συμβολή

Δημιουργία καὶ Stephen Hawking

    (Τὸ παρὸν κείμενο ἐστάλη ὡς ἐπιστολὴ πρὸς δημοσίευσιν στὴν ἐφημε­ρίδα ΠΟΛΙ­ΤΗΣ τῆς Φλώρινας.  ὁ τίτλος ἐτέθη ἀπὸ τὴν «Συμβολή».)

    Κύριε Διευθυντά,

    Στὴ σελίδα τῶν ἐπιστημονικῶν ἀνακοινώσεων τῆς ἔγκριτης ἐφημερίδος σας διάβασα μία ἀνακοίνωση τοῦ Ἀϊνστάιν τῶν ἡμερῶν μας Stephen Haw­king σχετικὴ μὲ τὴν αὐτογένεση τοῦ ἀστρικοῦ κόσμου, στὴν ὁποία φαί­νε­ται προβληματισμένος ὡς πρὸς τὴν ὕπαρξη Θεοῦ. Μὲ ἀφορμὴ τὰ λό­για του ἤθελα νὰ διατυπώσω κάποιες σκέψεις μου πρὸς ἄρσιν κάποιων ἀμ­φιβο­λιῶν ποὺ ἐνδεχομένως γεννήθηκαν σὲ ὅσους διάβασαν ἢ ἄκουσαν τὸν ἐπι­στήμονα αὐτόν, ποὺ λίγο-πολύ, ἐπειδὴ ἔχει καθιερωθεῖ στὶς συνει­δήσεις τῶν πολλῶν ὡς αὐθεντία, ἐπηρεάζει τὴ γνώμη τους.

    S t e p h e n   H a w k i n g:  Ὁ Θεὸς ἴσως νὰ ὑπάρχει, ἀλλὰ ἡ ἐπι­στή­μη μπορεῖ νὰ ἐξηγήσει τὸ σύμπαν χωρὶς τὴν ἀνάγκη ἐνὸς δημι­ουρ­γοῦ. Ἡ αὐτογενὴς δημιουργία εἶναι ἡ αἰτία ποὺ ὑπάρχουν τὸ σύμπαν καὶ ἡ ἀν­θρω­πότητα. Ἡ βαρύτητα καὶ ἡ κβαντικὴ θεωρία δημιουργοῦν σύμπαντα μὲ αὐτογενῆ τρόπο, μέσα ἀπὸ τὸ τίποτα… Ἡ ἐπιστήμη ἀπαντάει ὁλοένα καὶ συχνότερα καὶ πιὸ ὁλοκληρωμένα σὲ ἐρωτήματα ποὺ κάποτε βρίσκον­ταν στὰ χωράφια τῆς θρησκείας. Ἡ ἐπιστημονικὴ θεώρηση εἶναι ὁλο­κλη­ρωμένη. Ἡ θεολογία εἶναι ἄχρηστη.

    Δὲν ἀπαντάει καθαρά. Ἐπιφυλάσσεται. Ἴσως νὰ ὑπάρχει Θεός. Ἡ τα­κτικὴ τοῦ ναὶ καὶ τοῦ ὄχι δὲν ἀπαντᾶται σὲ πεπεισμένους γιὰ τὸ πι­στεύω τους ἀνθρώπους. Ψοφοδεὴς καὶ μεσοβέζικη τοποθέτηση.

    Ἡ αὐτογενὴς δημιουργία δὲν ἀποκλείει δημιουργό. Αὐτὸς ποὺ εἶχε τὴ δύναμη νὰ κάνει τὸ σύμπαν, γιατί νὰ μὴν εἶχε καὶ τὴ δύναμη νὰ δώσει αὐ­τογένεση-αὐτοματισμὸ στὴ δημιουργία; Διότι εἶναι καὶ προνοητὴς καὶ συν­τη­ρητὴς τῆς δημιουργίας. Σ’ ὅλα τὰ εἴδη καὶ τὰ γένη τοῦ ζωϊκοῦ καὶ φυτι­κοῦ βασιλείου ἔδωσε αὐτὴ τὴν ὤθηση. Καὶ τὴν ἐλέγχουμε κάθε τόσο. Γιατί νὰ μὴν ἔδωσε τὴν ὤθηση αὐτὴ καὶ στὸν ἀστρικὸ κόσμο; Ἐπειδὴ τὸ ὑπο­ψιά­στη­καν οἱ ἀστροφυσικοὶ προχθές;

