συμβολή

῾Η διδασκαλία

τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ

περὶ θεώσεως τοῦ ἀνθρώπου

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο Ν   Ε Κ Τ Ο Ν

Τελείωσις τῆς θεώσεως

1. ῾Η θέωσις τοῦ ἀνθρώπου ἀρχίζει βεβαίως ἀπὸ τὴν παροῦσαν ζωήν, τελειοῦ­ται ὅμως καὶ καθίσταται ἀδιάπτωτος κατὰ τὸν μέλλοντα αἰῶνα. Μὲ τὴν ἔνδοξον ἀνάστασιν καὶ τὴν εἰς οὐρανοὺς μετάθεσιν τῶν πιστῶν θὰ ἀποκαλυφθῇ πλήρως ἡ πραγματικὴ κοινωνία τοῦ Θεοῦ μετὰ τῶν ἀνθρώπων, ἡ ὁποία ἄρχισεν ἀπὸ τὸν παρόντα βίον.

2. Φυσικὰ ἡ ἀνάστασις τῶν ἀπίστων δὲν θὰ εἶναι ἔνδοξος· οἱ ἄπιστοι θὰ ἐγερ­θοῦν ὡς ἁπλὰ κτίσματα τοῦ παντοδυνάμου δημιουργοῦ. ᾿Αντιθέτως οἱ πιστοὶ θὰ ἀναστηθοῦν ὡς μέτοχοι τῆς θεοποιοῦ χάριτος καὶ κοινωνοὶ τῆς θείας ζωῆς. «῾Η μακαριότης τῶν πιστῶν δὲν θὰ ἔγκειται εἰς τὴν ἀπόλαυσιν τῆς ἀφθαρσίας, ἀλλ᾿ εἰς τὴν πλήρη καὶ ἀδιάπτωτον ἀπόλαυσιν τῆς μετὰ τοῦ Θεοῦ κοινωνίας» (Γεωργίου Μαντζαρίδου, «῾Η περὶ θεώσεως τοῦ ἀνθρώπου διδασκαλία Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ», σελίδες 116-117).

3. Κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς ἀναστάσεως ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ θὰ δοξάσῃ τοὺς πιστούς. Τὰ σώματα τῶν δικαίων θὰ ἐκλεπτυνθοῦν τότε καὶ θὰ γίνουν πνευματικὰ μὲ τὴν φανέρωσιν τῆς θεοποιοῦ ἐνεργείας τοῦ ἁγίου Πνεύματος. ῞Οπως ὁ Χρι­στὸς ἔλαμψε μὲ τὴν δόξαν τῆς θεότητός του ἐπὶ τοῦ θαβωρίου ὄρους, ἔτσι θὰ λάμψουν καὶ οἱ δίκαιοι εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ ὡς μετέχοντες εἰς τὴν ἄκτι­στον χάριν. Διευκρινίζει ὅμως καὶ πάλιν ὁ Γρηγόριος ὅτι, ἂν καὶ ὁ ἄνθρωπος με­τέχει εἰς τὴν δόξαν καὶ τὴν λαμπρότητα τοῦ Θεοῦ, ἐντούτοις ἡ θεία οὐσία παραμέ­νει δι᾿ αὐτὸν ἀπρόσιτος καὶ ἀμέθεκτος. ῾Ο τεθεωμένος πιστὸς γίνεται κατὰ πάντα θεός, χωρὶς ὅμως νὰ ταυτίζεται μὲ τὴν θείαν οὐσίαν ἢ νὰ μετέχῃ εἰς αὐτήν.

4. Κατὰ τὸν μέλλοντα αἰῶνα οἱ ἅγιοι θὰ ἀξιωθοῦν τῆς «πρόσωπον πρὸς πρόσωπον» θεωρίας τοῦ Θεοῦ. ῞Οπως παρατηρεῖ ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, οἱ δίκαιοι εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν θὰ λαμπρυνθοῦν ἀπὸ τὸ θεῖον φῶς, καὶ αὐτὸ θὰ φέρῃ ὡς ἀποτέλεσμα νὰ ἀξιωθοῦν νὰ ἴδουν τὴν θείαν λαμπρότητα τοῦ Χριστοῦ. Διότι, κατ᾿ αὐτόν, ἡ «πρόσωπον πρὸς πρόσωπον» θεωρία τοῦ Θεοῦ σημαίνει θέαν τῆς λαμπρότητος αὐτοῦ καὶ ὄχι τῆς οὐσίας του.

5. Τὸ ἄκτιστον φῶς ποὺ ἐξέλαμψεν ἀπὸ τὸ πρόσωπον τοῦ Χριστοῦ κατὰ τὴν μεταμόρφωσιν ἀποτελεῖ προσωπικὴν ἐνέργειαν τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ. Τοῦτο τὸ φῶς τοῦ Θαβὼρ βλέπουν καὶ οἱ ἡσυχασταὶ κατὰ τὰς μυστικὰς ἐμπειρίας των, πρό­κειται δὲ νὰ τὸ ἴδουν καὶ ὅλοι οἱ ἅγιοι κατὰ τὸν μέλλοντα αἰῶνα. Ἄρα τὸ φῶς τῆς μεταμορφώσεως εἶναι τὸ ἴδιον μὲ τὸ φῶς τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Τοῦτο σημαί­νει ὅτι, ἐφόσον τὸ φῶς τοῦτο μεταδίδεται εἰς τοὺς ἀνθρώπους ἐν Πνεύματι ᾿Αγίῳ ἀπὸ τὸν παρόντα βίον, τότε ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἤδη παροῦσα εἰς τὸν κό­σμον. Συνεπῶς ἡ «πρόσωπον πρὸς πρόσωπον» θεωρία τοῦ Θεοῦ ὑπὸ τῶν ἀνθρώ­πων ἄρχεται ἀπὸ τὸν παρόντα κόσμον καὶ τελειοῦται εἰς τὸν μέλλοντα αἰῶνα· ὅμως καὶ τότε ἡ θεοπτία αὐτὴ δὲν θὰ εἶναι κάτι τὸ στατικόν, ἀλλὰ οἱ ἅγιοι θὰ γίνωνται ὁλονὲν καὶ περισσότερον χωρητικοὶ τῆς θείας λαμπρότητος καὶ θὰ δέ­χωνται διαρκῶς «χάριν ἀντὶ χάριτος» ἀπὸ τὸν χορηγὸν αὐτῆς, τὸν Θεόν.

Φροντιστηριακὴ ἐργασία εἰς τὸ μάθημα τῆς δογματικῆς

τοῦ μαθητοῦ Δ. Μ. τῆς Δ΄ τάξεως τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ λυκείου Πατρῶν,

Πάτραι, ἀπρίλιος 1989.

᾿Ηλεκτρονικὴ στοιχειοθεσία· ῾Αγία Παρασκευὴ ᾿Αττικῆς, δεκέμβριος 1998.

Μορφοποίησις καὶ δημοσίευσις διαδικτυακή· ᾿Αθῆναι, ὀκτώβριος 2018.