡ βασικὴ ἔκδοσι τοῦ Π. Μπρατσιώτη (ἔτους 1939) δὲν περιέχει παράλληλα χωρία. Ἔτσι γι᾿ αὐτὸν τὸν σκοπὸ χρησιμοποιοῦνται διάφορες ἄλλες ἐκδόσεις τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, καὶ κυρίως οἱ ἑξῆς· τοῦ ἀρχιμανδρίτου ᾿Ιωάννου Μαρτίνου, μετέπειτα ἐπισκόπου Γόρτυνος καὶ Μεγαλοπόλεως, 1892· τοῦ ᾿Αθανασίου Χαστούπη, 1954-1955· τοῦ ᾿Ιωὴλ Γιαννακοπούλου (ἑρμηνευτικὴ σειρά), 1957-1963· τοῦ ᾿Ιωάννου Θ. Κολιτσάρα (πεντάτομη σειρά), 1970-1973· καὶ τὸ πολύτομο συλλογικὸ ἔργο τῶν Π. Ν. Τρεμπέλα, Ν. Π. Βασιλειάδη, Γ. Γ. Ψαλτάκη, ῾Ηρ. Γ. Παπαδημητρίου, 1961-2001. Τὰ ἐκδοτικὰ στοιχεῖα αὐτῶν τῶν βοηθημάτων ὑπάρχουν λεπτομερῶς στὴν «Γενικὴ βιβλιογραφία».
Γιὰ τὰ παράλληλα χωρία τῆς Καινῆς Διαθήκης τὰ πράγματα ἦταν κάπως εὐκολώτερα, διότι ἡ βασικὴ ἔκδοσι τοῦ Β. ᾿Αντωνιάδη (ἔτους 1904 καὶ 1912) παραθέτει μὲ πολλὴ ἐπιμέλεια τὰ παράλληλα χωρία, καθὼς τὰ θεωρεῖ ἀπαραίτητα γιὰ τὴν μελέτη καὶ κατανόησι τοῦ ἱεροῦ κειμένου. ᾿Εκτὸς τῆς βασικῆς ταύτης ἐκδόσεως γιὰ τὴν πληρέστερη παράθεσι παραλλήλων χωρίων χρησιμοποιοῦνται ἐπίσης καὶ οἱ ἀκόλουθες ἐκδόσεις τῆς Καινῆς Διαθήκης· τῆς ἀδελφότητος θεολόγων «Ζωή» (μόνον κείμενο μὲ παράλληλα χωρία), 1928· τοῦ Π. Ν. Τρεμπέλα (μετὰ συντόμου ἑρμηνείας), 1952· τῶν Ν. Καψῆ καὶ Π. Δημητροπούλου (παράφρασις), 1960· τοῦ ᾿Ι. Θ. Κολιτσάρα (ἑρμηνευτικὴ ἀπόδοσις), 1963-1964· καθὼς καὶ ἡ ἔκδοσι Novum Testamentum Graece τῶν Eberhard Nestle, Erwin Nestle καὶ Kurt Aland (σὲ διάφορες ἐπανεκδόσεις). Καὶ γι᾿ αὐτὰ τὰ βοηθήματα γίνεται λεπτομερὴς ἀναφορὰ στὴν «Γενικὴ βιβλιογραφία».
᾿Απὸ τὶς ἐκδόσεις τοῦ ἐξωτερικοῦ μὲ παράλληλα χωρία σὲ Παλαιὰ καὶ Καινὴ Διαθήκη φάνηκαν χρήσιμες σὲ κάποιο βαθμὸ κυρίως δύο· ἡ The People’s Study Bible — King James Version (᾿Ιλλινόις Η.Π.Α., ὀκτώβριος 1986), καὶ ἡ Oxford New International Version — Scofield Study Bible (Νέα ῾Υόρκη Η.ΠΑ., 1984). ᾿Επίσης ἐλήφθησαν ὑπόψιν διάφορες ἑρμηνευτικὲς –ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον– ἐργασίες καὶ βοηθήματα μελέτης (ἡμεδαπῆς κυρίως προελεύσεως), ὅπου χρησιμοποιοῦνται παράλληλα χωρία γιὰ τὴν ἑρμηνεία τῆς Βίβλου, ἐνῷ κατεβλήθη κάθε δυνατὴ προσπάθεια νὰ ἀξιοποιηθοῦν καὶ τυχὸν διαδικτυακὲς δημοσιεύσεις μὲ παράλληλα χωρία (πρόσφορες τέτοιες ἐργασίες βρέθηκαν ἰδίως στὸ ῥωσικὸ διαδίκτυο). Διαπιστώθηκε ὅτι στὶς παραπάνω ἐκδόσεις καὶ δημοσιεύσεις ἔχουν ἐνσωματωθῆ ἐπίσης προγενέστερες ἐργασίες γιὰ τὰ παράλληλα τῆς Γραφῆς χωρία, καὶ ὡς ἐκ τούτου θεωρήθηκε περιττὴ ἡ συστηματικὴ ἀναζήτησι καὶ σύγκρισι ἄλλων ἐκδόσεων πέραν τῶν προαναφερομένων. ᾿Εὰν πάντως ληφθῇ ὑπόψιν ὅτι γιὰ ὡρισμένα βιβλικὰ ἐδάφια προηγήθηκε ἰδιαίτερη ἐργασία πρὸς εὕρεσι καὶ δημοσίευσι γιὰ πρώτη φορὰ ἐδῶ κατάλληλων παραλλήλων χωρίων, γίνεται ἀντιληπτὸ ὅτι τὰ παράλληλα χωρία τῆς παρούσης διαδικτυακῆς δημοσιεύσεως εἶναι ἴσως ἀπὸ τὶς ἐκτενέστερες καὶ πληρέστερες ἀναφορὲς τοῦ εἴδους, καὶ μᾶλλον ἀναρτῶνται γιὰ πρώτη φορὰ στὸ ἑλληνικὸ διαδίκτυο.