    Θὰ ἦταν πιὸ ἀκριβολόγος ἂν ἔλεγε «Ἡ ἐπιστήμη περιγράφει ὁλοένα καὶ συχνότερα καὶ πιὸ ὁλοκληρωμένα», κι ὄχι «ἀπαντάει». Ἡ ἐπιστήμη περι­γρά­φει, δὲν ἐξηγεῖ. Τὴν αἰτία ἢ τὸ κινοῦν, ὅπως τὸ ὀνόμασε ὁ Ἀρι­στο­τέλης, δὲν τὸ βλέπει, δὲν τὸ ψηλαφᾶ ἡ ἐπιστήμη. Διότι εἶναι ἐπέκεινα τοῦ ἐπι­στητοῦ. Μόνο ἡ κεραία τῆς πίστεως βοηθάει στὴν περίπτωση τῶν μετα­φυ­σικῶν ζητημάτων. Ὁ Χόκινκ, ἐπειδὴ εἶναι εὐφυὴς καὶ ξέρει τὸ ἀταύ­τι­στο τῆς περιγραφῆς καὶ τῆς ἐξηγήσεως, θὰ ἔπρεπε νὰ ἀποφύγει τὴν ἀμε­τρο­έ­πεια. Ἡ διασημότητά του κάνει τοὺς ἀνθρώπους νὰ προσέχουν περισ­σό­τε­ρο πῶς καὶ τί λέει, καὶ οἱ ὑπερβολὲς ἐμπίπτουν στὴ νοημοσύνη τοῦ μέ­σου ἀνθρώπου. Ἡ βαρύτητα καὶ ἡ κβαντικὴ δὲν μποροῦν νὰ ὑπο­κα­τα­στήσουν τὸν Αἴτιο.

    Ἔχει δίκαιο στὸ ὅτι ἡ θεολογία εἶναι ἄχρηστη. Ἀλλ’ ἂς μοῦ ἐπιτραπεῖ νὰ συμπληρώσω ὅτι ἔχει στὸ νοῦ του τὴ θεολογία τοῦ παπισμοῦ ἢ τοῦ προτεσταντισμοῦ (σὲ μιὰ ἀπὸ τὶς δυὸ ἀνήκει). Αὐτὴ πράγματι εἶναι ἄχρη­στη. Διότι τὰ χριστώνυμα αὐτὰ συγκροτήματα δὲν ἔδωσαν σωστὴ ἑρμηνεία στὸ κοσμολογικὸ ζήτημα. Οἱ ἐκπρόσωποι τῶν δύο θεολογιῶν ἀντὶ γιὰ ἑρ­μη­νεία τῆς θείας ἀποκαλύψεως μᾶλλον ἔθρεψαν τοὺς ἀνθρώπους τους μὲ μύθους ἢ γέννησαν μέσα τους ὀρθολογισμό. Σίγουρα ὁ Χόκιγκ ὡς ἄχρηστη θεολογία δὲν ἐννοεῖ τὴ Βίβλο. Διότι ἡ Βίβλος εἶναι διαυγέστατη στὸ ζήτημα τῆς γενέσεως τοῦ κόσμου· καὶ αὐθεντική· καὶ ἀναντίρρητη. Στὶς ἑκάστοτε ἀνησυχίες γιὰ τὸ πῶς ἔγινε ὁ κόσμος ἡ Βίβλος διὰ στόματος τοῦ ἀπο­στό­λου Παύλου ἀπαντᾶ· «Πᾶς οἶκος κατασκευάζεται ὑπὸ τίνος, ὁ δὲ τὰ πάντα κατασκευάσας Θεός» (῾Εβ 3,4). Μπορεῖ ἡ ἐπιστήμη νὰ κάνει ἀναί­ρεση τῆς ἀπαντήσεως αὐτῆς; Μπορεῖ νὰ μιλήσει μὲ τὴν αὐθεντικότητα ποὺ μιλάει ἡ Βίβλος στὴ Γένεση;

    Εἶμαι σίγουρος ὅτι ὁ Χόκιγκ, ἂν ποτὲ ἔφταναν στ’ αὐτιὰ του οἱ σκέψεις αὐτές, δὲν θὰ εἶχε καμμιὰ ἀντίρρηση.

    Εὐχαριστῶ γιὰ τὴ φιλοξενία

    Ἀθανάσιος Γ. Σιαμάκης, ἀρχιμανδρίτης

Δημιουργία καὶ Stephen Hawking 

    (Τὸ παρὸν κείμενο ἐστάλη ὡς ἐπιστολὴ πρὸς δημοσίευσιν στὴν ἐφημε­ρίδα ΠΟΛΙ­ΤΗΣ τῆς Φλώρινας, ἐξ οὗ καὶ τὸ μονοτονικό.  ὁ τίτλος ἐτέθη ἀπὸ τὴν «Συμβολή».)

    Κύριε Διευθυντά,

    Στη σελίδα των επιστημονικών ανακοινώσεων της έγκριτης εφημερίδος σας διάβασα μια ανακοίνωση του Αϊνστάιν των ημερών μας Stephen Hawking σχετική με την αυτογένεση του αστρικού κόσμου, στην οποία φαίνεται προβληματισμένος ως προς την ύπαρξη Θεού. Με αφορμή τα λό­για του ήθελα να διατυπώσω κάποιες σκέψεις μου προς άρσιν κάποιων αμ­φιβολιών που ενδεχομένως γεννήθηκαν σε όσους δάβασαν ή άκουσαν τον επιστήμονα αυτόν, που λίγο-πολύ, επειδή έχει καθιερωθεί στις συνει­δήσεις των πολλών ως αυθεντία, επηρεάζει τη γνώμη τους.

