Κείμενον τῆς Βίβλου ᾿Επισημάνσεις γιὰ τὴν Καινὴ Διαθήκη τοῦ 1904/1912
᾿Επισημάνσεις γιὰ τὴν ἔκδοσι
τῆς Καινῆς Διαθήκης τοῦ 1904/1912
τοῦ Κωνσταντίνου Σιαμάκη
...῞Ολες οἱ ἔντυπες ἐκδόσεις τῆς Καινῆς Διαθήκης ποὺ ἔγιναν στὴν Ἑλλάδα εἶναι ἀνατυπώσεις ἀπὸ ἄλλες ἔντυπες τέτοιες ποὺ ἔγιναν στὴν Εὐρώπη, μόνο δὲ ἡ ἔκδοσι τοῦ Β. Ἀντωνιάδου, ποὺ ἔγινε τὸ 1904 στὴν Κωνσταντινούπολι ἀπὸ τὴν ἐκεῖ ἱερὰ σύνοδο καὶ ἀνατυπώνεται σήμερα ἀπὸ τὴν ἱερὰ σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἔγινε κατ' εὐθεῖαν ἀπὸ 125 ἀρχαῖα χειρόγραφα.
* * *
...᾿Αρχαιότερος πάπυρος τῆς Καινῆς Διαθήκης μέχρι τὸ 1995 θεωροῦνταν ὁ πάπυρος τοῦ Rylands 457, ποὺ εἶναι γραμμένος κατὰ τὰ ἔτη 100-120, καὶ περιέχει ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸ κεφάλαιο 18 τοῦ Κατὰ Ἰωάννην εὐαγγελίου. τὸ 1994 ὅμως ὁ βιβλικὸς ἐπιστήμων καὶ κορυφαῖος παπυρολόγος Πέτρος Thiede, βασισμένος σὲ τεκμήρια ὄχι μόνο παπυρολογικὰ παλαιογραφικὰ καὶ κωδικολογικὰ ἀλλὰ καὶ φυσικά, ἀπέδειξε ὅτι ὁ πάπυρος τοῦ Κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγελίου, τοῦ ὁποίου 10 σπαράγματα φυλάγονται στὸ μουσεῖο τοῦ κολλεγίου Magdalen τῆς Ὀξφόρδης καὶ περιέχουν ἰσάριθμα εὐανάγνωστα ἀποσπάσματα χωρίων ἀπὸ τὸ κεφάλαιο 26 τοῦ εὐαγγελίου, εἶναι γραμμένος τὸ ἔτος 70 μ.Χ., δηλαδὴ ὅσο ζοῦσαν ἀκόμη μερικοὶ ἀπόστολοι καὶ πολλοὶ αὐτόπτες τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἴσως δὲ κι ὁ εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος. ἡ ἀνακάλυψι αὐτὴ εἶναι ἡ μεγαλείτερη φιλολογικὴ καὶ θεολογικὴ ἀνακάλυψι τοῦ αἰῶνος μας, συγκλόνισε τόσο τοὺς εἰδικοὺς ὅσο καὶ ὅλο τὸ χριστιανικὸ κόσμο. δημοσιεύτηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ ἀγγλόγλωσσο διεθνὲς περιοδικὸ Time (23-1-1995, τόμ. 145, τεῦχ. 3, σελ. 43) σὲ ἄρθρο τοῦ R. N. Ostling μὲ τίτλο «Ἕνα βῆμα πλησιέστερα στὸν Ἰησοῦ;» (A Step Closer to Jesus?), καὶ στὴ συνέχεια ἀνακοινώθηκε μὲ ὅλες τὶς ἐπιστημονικὲς λεπτομέρειες ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν P. Thiede στὰ μεγαλείτερα παπυρολογικὰ περιοδικὰ τοῦ κόσμου καὶ σὲ βιβλικὰ καὶ παπυρολογικὰ συνέδρια. στοὺς Times τοῦ Λονδίνου ὁ Thiede χαρακτηρίστηκε ὡς ὁ ἄνθρωπος ποὺ θὰ μεταμορφώσῃ τὴν περὶ Χριστιανισμοῦ ἀντίληψί μας (ἐννοοῦν τὴ μέχρι σήμερα ὑπάρχουσα ἀρνητικὴ ἀντίληψι γιὰ τὴν ἀρχαιότητα κι αὐθεντικότητα τῶν πηγῶν τῆς Χριστιανικῆς πίστεως, δηλαδὴ τῶν βιβλικῶν κειμένων). ὁ πάπυρος