Διονύσιος ᾿Ανατολικιώτης
ἰούλιος σωτηρίου ἔτους 2017
ἐνημέρωσις· δεκέμβριος 2018
Σημείωσις (ἀπριλίου 2018). Στὸ διαδίκτυο ἐνῷ ὑπάρχουν πολλὲς δημοσιεύσεις τοῦ ἀρχαίου ἑλληνικοῦ κειμένου τῆς Βίβλου, τὶς περισσότερες φορὲς δυστυχῶς ἔχουν διάφορα ὀρθογραφικὰ ἢ τυπογραφικὰ κλπ. λάθη στὸ κείμενο, ἐνῷ σχεδὸν ποτὲ δὲν δημοσιεύονται γιὰ κάθε ἐδάφιο οἱ παραπομπὲς σὲ παράλληλα χωρία (πάλι τῆς Βίβλου, ἐννοεῖται). Καὶ ἂν κάπου ὑπάρχουν τέτοιες παραπομπές, συνήθως αὐτὲς εἶναι ἀπελπιστικὰ λίγες καὶ ἐλλιπέστατες. Οἱ παραπομπὲς ὅμως στὰ παράλληλα βιβλικὰ χωρία εἶναι πολὺ σημαντικὲς καὶ ἀναγκαῖες γιὰ τὴν σωστὴ μελέτη τῆς Βίβλου καὶ τὴν καλλίτερη κατανόησί της. Αὐτὸ τὸ γνωρίζουν ὄχι μόνον οἱ κληρικοί, οἱ θεολόγοι, οἱ φιλόλογοι καὶ ἄλλοι ἐπιστήμονες, ἀλλὰ καὶ κάθε πιστὸς ποὺ μελετάει συστηματικὰ τὴν ῾Αγία Γραφὴ διψῶντας γιὰ τὰ νάματα τῆς αἰωνίου ζωῆς ποὺ περιέχει. Γι᾿ αὐτὸ στὶς καλλίτερες ἐκδόσεις τῆς Βίβλου παγκοσμίως ἀνέκαθεν δημοσιεύονταν (σὲ ὑποσημειώσεις ἢ στὰ περιθώρια κάθε σελίδος) πλούσιες παραπομπὲς παράλληλων βιβλικῶν χωρίων, γιὰ τὶς ὁποῖες ἐργάστηκαν μὲ ἀξιοζήλευτη ὑπομονὴ καὶ μεθοδικότητα ὁλόκληρα ἐπιτελεῖα ἐπιστημόνων καὶ ἐκδοτῶν. Εἶναι λοιπὸν τοὐλάχιστον παράξενο ποὺ μέχρι σήμερα στὸ διαδίκτυο συνήθως δὲν δημοσιεύονται αὐτὲς οἱ παραπομπές, ἐνῷ ὑπάρχουν ἕτοιμες σὲ διάφορες ἐκδόσεις τῆς Παλαιᾶς καὶ τῆς Καινῆς Διαθήκης. Τὸ μόνο ποὺ χρειάζεται εἶναι νὰ τὶς ἀντιγράψουμε.
Στὴν παροῦσα δημοσίευσι ἐπιχειρεῖται νὰ διορθωθοῦν τὰ διάφορα λάθη τοῦ κειμένου (ὅσο εἶναι δυνατόν), ἐνῷ ταυτόχρονα γιὰ κάθε βιβλικὸ ἐδάφιο δημοσιεύονται οἱ παραπομπὲς σὲ παράλληλα χωρία. Οἱ παραπομπὲς αὐτὲς μπορεῖ νὰ μὴν εἶναι πάντοτε πλήρεις, συνήθως ὅμως εἶναι πλουσιώτερες ἀπὸ κάθε παλαιότερη ἔντυπη ἔκδοσι. ᾿Επίσης μπορεῖ οἱ παραπομπὲς αὐτὲς σὲ κάποιες περιπτώσεις νὰ μὴν εἶναι βέβαια ἀπηλλαγμένες λαθῶν, εἶναι ὅμως ἡ πρώτη φορὰ ποὺ ἐπιχειρεῖται στὸ ἑλληνικὸ –τοὐλάχιστον– διαδίκτυο ἕνα τέτοιο ἔργο, τὸ ὁποῖο βέβαια εἶναι καὶ δύσκολο καὶ πολύπλοκο καὶ χρονοβόρο. ῾Ως ἐκ τούτου εἶναι ἑπόμενο ἡ πορεία τῶν ἀναρτήσεων νὰ γίνεται μὲ πολλὲς δυσκολίες καὶ μὲ πολὺ ἀργοὺς ῥυθμούς.