    S t e p h e n   H a w k i n g:  Ο Θεός ίσως να υπάρχει, αλλά η επι­στή­μη μπορεί να εξηγήσει το σύμπαν χωρίς την ανάγκη ενός δημι­ουρ­γού. Η αυτογενής δημιουργία είναι η αιτία που υπάρχουν το σύμπαν και η αν­θρω­πότητα. Η βαρύτητα και η κβαντική θεωρία δημιουργούν σύμπαντα με αυτογενή τρόπο, μέσα από το τίποτα… Η επιστήμη απαντάει ολοένα και συχνότερα και πιο ολοκληρωμένα σε ερωτήματα που κάποτε βρίσκον­ταν στα χωράφια της θρησκείας. Η επιστημονική θεώρηση είναι ολο­κλη­ρωμένη. Η θεολογία είναι άχρηστη.

    Δεν απαντάει καθαρά. Επιφυλάσσεται. Ίσως να υπάρχει Θεός. Η τα­κτική τού ναι και τού όχι δεν απαντάται σε πεπεισμένους για το πι­στεύω τους ανθρώπους. Ψοφοδεής και μεσοβέζικη τοποθέτηση.

    Η αυτογενής δημιουργία δεν αποκλείει δημιουργό. Αυτός που είχε τη δύναμη να κάνει το σύμπαν, γιατί να μην είχε και τη δύναμη να δώσει αυ­τογένεση-αυτοματισμό στη δημιουργία; Διότι είναι και προνοητής και συν­τη­ρητής της δημιουργίας. Σ’ όλα τα είδη και τα γένη του ζωϊκού και φυτι­κού βασιλείου έδωσε αυτή την ώθηση. Και την ελέγχουμε κάθε τόσο. Γιατί να μην έδωσε την ώθηση αυτή και στον αστρικό κόσμο; Επειδή το υπο­ψιά­στη­καν οι αστροφυσικοί προχθές;

    Θα ήταν πιο ακριβολόγος αν έλεγε «Η επιστήμη περιγράφει ολοένα και συχνότερα και πιο ολοκληρωμένα», κι όχι «απαντάει». Η επιστήμη περιγράφει, δεν εξηγεί. Την αιτία ή το κινούν, όπως το ονόμασε ο Αρι­στο­τέλης, δεν το βλέπει, δεν το ψηλαφά η επιστήμη. Διότι είναι επέκεινα του επι­στητού. Μόνο η κεραία της πίστεως βοηθάει στην περίπτωση των μετα­φυ­σικών ζητημάτων. Ο Χόκινγκ, επειδή είναι ευφυής και ξέρει το αταύ­τι­στο της περιγραφής και της εξηγήσεως, θα έπρεπε να αποφύγει την αμε­τρο­έπεια. Η διασημότητά του κάνει τους ανθρώπους να προσέχουν περισ­σότερο πώς και τι λέει, και οι υπερβολές εμπίπτουν στη νοημοσύνη του μέ­σου ανθρώπου. Η βαρύτητα και η κβαντική δεν μπορούν να υπο­κα­τα­στήσουν τον Αίτιο.

    Έχει δίκαιο στο ότι η θεολογία είναι άχρηστη. Αλλ’ ας μου επιτραπεί να συμπληρώσω ότι έχει στο νου του τη θεολογία του παπισμού ή του προτεσταντισμού (σε μια από τις δυο ανήκει). Αυτή πράγματι είναι άχρη­στη. Διότι τα χριστώνυμα αυτά συγκροτήματα δεν έδωσαν σωστή ερμηνεία στο κοσμολογικό ζήτημα. Οι εκπρόσωποι των δύο θεολογιών αντί για ερ­μη­νεία της θείας αποκαλύψεως μάλλον έθρεψαν τους ανθρώπους τους με μύθους ή γέννησαν μέσα τους ορθολογισμό. Σίγουρα ο Χόκιγκ ως άχρηστη θεολογία δεν εννοεί τη Βίβλο. Διότι η Βίβλος είναι διαυγέστατη στο ζήτημα της γενέσεως του κόσμου. Και αυθεντική. Και αναντίρρητη. Στις εκάστοτε ανησυχίες για το πώς έγινε ο κόσμος η Βίβλος δια στόματος του απο­στό­λου Παύλου απαντά· «Πας οίκος κατασκευάζεται υπό τινος, ο δε τα πάντα κατασκευάσας Θεός» (Εβ 3,4). Μπορεί η επιστήμη να κάνει αναίρεση της απαντήσεως αυτής; Μπορεί να μιλήσει με την αυθεντικότητα που μιλάει η Βίβλος στη Γένεση;

    Είμαι σίγουρος ότι ο Χόκιγκ, αν ποτέ έφταναν στ’ αυτιά του οι σκέψεις αυτές, δεν θα είχε καμμιά αντίρρηση.

    Ευχαριστώ για τη φιλοξενία

    Αθανάσιος Γ. Σιαμάκης, αρχιμανδρίτης