εἶχε ἀγοραστῆ τὸ 1901 στὸ Λοῦξορ τῆς Αἰγύπτου ἀπὸ τὸν Ἄγγλο C. Huleatt, ἐφημέριο τῆς ἐκεῖ καὶ τότε ἀγγλικανικῆς παροικίας. παρέμενε στὸ προειρημένο πανεπιστημιακὸ μουσεῖο ἀδημοσίευτος μέχρι τὸ 1953 κι ἀνερεύνητος μέχρι τὸ 1994. τὰ 3 σπαράγματά του, περιέχουν, χωρὶς καμμία ἀπολύτως διαφορὰ ἀπὸ τὸ ἐκκλησιαστικό μας κείμενο τῆς Καινῆς Διαθήκης, τὰ ἑξῆς χωρία τοῦ Εὐαγγελίου (στὰ παπυρικὰ σπαράγματα διαβάζονται ὅσα μέρη τῶν χωρίων γράφω μὲ μαῦρα κεφαλαῖα γράμματα)·
26,10· Γνοὺς δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· τί κόπους παρΕΧΕΤΕ τῇ γΥΝΑΙΚΙ; ΕΡΓΟΝ ΓΑΡ καλὸν εἰργάσατο εἰς ἐμέ.
26,14· Τότε ΠΟΡΕυθεὶς εἷς τῶν δώδεκα, Ο ΛΕΓΟΜενος Ἰούδας ΙΣΚΑΡΙώτης, πρὸς τοὺΣ ΑΡΧΙΕΡΕΙΣ εἶπε· τί θέΛΕΤΕ ΜΟΙ δοῦναι, καὶ ἐγὼ ὑμῖν παραδώσω αὐτόν;
26,31· Τότε λέγει ΑΥΤΟΙΣ Ο ΙΗΣΟΥΣ· πάντες ὑμεῖς ΣΚΑΝΔΑΛΙΣΘΗσεσθε ΕΝ ΕΜΟΙ ΕΝ τῇ νυκτὶ ΤΑΥΤῌ.
* * *
.............
Εἶναι γνωστὸ ὅτι, ὅπως γίνεται σήμερα, ἔτσι καὶ στὴν ἀρχαιότητα διάφοροι συγγραφεῖς μέσα στὰ συγγράμματά τους παρέθεταν στίχους ἢ πεζὰ παραθέματα (τσιτάτα) ἀπὸ ἀρχαιοτέρους συγγραφεῖς. γιὰ παράδειγμα ὁ Ἀριστοτέλης καὶ ὁ Στράβων στὰ ἔργα τους παραθέτουν (τσιτάρουν) πολλὲς φορὲς στίχους τοῦ ῾Ομήρου. φυσικὰ τὰ παραθέματα προέρχονται κυρίως ἀπὸ σπουδαίους ποιητὰς καὶ συγγραφεῖς. εἶναι εὐνόητο ὅτι, ὅσο πιὸ σπουδαῖος καὶ πολυδιαβασμένος ἦταν ἕνας ποιητὴς ἢ συγγραφεύς, τόσο περισσότερα παραθέματά του παρατίθενται ἀπὸ τοὺς μεταγενεστέρους του συγγράφεις. ἀπὸ τοὺς ἄλλους συγγραφεῖς πλὴν τῆς Βίβλου πρῶτος στὰ παραθέματα καὶ μὲ μεγάλη διαφορὰ εἶναι ὁ Ὅμηρος· γύρω στὰ 1000 παραθέματά του βρίσκονται σὲ περισσοτέρους ἀπὸ 100 μεταγενεστέρους συγγραφεῖς. τῆς Βίβλου ὑπάρχουν 205.000 παραθέματα σ' ἑλληνογλώσσους μόνο Χριστιανοὺς συγγραφεῖς, ἤτοι 85.000 παραθέματα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης κι 120.000 τῆς Καινῆς. τὰ παραθέματα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης εἶναι συνήθως πιὸ ἐκτεταμένα ἀπὸ τὰ τῆς Καινῆς. οἱ συγγραφεῖς ποὺ τὰ παραθέτουν εἶναι περίπου 1500. πολὺ περισσότερα εἶναι τὰ βιβλικὰ παραθέματα στὴν ἀρχαία λατινικὴ Χριστιανικὴ γραμματεία, ποὺ παρατίθενται ἀπὸ 3.000 περίπου συγγραφεῖς. ἡ Βίβλος εἶναι τὸ μόνο βιβλίο στὸν κόσμο, ποὺ τὸ κείμενό της παρατίθεται ὁλόκληρο· ἂν δηλαδὴ χάνονταν ὅλα τὰ χειρόγραφά της κι ὅλα τὰ τυπογραφικὰ ἀντίτυπά της, θὰ μποροῦσε ν' ἀποκατασταθῇ ὅλο τὸ κείμενό της μόνο ἀπὸ τὰ παραθέματα...
Μία μόνο φράσι τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ποὺ δὲν ἀνευρίσκεται οὔτε στὰ ἑλληνικὰ χειρόγραφα οὔτε στὰ ἑλληνικὰ παραθέματα· κι αὐτὴ εἶναι ἡ φράσι ἐν τῷ οὐρανῷ, ὁ Πατήρ, ὁ Λόγος, καὶ τὸ ἅγιον Πνεῦμα, καὶ οὗτοι οἱ τρεῖς ἕν εἰσι· καὶ τρεῖς εἰσιν οἱ μαρτυροῦντες ἐν τῇ γῇ, ἡ ὁποία στὶς ἔντυπες ἐκδόσεις βρίσκεται στὴν Α΄ Ἐπιστολὴ τοῦ Ἰωάννου 5,7. αὐτὴ τὴ φράσι, κάπως διαφορετικὰ διατυπωμένη, τὴν ἔχει μόνο ἕνα δίγλωσσο ἑλληνολατινικὸ χειρόγραφο τοῦ ΙΔ΄ αἰῶνος γραμμένο στὴν Ἰταλία, τὸ βατικανὸ ὀττοβονιανὸ 298 (ὅπου τὸ ἑλληνικό της κείμενο εἶναι μετάφρασι τοῦ λατινικοῦ τῆς ἀπέναντι στήλης), καὶ τὴν παραθέτει ἕνας μόνο ἑλληνόγλωσσος συγγραφεύς, ὁ δομινικανὸς μοναχὸς τοῦ ΙΕ΄ αἰῶνος καὶ ὀπαδὸς τοῦ Θωμᾶ Ἀκινᾶ Μανουὴλ Καλέκας. πρῶτος παραθέτει τὴ φράσι αὐτὴ σὲ λατινικὴ γλῶσσα ὁ ῾Ισπανὸς αἱρεσιάρχης τοῦ Δ΄ αἰῶνος Πρισκιλλιανός. ἔπειτα συναντᾶται σὲ ἀρκετὰ λατινικὰ χειρόγραφα. στὶς ἔντυπες ἐκδόσεις τοῦ ἑλληνικοῦ κειμένου τὴν ἔβαλε μεταφρασμένη ἀπὸ τὰ λατινικὰ ὁ πρῶτος ἐκδότης τῆς ἑλληνικῆς Βίβλου καρδινάλιος Ximenes de Cisneros τὸ 1514. γιὰ τοὺς λόγους αὐτοὺς στὴν ἔκδοσι τῆς ἱερᾶς συνόδου ὁ Β. Ἀντωνιάδης τὴ φράσι αὐτὴ τὴ χαρακτηρίζει σὰ νόθο καὶ τὴν τυπώνει μὲ μικρότερα στοιχεῖα.
᾿Αποσπάσματα ἀπὸ τὴν μελέτη «῾Η παράδοσι τοῦ κειμένου τῆς ῾Αγίας Γραφῆς» τοῦ Κωνσταντίνου Σιαμάκη, διδάκτορος θεολογίας καὶ φιλολόγου, Θεσσαλονίκη-Ἔδεσσα 1995.